Στις 6 Μαΐου 1856, γεννήθηκε μία από τις εμβληματικότερες φυσιογνωμίες της επιστήμης της Ψυχολογίας, και «πατέρας» της ψυχανάλυσης, ο αυστριακός Σίγκμουντ Φρόιντ.
«Πριν από εκατό χρόνια, το Μάη του 1856, γεννήθηκε στη Μαραβία ένα Εβραιόπουλο που θ’ αναστάτωνε μια μέρα ολόκληρο τον κόσμο», έγραφε ο λογοτέχνης Σωτήριος Πατατζής της «Μεθυσμένης Πολιτείας», στον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ» της 26ης Μαΐου 1956.
«Ήτανε ένα παιδί πολύ κλειστό, μονόχνωτο σχεδόν, πεισματάρικο, απίθανα μελετηρό και εργατικό. Σηκωνότανε πάντοτε στις εφτά το πρωί και δούλευε ασταμάτητα ως τα μεσάνυχτα.
»Τη συνήθεια αυτή δεν μπόρεσε να την αποβάλη ποτέ σχεδόν, ούτε στα βαθιά του γεράματα, ούτε στα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του, όταν, άρρωστος πια από καρκίνο, πορευότανε με σίγουρο βήμα προς τον θάνατο.
»Πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου 1939 στο Λονδίνο, όπου είχε καταφύγει μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στη χιτλερική Γερμανία.
»Μέτρο και επίκεντρο και κινητήρια πηγή είναι πια – κατά τον Φρόυντ πάντοτε – το Υποσυνείδητό μας, ο σκοτεινός και αβυσσαλέος χώρος, όπου συνωθούνται τα πρωτόγονα ένστικτά μας και οι απωθημένες επιθυμίες μας».
Η Ψυχανάλυση
Η επανάσταση που έφερε η ψυχανάλυση στην ανθρωπότητα περιγράφεται άψογα από τον ίδιο τον Φρόιντ.
«Ο Κοπέρνικος πληροφόρησε τον άνθρωπο πως δεν είναι αυτός το κέντρο του Σύμπαντος, ο Ντάρβιν (σ.σ. Δαρβίνος) τού απέδειξε πως δεν ήτανε το κέντρο ούτε του ζωντανού κόσμου και η ψυχανάλυση έρχεται να τον μάθει πως δεν είναι κέντρο ούτε του εαυτού του, γιατί η συνείδησή μας, παύει πια να είναι το μέτρο, όχι μονάχα όλων των πραγμάτων, αλλά και του ίδιου του εαυτού μας».
Όπως αναφέρει ο «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» του 1956, «ο Φρόυντ σπούδασε γιατρός και ειδικεύθηκε στη νευρολογία, όπου διακρίθηκε πολύ γρήγορα δημοσιεύοντας διάφορες μελέτες του για τις οργανικές παθήσεις του νευρικού συστήματος. Δεν είχε όμως σκεφθή ακόμα πως μπορούσε να γίνει ψυχίατρος.
»Άλλωστε η επιστήμη αυτή, μόλις άρχιζε την εποχή εκείνη να κάνη τα πρώτα της βήματα σαν ιδαίτερος κλάδος της Ιατρικής».
Από το 1895 και μετά, όμως, ο Φρόιντ επικεντρώθηκε στη «θεραπεία μέσω της συζήτησης» ενώ το 1896 παρουσιάζοντας τη μελέτη του «Η αιτιολογία της υστερίας» (Zur Atiologie der Ηysterie / The Aetiology of Ηysteria ) ανέφερε πως «στις ρίζες κάθε περιστατικού με υστερία υπάρχουν ένα ή περισσότερα γεγονότα πρώιμης σεξουαλικής εμπειρίας, τα οποία τοποθετούνται στα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας, αλλά μπορούν να αναπαραχθούν μέσω της ψυχαναλυτικής διαδικασίας παρά τις δεκαετίες που έχουν παρέλθει».
Η θεωρία και η μέθοδός του Φρόιντ προκάλεσαν φανατικούς εχθρούς αλλά και φανατικούς οπαδούς.
Στις ΗΠΑ
«Ο ίδιος ο Φρόυντ, πηγαίνοντας στην Αμερική το 1909 μαζί με τον Γιουνγκ, σα να προαισθανότανε την επιδημική μορφή που θα έπαιρνε η θεωρία του στο Νέο Κόσμο, γύρισε σε μια στιγμή και είπε στον μαθητή του.
– Δεν φαίνονται να υποψιάζονται καθόλου πως τους κουβαλάμε την ‘πανούκλα’.
»Πραγματικά, μέσα σε λίγα χρόνια, οι ψυχαναλυτές άρχισαν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια και οι πελάτες να κάνουνε ουρές».
Η αναγνώριση και η «προδοσία»
Το 1912 η ψυχανάλυση είχε θέσει πια γερές βάσεις ως ψυχοθεραπευτική μέθοδος όμως δεν ήταν λίγοι εκείνοι που εσκεμμένα ή όχι παρέλειπαν να αναφέρονται στον Φρόιντ, κάτι που ενοχλούσε αφάνταστα τον Σίγκμουντ Φρόιντ.
«Δεν έχει σημασία, όλος ο κόσμος ξέρει πως εσείς ενσαρκώνετε την ψυχανάλυση» ήταν το σχόλιο του Γιουνγκ, σε συζήτηση που είχε με τον Φρόιντ σε ένα εστιατόριο του Μονάχου.
Όπως περιγράφει ο Πατατζής, ήταν η στιγμή που ο μαθητής Γιούνγκ θα άνοιγε τα φτερά του.
«Ο Γιουνγκ ήτανε ένα πνεύμα ελεύθερο. Ένοιωθε ως δε θα μπορούσε να υποφερή για πολύ ακόμα την κηδεμονία του Δασκάλου του, πως θα προχωρούσε κάποτε σ’ έναν διαφορετικό, σ’ έναν δικό του δρόμο. Και μίλησε για την ανάγκη που αισθάνεται ο ερευνητής να ξεχάση τους προδρόμους του.
– Μην ξεχνάτε κείνον το Φαραώ της Αιγύπτου, τον Αμενχοτέπ, πρόσθεσε [ο Γιουνγκ] ξαφνικά.
»Ο Αμενχτοτέπ, ο αντρας της Νεφερτίτης , ανέβηκε στο θρόνο της Αιγύπτου 1370 π.Χ (…) Κατάργησε με μιας το Θεό Ηλίο, που λάτρευαν ως τότε οι Αιγύπτιοι, διέγραψε από την Ιστορία το όνομα των προγόνων του και του ίδιου του πατέρα του και ανακήρυξε Θεό τον εαυτό του.
– Τον Αμενχοτέπ; Του είπε ο Φρόυντ, ζαρώνοντας τα φρύδια του.
– Ναι, απήντησε ο Γιουνγκ.
Και ξαφνικά βλέπει το δάσκαλό του να γίνεται κατακίτρινος, να κλωνίζεται στο κάθισμά του και να πέφτη κάτω λιπόθυμος.
Αργότερα, ανέλυσε πλατιά το επεισόδιο αυτό και το απέδωσε στην ‘πατρική’ αντίδραση που ένοιωσε κείνη τη στιγμή, νοιώθοντας πως ο αγαπημένος του μαθητής είχε ωριμάσει πια για την ‘προδοσία’».
