Ο 23χρονος τότε γιος του Ταχσίν, Κενάν, υπασπιστής του πατέρα του και γνώστης έξι γλωσσών (ελληνικά, αλβανικά, τουρκικά, αραβικά, περσικά και γαλλικά) ήταν παρών στη μακρά συνάντηση του πατέρα με τους Βούλγαρους και έγινε αποδέκτης μιας επιταγής με ιλιγγιώδες ποσό για μια απλή υπογραφή. Δεν διανοήθηκε καν να μπει σε συζήτηση με τον Βούλγαρο κομιστή της επιταγής. Ο Κενάν, πλήρες όνομα Κενάν Μεσαρέ (1889-1965) έδωσε μια αποκαλυπτική συνέντευξη στην εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς» στις 26/10/1960, μέρος της οποίας, μαζί με άλλα στοιχεία για τον πατέρα του κυρίως, παραθέτουμε σήμερα. Ξεκινάμε με μια σύντομη βιογραφία του Ταχσίν πασά.
Χασάν Ταχσίν πασά (1845-1918)
Ο Χασάν Ταχσίν πασάς ήταν ανώτερος Οθωμανός στρατιωτικός, αλβανικής καταγωγής. Γεννήθηκε το 1845 στο εγκαταλελειμμένο σήμερα χωριό Μεσαρή της Αλβανίας, το οποίο βρίσκεται στα σύνορα με την Ελλάδα. Σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων από την οποία και αποφοίτησε. Γνώριζε άριστα ελληνικά. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως αγροφύλακας στην Κατερίνη το 1870. Αργότερα κατατάχθηκε στον Οθωμανικό Στρατό ως υπαξιωματικός. Σύντομα έγινε αξιωματικός και το 1881 ήταν Διοικητής της Οθωμανικής Χωροφυλακής των Ιωαννίνων. Στη συνέχεια για επτά χρόνια υπηρέτησε στην Κρήτη (1889-1896) (Ηράκλειο και Χανιά) ως στρατιωτικός Διοικητής Κρήτης (Διοικητής της Μεγαλονήσου ήταν ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή πασάς).
Το πέρασμά του από την Κρήτη σε μία ιδιαίτερα ταραχώδη εποχή χαρακτηρίστηκε από δικαιοσύνη και εντιμότητα και προσπάθεια να εξομαλύνει τις σχέσεις Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Το 1895 ήταν αυτός που διέσωσε από αρχαιοκάπηλους τη Δωδεκάδελτη Επιγραφή με τους Νόμους της Γόρτυνας, που αποτελεί τη βάση του Ευρωπαϊκού Ποινικού Δικαίου. Το 1897 ο Ταχσίν πολέμησε στη Θεσσαλία εναντίον των Ελλήνων και ανδραγάθησε. Μάλιστα, ο ίδιος ο σουλτάνος διέταξε ως ένδειξη μεγάλης ευαρέσκειας, τον προσωπικό του ζωγράφο Φάουστο Τζονάρο να φιλοτεχνήσει ένα πορτρέτο του Ταχσίν.
Ο ίδιος ζωγράφος φιλοτέχνησε πίνακες από τα πεδία των μαχών Ελλήνων και Τούρκων στην Ελασσόνα, τον Δομοκό και τα Φάρσαλα που διεξήχθησαν το 1897. Ακολούθως, ο Ταχσίν βρέθηκε στο Ιράκ, τη Συρία και το 1908 στην Υεμένη, ακριτική επαρχία τότε της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκεί, υπήρχαν μακροχρόνιες συγκρούσεις Οθωμανών με τοπικούς πολέμαρχους, που είχαν στοιχίσει τη ζωή χιλιάδων ανδρών της Αυτοκρατορίας. Το 1909, ο Ταχσίν πέτυχε την ειρήνευση της περιοχής.
Το 1911, διορίστηκε Διοικητής του 3ου Σώματος Στρατού στη Θεσσαλονίκη. Εκεί είχε υπό τις διαταγές του, τον Ταγματάρχη Μουσταφά Κεμάλ, τον μετέπειτα Ατατούρκ! Πιθανότατα, μετά την επιστροφή του από την Υεμένη και για ένα μικρό χρονικό διάστημα (1910-1911) διορίστηκε βαλής Ιωαννίνων, προφανώς για να ικανοποιηθούν οι συμπατριώτες του Αλβανοί, που είχαν ξεσηκωθεί για να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους.
Από το 1911, πάντως εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη με την οικογένειά του. Σύζυγός του ήταν η ελληνικής καταγωγής, Μουσουλμάνα στο θρήσκευμα, Χατιτζέ Ελμάζ. Απέκτησαν επτά παιδιά, από τα οποία επέζησαν τα τρία. Ανάμεσά τους και ο Κενάν, με σπουδές στα Γιάννενα και την Κωνσταντινούπολη, που συμμετείχε όπως είδαμε στις διαπραγματεύσεις για την παράδοση της Θεσσαλονίκης. Έμεινε στη συμπρωτεύουσα μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
