Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 10 Μαρτίου του 1905 όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επικεφαλής Κρητών κήρυξε στο χωριό Θέρισο, στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, επαναστατικό κίνημα. Με τον Ελευθέριο Βενιζέλο συμπαρατάχθηκαν ο Κωνσταντίνος Φούμης και ο Κωνσταντίνος Μάνος, χίλιοι περίπου άνδρες – οι 500 ένοπλοι – και πολλοί οπαδοί του κινήματος από ολόκληρη την Κρήτη.
Η κρίση είχε κορυφωθεί από το 1901, όταν ο πρίγκιπας Γεώργιος (γιος του βασιλιά Γεώργιου – ύπατος αρμοστής στην Κρήτη) είχε έρθει σε ανοιχτή ρήξη με τον υπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Για να υποστηρίξει τις απόψεις του στο εθνικό ζήτημα της Κρήτης, ο Βενιζέλος εξέδωσε εφημερίδα στην Κρήτη τον «Κήρυκα» των Χανίων όπου δημοσίευσε πέντε πολύκροτα άρθρα, που έφεραν τον τίτλο: «Γεννηθήτω φως». Ο ύπατος αρμοστής της Κρήτης πρίγκιπας Γεώργιος απάντησε με αδιαλλαξία και προχώρησε σε μέτρα αυταρχικά, με την απαγόρευση της ελευθεροτυπίας και με διώξεις και φυλακίσεις διακεκριμένων μελών της κρητικής αντιπολίτευσης.
Η αυταρχική πολιτική του πρίγκηπα Γεωργίου ως ύπατου αρμοστή της Κρήτης, είχε δυσαρεστήσει πολλούς με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ισχυρή αντιπολίτευση έχοντας επικεφαλής τον Βενιζέλο. Οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης συνέταξαν και υπέγραψαν προκήρυξη την 26η Φεβρουαρίου του 1905 με την οποία ζητούσαν μεταβολή του Συντάγματος.
Από το Θέρισο, στις 11 Μαρτίου, κηρύχθηκε η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και υψώθηκε η ελληνική σημαία. Η επανάσταση επεκτάθηκε γρήγορα σε όλη τη Μεγαλόνησο. Οι αντιπρόσωποι των Προστάτιδων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Ρωσία) δεν ενθάρρυναν τη βίαιη καταστολή της επανάστασης – κάτι που ήθελε διακαώς ο πρίγκιπας Γεώργιος – και αναζήτησαν διεξόδους ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Η Ρωσία υποστήριζε απροκάλυπτα τον Πρίγκηπα.
Η κατάσταση παρέμεινε τεταμένη μέχρι τον Φεβρουάριο του 1906 οπότε και κατέφθασε στην Κρήτη διεθνής επιτροπή και ανέλαβε την διερεύνηση του ζητήματος και την υποβολή έκθεσης. Οι Μεγάλες Δυνάμεις κατέληξαν έπειτα από διαβουλεύσεις σε νέα ρύθμιση του Κρητικού Ζητήματος.
Η επιτροπής επικεντρώθηκε σε δύο βασικά πορίσματα: 1. Καμία λύση δεν θα ήταν βιώσιμη, εκτός από την ένωση, και 2. Η στάση του πρίγκηπα Γεωργίου εμπόδιζε την ομαλή προσωρινή διαρρύθμιση της εσωτερικής πολιτικής στην Κρήτη. Μάλιστα εκχωρήθηκε στον Βασιλιά το δικαίωμα να διορίζει τον ύπατο αρμοστή. Ως αποτέλεσμα του δικαιώματος αυτού ο Γεώργιος Α’ αντικατέστησε τον γιο του με τον Αλέξανδρο Ζαΐμη και η κατάσταση εκτονώθηκε. Ο κερδισμένος της όλης ιστορίας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος· το όνομά του έγινε γνωστό όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη.
Πηγή: Ethnos.gr
