Σαρωτικούς ελέγχους πραγματοποιεί η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) στους influencers και τους πρωταγωνιστές των social media που προωθούν προϊόντα και υπηρεσίες. Παράλληλα, οι ίδιοι οι δημιουργοί στο Facebook, το Instagram και το TikTok έχουν αρχίσει να αμύνονται με τα όπλα που προβλέπει η νομοθεσία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μια influencer που μπήκε στο στόχαστρο της ΔΟΥ Σύρου για το αν δηλώνει όλα τα έσοδα που εισπράττει. Η επιλογή της έγινε μέσω των έμμεσων τεχνικών ελέγχου, όμως η ίδια ήξερε να αμυνθεί και να δικαιολογήσει την προέλευση των εισοδημάτων της. Έφτασε στο σημείο να ασκήσει προσφυγή στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ).
Αν και αυτή η influencer κατάφερε να γλιτώσει, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι όλοι οι υπόλοιποι επώνυμοι ή λιγότερο επώνυμοι που βρίσκονται στο στόχαστρο της εφορίας θα έχουν την ίδια τύχη. Μια μόνο φωτογραφία είναι αρκετή για το «ρομποτάκι» της εφορίας να ξεκινήσει τους ελέγχους, ενώ η πρόσβαση σε τραπεζικούς λογαριασμούς, εισοδήματα και πόθεν έσχες είναι πλέον σχεδόν αυτόματη.
Ήδη διεξάγονται μερικές «τρανταχτές» υποθέσεις ελέγχου για να επαληθευθεί αν όντως έχει εντοπιστεί η αιτία φοροδιαφυγής. Οι έλεγχοι δεν περιορίζονται μόνο στις τελευταίες αναρτήσεις, αλλά εκτείνονται σε βάθος ετών, αναζητώντας οτιδήποτε έχει «ανέβει» στο διαδίκτυο.
Πώς λειτουργεί ο ειδικός αλγόριθμος
Ο αλγόριθμος εστιάζει στους λογαριασμούς που διατηρούνται στα social media. Κάθε φορά που «ανεβαίνει» μια φωτογραφία ή ένα βίντεο, το οποίο έχει «ταγκάρει» πολλούς λογαριασμούς εταιρειών και επαγγελματιών, τότε ανεβαίνει αυτόματα πολύ ψηλά στη λίστα ελέγχου, για να εξακριβωθεί αν πρόκειται για επαγγελματική δραστηριότητα και διαφήμιση και συνεπώς αν υπάρχουν τα ανάλογα παραστατικά. Το ίδιο συμβαίνει και με όσους παρουσιάζονται να κάνουν ταξίδια, δειπνούν σε ακριβά εστιατόρια ή διασκεδάζουν σε club και μπουζούκια, οι οποίοι από μόνοι τους αναφέρουν το σημείο που βρίσκονται. Όσοι ακολουθούν πολύ τακτικά αυτή την «πρακτική», μπαίνουν στο στόχαστρο των ελεγκτών, για να διαπιστωθεί αν τα εισοδήματά τους δικαιολογούν αυτές τις πολυτέλειες.
Η «γραμμή αμύνης» της influencer από τη Σύρο
Η ΔΟΥ Σύρου προχώρησε σε ελεγκτικές επαληθεύσεις στα βιβλία και στοιχεία που τηρούσε η influencer για τα έτη 2017 έως 2020, καθώς και σε έλεγχο των τραπεζικών της λογαριασμών (αναλήψεις – καταθέσεις). Της ζητήθηκε να προσκομίσει όλα τα απαραίτητα στοιχεία που θα αποδεικνύουν την προέλευση των χρηματικών ποσών που πιστώθηκαν στους λογαριασμούς της, και ότι αυτά είτε έχουν φορολογηθεί με συγκεκριμένες διατάξεις είτε απαλλάσσονται του φόρου.
Αν και δεν βρέθηκε κάτι ύποπτο στους τραπεζικούς λογαριασμούς, της ζητήθηκε να υποβάλει αντίγραφα τιμολογίων και τυχόν συμφωνητικά με διαφημιζόμενους που εμφανίζονταν στις αναρτήσεις της στα social media, οι οποίες καταγράφηκαν στο αρχείο της Διεύθυνσης Ελέγχων.
Οι ελεγκτές εξέτασαν προσεκτικά τις αναρτήσεις, όπου, σύμφωνα με αυτούς, διαφημίζονταν διάφορα προϊόντα ή επιχειρήσεις μέσω tagged λογαριασμών. Ο έλεγχος κατέληξε στο ότι, λόγω της δημοφιλίας της, οι αναρτήσεις της είχαν θετική επίδραση στις διαφημιζόμενες εταιρείες, καθώς χιλιάδες χρήστες την ακολουθούν και πιθανότατα θα ήθελαν να μιμηθούν την εμφάνιση ή τον τρόπο ζωής της. Επειδή δεν υπήρχαν τιμολόγια για αυτές τις αναρτήσεις, εφαρμόστηκαν έμμεσες τεχνικές προσδιορισμού του πραγματικού εισοδήματός της, και καταλογίστηκαν πρόστιμα για αδήλωτα εισοδήματα:
Μετά το αρχικό σοκ, η influencer κατέθεσε ένσταση. Τελικά, η ΔΕΔ έκρινε ότι οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου δεν έπρεπε να εφαρμοστούν, καθώς οι ελεγκτές δεν είχαν επαρκή επιχειρήματα για τις ατιμολόγητες αναρτήσεις. Η υπόθεση έκλεισε, χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο παρόμοιες υποθέσεις να έχουν διαφορετική έκβαση στο μέλλον.
