Ως μια πρακτική ένδειξη επιβράβευσης προς το άτομο που μας εξυπηρέτησε σε ένα εστιατόριο, ένα café ή οπουδήποτε αλλού, το φιλοδώρημα συνήθως εκτιμάται από τον παραλήπτη και μάλιστα είναι και ενδόμυχα επιθυμητό. Δεν ισχύει, όμως, σε όλα τα μέρη του κόσμου το ίδιο…
Στην Ελλάδα το φιλοδώρημα αν και είναι προαιρετικό, είναι σχεδόν άτυπα επιβεβλημένο και οι περισσότεροι θα το αφήσουν σε ανθρώπους που τους εξυπηρέτησαν, συνήθως σε καταστήματα εστίασης. Σε άλλες χώρες, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες, μπορεί να μην είναι επίσημα υποχρεωτικό, κανείς όμως δεν φεύγει χωρίς να αφήσει φιλοδώρημα. Δεν βλέπουν, ωστόσο, παντού με το ίδιο μάτι το φιλοδώρημα, παρ’ όλο που είναι μια πράξη ευγένειας και εκτίμησης.
Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, το φιλοδώρημα δεν είναι μόνο κάτι που δεν συνηθίζεται, αλλά θεωρείται παράξενο και άβολο. Παρ’ όλο που πρόκειται για μια χώρα όπου η κοινωνική συνείδηση εξυψώνεται σε υψηλό επίπεδο (π.χ. δεν περπατούν ενώ τρώνε, κάνουν ησυχία στα μέσα μαζικής μεταφοράς, δεν δείχνουν με το χέρι κ.ο.κ.), το φιλοδώρημα μπορεί να θεωρηθεί προσβλητικό. Κι ενώ οι περισσότεροι ταξιδιώτες γνωρίζουν ότι είναι κάτι που δεν συνηθίζεται, πολλοί επιμένουν να αφήνουν, με αποτέλεσμα οι σερβιτόροι να τους… κυνηγούν για να τους δώσουν τα χρήματά τους πίσω. Η εκτίμηση και η επιβράβευση εδώ εκφράζεται κυρίως με λόγια και κοπλιμέντα ή με μια απλή υπόκλιση κι όχι με χρήματα. Υπάρχει, όμως, μια εξαίρεση: Στα roykans, που είναι οι παραδοσιακοί ξενώνες της Ιαπωνίας, οι επισκέπτες μπορούν να αφήσουν φιλοδώρημα για τον nakai san, τον άνθρωπο που θα τους ετοιμάσει το φαγητό και το κρεβάτι, αρκεί να είναι ευχαριστημένοι από τις υπηρεσίες του.
Και στην Κίνα, όμως, επικρατεί κάτι ανάλογο. Ακόμη και σε μεγαλουπόλεις, όπως η Σαγκάη και το Πεκίνο, υπάρχει μια αίσθηση παράδοσης και πρόληψης. Τα φιλοδωρήματα δεν είναι κάτι που συνηθίζεται και μάλιστα κάποτε απαγορεύονταν. Στην Κίνα πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και κανένας δεν υπηρετεί τον άλλον, ενώ και μόνο η υπόνοια ανωτερότητας λαμβάνει επικρίσεις. Παρά, λοιπόν, τα μεγάλα ξενοδοχεία και εστιατόρια, το φιλοδώρημα αξιολογείται σαν κάτι ανάμεσα σε αγένεια και δωροδοκία, ειδικά σε μικρότερες πόλεις. Η ανάπτυξη, ωστόσο, και η υιοθέτηση πολλών δυτικών συνηθειών, δεν αποκλείεται να αλλάξει αυτή τη νοοτροπία, κάτι που ήδη έχει ξεκινήσει να αχνοφαίνεται.
Σε μια ενδιάμεση κατάσταση βρίσκεται η Δανία, μια από τις πιο ευτυχισμένες χώρες του πλανήτη, με την κοινωνική ισότητα και τη γενναιοδωρία να εκφράζονται έντονα στην καθημερινότητα. Στην πλειοψηφία τους, όμως, οι Δανοί δεν αφήνουν φιλοδωρήματα και ο λόγος είναι διττός. Αφενός, οι πολίτες επωφελούνται από ένα υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ και ένα δυνατό κράτος πρόνοιας, που σημαίνει ότι κανένας εργαζόμενος δεν χρειάζεται να βασιστεί σε φιλοδωρήματα. Αφετέρου, συνήθως οι υπηρεσίες περιλαμβάνονται στον λογαριασμό εστιατορίων και ξενοδοχείων. Μπορείτε, πάντως, αν θέλετε να στρογγυλοποιήσετε προς τα πάνω τον λογαριασμό σας αφήνοντας ένα tip στο σερβιτόρο, χωρίς να σας κοιτάξει με… μισό μάτι.
