Ομάδα του Κύπριου Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Cambridge Δρα Γιώργου Βασιλείου ανακάλυψε πώς οι γονιδιακές μεταλλάξεις επηρεάζουν την αιμοποίηση και σπέρνουν την αρχή της λευχαιμίας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση από το Καραϊσκάκειο Ίδρυμα, νέα έρευνα από επιστήμονες του Ινστιτούτου Wellcome Sanger, του Cambridge Stem Cell Institute, του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής (EMBL-EBI) και των συνεργατών τους αποκάλυψε πώς οι γενετικές/γονιδιακές μεταλλάξεις παραβιάζουν την παραγωγή αιμοσφαιρίων κατά τη διάρκεια της ζωής και πώς αυτές οι παραβιάσεις σχετίζονται με τη γήρανση και την ανάπτυξη λευχαιμίας, καθώς και άλλων ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε την Τρίτη στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature, αντιπροσωπεύει την πρώτη φορά που έχει διερευνηθεί η επίδραση των γενετικών μεταλλάξεων στη δυναμική της ανάπτυξης αιματολογικών κυττάρων.
Ο καθηγητής Γιώργος Βασιλείου, επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Αιματολογικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Cambridge και Ανώτερος Eρευνητής στο Cambridge Stem Cell Institute, δήλωσε ότι «συλλογικά, η εργασία μας αποκαλύπτει μια απροσδόκητη αλληλεπίδραση μεταξύ της ηλικίας και της δράσης διαφόρων γονιδιακών μεταλλάξεων στα αιματολογικά κύτταρα. Αυτή η αλληλεπίδραση επεξηγεί την ανάπτυξη διαφορετικών αιματολογικών κακοηθειών σε διαφορετικές ηλικίες. Με αυτή τη νέα κατανόηση, μπορούμε να επικεντρώσουμε την ανάπτυξη προσεγγίσεων/θεραπειών για την πρόληψη αυτών των επάρατων παθήσεων».
Όπως αναφέρεται, όλα τα ανθρώπινα κύτταρα αποκτούν γενετικές αλλαγές στο DNA τους κατά τη διάρκεια της ζωής, με ένα μικρό αριθμό συγκεκριμμένων μεταλλάξεων να οδηγούν τα κύτταρα στον πολλαπλασιασμό. Αυτή η διαδικασία, που ονομάζεται «κλωνική αιματοποίηση», γίνεται όλο και πιο κοινή με την ηλικία και αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη λευχαιμίας και άλλων ηλικιακών παθήσεων.
Για να κατανοήσουν πώς και πότε αναπτύσσεται η κλωνική αιματοποίηση, πώς επηρεάζεται από τη γήρανση και πώς σχετίζεται με τις ασθένειες, οι ερευνητές παρακολούθησαν σχεδόν 700 κλώνους αιματολογικών κυττάρων από 385 άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών. Οι συμμετέχοντες εθελοντές έδωσαν τακτικά δείγματα αίματος για πολλά χρόνια.
Η καταγραφή του DNA του αίματος έδειξε ότι 92.4% των κλώνων αυξάνονταν με σταθερό ρυθμό. Ο ρυθμός όμως διέφερε από κλώνο σε κλώνο ανάλογα με το πιο γονίδιο ήταν μεταλλαγμένo. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας μαθηματική μοντελοποίηση, οι ερευνητές αποκάλυψαν ότι η συμπεριφορά των κλώνων άλλαζε δραματικά με την ηλικία, ανάλογα με την ταυτότητα του μεταλλαγμένου γονιδίου.
Αυτές οι αλλαγές στη συμπεριφορά των διαφόρων γονιδίων/κλώνων, σημειώνεται, αντικατοπτρίζουν τη συχνότητα εμφάνισης των διαφόρων ειδών λευχαιμίας, επεξηγώντας για πρώτη φορά γιατί διαφορετικές αιματολογικές κακοήθειες αναπτύσσονται σε διαφορετικές ηλικίες.
Η Δρ Margarete Fabre, πρώτη ερευνήτρια στη μελέτη και φοιτήτρια διδακτορικού στο Wellcome Sanger Institute και στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, δήλωσε ότι «τα ευρήματά μας αποκαλύπτουν πώς οι μεταλλάξεις του DNA αλλάζουν την παραγωγή αίματος κατά τη διάρκεια της ζωής μας, με τα φυσιολογικά βλαστοκύτταρα του αίματος να ανταγωνίζονται τα κύτταρα με προ-λευχαιμικές μεταλλάξεις. Η κατανόηση του γιατί κάποιες μεταλλάξεις επικρατούν σε νεώτερες ηλικίες και άλλες στα γηρατειά θα μπορούσε να μας βοηθήσει να βρούμε τρόπους να διατηρήσουμε την υγεία και την ποικιλομορφία των κυττάρων του αίματος μας».
Ο Δρ Moritz Gerstung, συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Βιοπληροφορικής και το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Καρκίνου (DKFZ), δήλωσε ότι «για πρώτη φορά μπορέσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη γονιδιωματική ανάλυση για να κατανοήσουμε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μεταλλαγμένων κλώνων στο αίμα μας. Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι η δυναμική των κλώνων αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής μας με τρόπους που δεν καταλαβαίνουμε ακόμη».
Ο Δρ Γιώργος Βασιλείου είναι καθηγητής Αιματολογικής Ιατρικής του Πανεπιστήμιο του Cambridge, Ιατρικός Σύμβουλος Αιματολογίας στο Πανεμιστημιακό Νοσοκομείο του Cambridge, Ανώτερος Eρευνητής στο Cambridge Stem Cell Institute, Ανώτερος Eρευνητής στο Ινστιτούτο έρευνας Καρκίνου Κύπρου και Πρόεδρος της Ιατρικής και Επιστημονικής Επιτροπής του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος και Πρόεδρος του Δ.Σ του Κέντρου Μελέτης Αιματολογικών Κακοηθειών του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος (ΚΕΜΑΚ).
