Μπροστά μας έχουμε καλοκαίρι και ξέρουμε καλά ότι η εποχή «τραβάει» και τις μπίρες και το κρασί και το ούζο της. Το να υπερκαταναλώνουμε αλκοόλ ξέρουμε -και νιώθουμε- ότι κάνει κακό. Τι συμβαίνει, όμως, αν καταναλώνουμε μικρές ποσότητες; Παραμένουμε ασφαλείς ή όχι; Η Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με εξειδίκευση στην κλινική διατροφή και τα αυτοάνοσα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, Δέσποινα Μαρσέλου, μελετά τις έρευνες και την αρθρογραφία και μας εξηγεί.
Μεγαλώσαμε γνωρίζοντας ότι το αλκοόλ είναι κάτι που μας χαλαρώνει, μας κάνει να νιώθουμε ευχάριστα, σε ορισμένες περιπτώσεις ότι έχει οφέλη στην καρδιαγγειακή υγεία, αλλά πρέπει να βάζουμε μέτρο στην κατανάλωσή του. Το κόκκινο κρασί, για παράδειγμα, μάθαμε ότι κάνει καλό στην καριδά, με μέτρο. Τι θα συνέβαινε, όμως, αν χωρίζαμε τους ανθρώπους στο να πίνουν περισσότερο ή λιγότερο αλκοόλ για όλη τους τη ζωή; Θα είχαμε περισσότερες ή λιγότερες καρδιαγγειακές παθήσεις; Ο Michael Greger M.D. FACLM έγραψε ένα πολύ ωραίο και επιμορφωτικό, evidence-based άρθρο που αξίζει να δούμε μαζί.
Η αλήθεια είναι ότι σύμφωνα με έρευνες, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, όπως ένα ποτήρι κρασί την ημέρα, δεν φαίνεται να είναι καθόλου προστατευτική, που σημαίνει ότι όλοι οι γιατροί και επαγγελματίες υγείας πρέπει να είμαστε σκεπτικοί για τα υποθετικά οφέλη της κατανάλωσης αλκοόλ και να μην συμβουλεύουμε ασθενείς να πιουν για να βελτιώσουν το προσδόκιμο ζωής. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό αν αναλογιστούμε τον κίνδυνο καρκίνου, ακόμη και με τη μέτρια χρήση αλκοόλ.
Αν υπάρχουν, όμως, μόνο αρνητικά, χωρίς οφέλη στο αλκοόλ, τότε η ιδανική πρόσληψή του σε καθημερινή βάση θα έπρεπε να είναι μηδενική. Το πρόβλημα είναι ότι πολλές μελέτες πληθυσμών κατηγοριοποίησαν αυτούς που «έκοψαν» το αλκοόλ για λόγους υγείας, ως μη καταναλωτές, κάτι που είναι εξαρχής προβληματικό, αφού αντί να απέχουν από το αλκοόλ που οδηγεί σε προβλήματα υγείας, η κακή υγεία τους οδήγησε στην αποχή, σε μια αντίστροφη κατάσταση.
Γενικότερα, στις έρευνες, τα καλύτερα αποτελέσματα έρχονται από αυτές που είναι τυχαιοποιημένες σε σχέση με τις μελέτες παρατήρησης και θα σας εξηγήσω το γιατί. Ως ομάδα, όσοι πίνουν λίγο έως μέτριο αλκοόλ τείνουν να υιοθετούν πιο υγιεινές συμπεριφορές, όπως πιο ισορροπημένη διατροφή και περισσότερη φυσική δραστηριότητα, οπότε είναι πιο πιθανό να πίνουν, για παράδειγμα, ένα ποτήρι κρασί με μια σαλάτα αντί για ένα μπέργκερ, όποτε ίσως γι’ αυτό το κρασί να μοιάζει να έχει προστατευτικό ρόλο. Τέτοιου είδους συμπέρασμα, λοιπόν, μπορεί να βγει από μια μελέτη παρατήρησης, που σημαίνει ότι δεν μας δίνει τόσο ξεκάθαρα ευρήματα σε σχέση με το αλκοόλ. Επειδή, όμως, οι τυχαιοποιημένες μελέτες είναι πιο δύσκολες, συχνά βασιζόμαστε σε μελέτες παρατήρησης, με αποτέλεσμα να παίρνουμε τέτοιου είδους συμπεράσματα. Ας δούμε, όμως, κάτι ακόμη ενδιαφέρον.
Η αποτοξίνωση του οργανισμού μας από το αλκοόλ γίνεται στο ήπαρ, όπου διασπάται σε νερό και διοξείδιο του άνθρακα από δύο ένζυμα, το ADH1B και ALDH2. Σε αυτή τη διεργασία, όμως, παράγεται η ακεταλδεΰδη, ένας τοξικός μεταβολίτης που μπορεί να προκαλέσει ναυτία και αίσθηση έξαψης. Κι αν κάποιος έχει γεννηθεί με μια ταχύτατη μετάλλαξη του ενζύμου ADH1B ή μια βραδεία μετάλλαξη του ενζύμου ALDH2, η ακεταλδεΰδη μπορεί να συσσωρευτεί και να κάνει την κατανάλωση αλκοόλ μια δυσάρεστη εμπειρία κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτοί οι άνθρωποι, λοιπόν, έχουν μικρότερη πιθανότητα να πιουν πολύ και παρουσιάζουν μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, που δείχνει ότι η μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, ακόμη και γι’ αυτούς που πίνουν λίγο, είναι ευεργετική για την καρδιαγγειακή υγεία.
Αυτό ρίχνει ένα πέπλο αμφισβήτησης στους συσχετισμούς για προστατευτική δράση της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Δεδομένων των βλαπτικών επιδράσεων της κατανάλωσης αλκοόλ, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν αναφορές που δείχνουν πιθανά οφέλη όσον αφορά τη θνητότητα για όσους κάνουν μικρή κατανάλωση, κάτι που αναστάτωσε τόσο τους καταναλωτές, όσο και τα μέσα και τη βιομηχανία αλκοόλ. Τα οφέλη αυτά, όμως, πλέον φαίνεται να… εξατμίζονται.
Τι συμπεράσματα, λοιπόν, μπορούμε να βγάλουμε από όλα αυτά; Πρώτον, στην υγεία, όπως και οπουδήποτε αλλού, αν κάτι μοιάζει πολύ καλό για να είναι αληθινό, θα πρέπει να το διαχειρίζεστε με μεγάλη προσοχή. Δεύτερον, οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να μην προτείνουν ότι ακόμη και η χαμηλή κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μας προστατέψει ενάντια σε καρδιαγγειακές παθήσεις. Τρίτον, οι συμβουλές υγείας πρέπει να έρχονται από τις Αρχές τις Υγείας κι όχι από τη βιομηχανία αλκοόλ, η οποία θα πρέπει να απομακρύνει παραπλανητικές αναφορές σε οφέλη για την υγεία. Ως μια εθιστική, τοξική και επικίνδυνη ουσία, το αλκοόλ δεν είναι μια καλή επιλογή ως θεραπευτικός παράγοντας, ακόμη κι αν νιώθουμε ότι βοηθάει. Υπάρχουν πολλοί και καλύτεροι τρόποι πρόληψης των καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως η διατροφή και η άσκηση, αλλά και κάποια φάρμακα, όπου κρίνεται απαραίτητο. Σε αντίθεση με το αλκοόλ, οι παραπάνω παρεμβάσεις έχει αποδειχτεί ότι έχουν μόνο οφέλη, χωρίς εθιστικές και άλλες βλαβερές επιδράσεις.
Δέσποινα Μαρσέλου
Κλινική διαιτολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα
