Η πολιτική για το φάρμακο στην ΕΕ, είναι θέμα ζωής (για τις πλούσιες χώρες και θανάτου για τις φτωχότερες). Αν και η ενιαία αγορά αποτελεί τον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν πρόκειται για φάρμακα αιχμής η κάθε χώρα φροντίζει για τον εαυτό της.
Στην ΕΕ, υπάρχουν ασθενείς δύο ταχυτήτων. Ένας γιατρός στη Ρουμανία περιμένει κατά μέσο όρο δύο χρόνια για να συνταγογραφήσει ένα φάρμακο τελευταίας τεχνολογίας σε καρκινοπαθή σε αντίθεση με τον συνάδελφό του στη Γερμανία, που δρα αστραπιαία.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν επίγνωση αυτής της καταστροφικής πολιτικής – και θέλουν να την αλλάξουν.
«Οι ασθενείς στα δυτικά κράτη μέλη έχουν πρόσβαση στο 90% των νέων εγκεκριμένων φαρμάκων. Στα ανατολικά και μικρότερα κράτη μέλη το ποσοστό είναι μόλις 10 τοις εκατό», τόνισε η Επίτροπος Υγείας Στέλλα Κυριακίδη σε ομιλία της τον Απρίλιο που παρουσίασε την πρόταση της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής αγοράς. Η κεντρική ιδέα είναι να επιβάλλονται κυρώσεις σε εταιρείες που δεν διαθέτουν το προϊόν, σε όλες τις χώρες.
Μέχρι στιγμής δεν έχει ληφθεί ακόμη καμία απόφαση.
Το Politico, ανέλυσε τα σημαντικότερα εμπόδια για μια πιο δίκαιη αγορά φαρμάκων:
Δει δη χρημάτων
Ο πρώτος λόγος είναι ο ευνόητος: Μερικά φάρμακα είναι πραγματικά ακριβά. Και η ψαλίδα του κόστους μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ είναι μεγάλη – το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Βουλγαρίας είναι σχεδόν πέντε φορές μικρότερο από αυτό των Κάτω Χωρών, για παράδειγμα. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες χώρες μπορούν να δαπανούν περισσότερα για την υγειονομική περίθαλψη – και τα φάρμακα – από άλλες.
Μια ανάλυση της ευρωπαϊκής αγοράς φαρμάκων για τον καρκίνο που χρηματοδοτήθηκε από τη Σουηδική φαρμακοβιομηχανία και πραγματοποιήθηκε από το Σουηδικό Ινστιτούτο Οικονομικών της Υγείας (IHE) διαπιστώνει ότι οι χώρες με τις υψηλότερες δαπάνες, η Αυστρία, η Γερμανία και η Ελβετία, διέθεσαν από 92 έως 108 ευρώ ανά άτομο για φάρμακα κατά του καρκίνου, ενώ η Τσεχική Δημοκρατία, η Λετονία και η Πολωνία ξόδεψαν από 13 έως 16 ευρώ.
Στην περίπτωση των ανοσο-ογκολογικών φαρμάκων, για παράδειγμα, η συνταγογράφηση στις φτωχότερες χώρες κυμαινόταν μεταξύ του ενός δεκάτου και του ενός πέμπτου της αντίστοιχης που παρατηρείται στις πλουσιότερες χώρες.
«Ένα μεγάλο ποσοστό των Ευρωπαίων ασθενών με καρκίνο, ιδίως στην Ανατολική Ευρώπη, δεν μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση σε αποτελεσματικά φάρμακα για λόγους που σχετίζονται με την οικονομική ευχέρεια», γράφουν οι ερευνητές.
Μυστικά παζάρια
Ένας πιο σύνθετος παράγοντας είναι η αδιαφανής και ιδιάζουσα τιμολόγηση των φαρμάκων. Μακράν ο πιο συνηθισμένος τρόπος διαπραγμάτευσης των τιμών στην Ευρώπη είναι τα μυστικά παζάρια των φαρμακευτι΄κών εταιρειών απευθείας με τις κυβερνήσεις έτσι ώστε καμία χώρα να μην γνωρίζει πραγματικά τι πληρώνει η άλλη για ένα φάρμακο.
«Επιλέγουν να λανσάρουν τα φάρμακα πρώτα στις χώρες στις οποίες προσδοκούν υψηλότερες τιμές», δήλωσε η Sabine Vogler, επικεφαλής του τμήματος φαρμακοοικονομίας του Εθνικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας της Αυστρίας. «Στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, όπως η Πορτογαλία και η Ελλάδα, και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης προτείνονται σε μεταγενέστερο στάδιο… σε δύο ή τρία χρόνια».
Η γραφειοκρατία
Οι φαρμακοβιομήχανοι από την άλλη, υποστηρίζουν ότι ένοχος δεν είναι η επιδίωξη μεγαλύτερου κέρδους, αλλά ο όγκος της γραφειοκρατίας που απαιτείται για να πληρώσουν οι κυβερνήσεις για ένα νέο φάρμακο.
«Η αίτηση για διαπραγματεύσεις για τα φάρμακα είναι μια χρονοβόρα διαδικασία», αναφέρεται σε ανάλυση που δημοσιεύθηκε από το φαρμακευτικό λόμπι EFPIA σχετικά με τις βασικές αιτίες των καθυστερήσεων στην κυκλοφορία των φαρμάκων. «Κάθε χώρα απαιτεί την ανάπτυξη ενός προσαρμοσμένου στις ανάγκες της χώρας εγγράφου στην τοπική γλώσσα και τη συμμόρφωση με τους τοπικούς κανόνες»..
Θεωρητικά, η οδηγία της ΕΕ για τη διαφάνεια περιορίζει σε 180 ημέρες το χρονικό διάστημα που έχουν στη διάθεσή τους οι χώρες για να καταλήξουν σε μια απόφαση σχετικά με το πόσο θα πληρώσουν για ένα φάρμακο. Στην πράξη όμως επιτρέπει ” το σταμάτημα του ρολογιού” – όπου η αντίστροφη μέτρηση παγώνει όταν οι ρυθμιστικές και κυβερνητικές αρχές ζητούν από τις εταιρείες περισσότερα στοιχεία.
Μια ανάλυση του κλάδου σχετικά με τον μέσο χρόνο πρόσβασης σε εξατομικευμένα φάρμακα για τον καρκίνο σε πέντε χώρες έδειξε ότι η Δανία χρειάζεται λίγο περισσότερο από τέσσερις μήνες για να αποφασίσει αν θα πληρώσει για ένα φάρμακο. Στην Πολωνία, τη χώρα με τις χειρότερες επιδόσεις, χρειάζονται 30 χρόνια.
Η σωστή λύση
Ορισμένες ρυθμίσεις βρίσκονται ήδη στα σκαριά. Η πρώτη κοινή αξιολόγηση αναμένεται το 2025.
Περιφερειακές ομάδες χωρών, όπως η πρωτοβουλία Benelux του Βελγίου, των Κάτω Χωρών, του Λουξεμβούργου, της Αυστρίας και της Ιρλανδίας, έχουν αρχίσει να συνασπίζονται για να αγοράζουν φάρμακα από κοινού – απλουστεύοντας τις διαπραγματεύσεις για τις φαρμακοβιομηχανίες και ενισχύοντας τη διαπραγματευτική δύναμη των αγοραστών.
Όμως, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση του φαρμακευτικού τομέα είναι η πιο φιλόδοξη λύση μέχρι στιγμής. Αλλά οι φαρμακοβιομηχανίες ήδη να πιέζουν κατά της μεταρρύθμισης.
