Με πρωτοβουλία της Κύπρου και ομάδας άλλων κρατών-μελών της ΕΕ, προστέθηκε στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφορά για αναθεώρηση του πλαισίου που προβλέπει την εφαρμογή του νέου ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας ρύπων (ETS2) στις οδικές μεταφορές και τη θέρμανση κτηρίων.
Η Λευκωσία, τονίζοντας την ανάγκη ισορροπίας μεταξύ κλιματικών στόχων και ανταγωνιστικότητας, ζητεί πιο ευέλικτη και κοινωνικά δίκαιη προσέγγιση για μικρά και νησιωτικά κράτη, καθώς και αναβολή της εφαρμογής του ETS2 έως το 2030.
Η Κύπρος που ήδη επιβαρύνεται σημαντικά από το σύστημα εμπορίας ρύπων για βιομηχανία και ενέργεια, λόγω της εξάρτησής της από τα ορυκτά καύσιμα, θα επιβαρυνθεί ακόμα περισσότερο με την εφαρμογή του ETS2 που επεκτείνει το σύστημα στις οδικές μεταφορές και τη θέρμανσης κτηρίων με ορίζοντα εφαρμογής το 2027
Η αναφορά στα συμπεράσματα του Συμβουλίου μετά την παρέμβαση της ομάδας κρατών-μελών περιλαμβανομένης της Κύπρου καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει πρόσθετα μέτρα για την εξομάλυνση των τιμών, λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Με βάση το ETS2 οι εταιρείες καυσίμων θα πρέπει επίσης να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών CO₂, οι τιμές των δικαιωμάτων θα καθορίζονται από την αγορά μέσω δημοπρασιών και το κόστος αυτό ενδέχεται να περάσει στον τελικό καταναλωτή.
Με βάση κυβερνητικές πηγές, η ουσία του ζητήματος για την Κύπρο είναι η ισορροπία ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους και την οικονομική ανταγωνιστικότητα.
Η Κυπριακή Δημοκρατία, αναφέρουν, στηρίζει τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία, αλλά με ρεαλισμό και κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν αμφισβητεί τη φιλοδοξία των στόχων, ζητεί όμως πιο ευέλικτη και εφαρμόσιμη προσέγγιση, ειδικά για μικρά, νησιωτικά και περιφερειακά κράτη όπως η Κύπρος.
Η Κύπρος θεωρεί ότι η έναρξη του ETS2 το 2027 πρέπει να επανεξεταστεί. Μαζί με άλλες χώρες (Πολωνία, Ιταλία, Τσεχία, Μάλτα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Εσθονία) προτείνει την αναστολή ή αναβολή της εφαρμογής έως το 2030. Έτσι, θα υπάρξει χρόνος για τεχνικές βελτιώσεις του μηχανισμού, προηγούμενη εφαρμογή των Social Climate Plans που θα στηρίξουν τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και ομαλοποίηση των τιμών ενέργειας και πληθωρισμού
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Κυπριακή Δημοκρατία ως νησιωτικό κράτος, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ενεργειακής αποθήκευσης, στη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) που θα κληθούν να προσαρμοστούν στις πράσινες απαιτήσεις, στις ενεργειακές διασυνδέσεις με το ευρωπαϊκό δίκτυο και στην αξιοποίηση των ΑΠΕ, με σεβασμό στους γεωγραφικούς περιορισμούς της Κύπρου.
Παράλληλα, ζητεί να υπάρχουν αναφορές στις ιδιαιτερότητες των νησιών, στις αυξημένες εκπομπές λόγω φυσικών καταστροφών και στις περιορισμένες δυνατότητες απορρόφησης CO₂ λόγω του μικρού δασικού όγκου.
Θέση για τον στόχο εκπομπών 2040
Η Κύπρος στηρίζει τη θέσπιση ποσοτικοποιημένου στόχου μείωσης εκπομπών έως το 2040, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι ρεαλιστικός και εφαρμόσιμος, βασισμένος σε αναλυτική αξιολόγηση επιπτώσεων ανά κράτος-μέλος και συνοδευόμενος από εργαλεία στήριξης και χρηματοδότησης.
«Η προσέγγιση της Κύπρου είναι πρακτική: να προχωρήσει η πράσινη μετάβαση, αλλά με τρόπο που δεν θα επιβαρύνει υπέρμετρα τους πολίτες και δεν θα μειώσει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής και κυπριακής οικονομίας», αναφέρουν οι πηγές.
Αντισταθμιστικά μέτρα
Η ΕΕ έχει προβλέψει τη δημιουργία του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα (Social Climate Fund), που θα χρηματοδοτεί ενεργειακή ανακαίνιση κατοικιών. καθαρά μέσα μεταφοράς και επιδότηση ενεργειακής μετάβασης ευάλωτων νοικοκυριών.
Η Κύπρος υπογραμμίζει ότι το Ταμείο πρέπει να λειτουργήσει πρώτα, ώστε η εφαρμογή του ETS2 να μην επιβαρύνει νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις χωρίς προετοιμασία.
