Το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) αποτελεί ένα από τα χρηματοδοτικά μέσα της Πολιτικής Συνοχής στην Κύπρο, μαζί με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, Υπουργείο Οικονομικών, αποτελεί την Εθνική Αρχή για τον προγραμματισμό, τη διαχείριση και την αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται στην Κύπρο από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής, καθώς και τη Διαχειριστική Αρχή του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027», με γενική ευθύνη τη διαχείριση και εφαρμογή του.
Μέσω του Προγράμματος ΘΑλΕΙΑ χρηματοδοτείται το Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης (ΣΑΑ) του Εθνικού Δασικού Πάρκου (ΕΔΠ) Ακάμα και εντάσσεται στην ενότητα «’Εργα Στρατηγικής Σημασίας». Η ταξινόμηση/ κατηγοριοποίηση ενός έργου ως Έργο Στρατηγικής Σημασίας, γίνεται λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες/ κριτήρια, όπως η μεγάλη συνεισφορά του έργου στην επίτευξη των ειδικών στόχων του Προγράμματος, η σημαντικότητά του σε εθνικό/ τοπικό επίπεδο, η μοναδικότητά του, ο καινοτόμος χαρακτήρας του και το μεγάλο οικονομικό του μέγεθος σε σχέση με τους πόρους της προτεραιότητας του Προγράμματος στην οποία εντάσσονται.
Το Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα
Το «Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα» κηρύχθηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2016. Καταλαμβάνει το δυτικότερο άκρο της Κύπρου και καλύπτει μια έκταση περίπου 77 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η διαχείριση του εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Τμήματος Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Αποτελείται από τα Κρατικά Δάση Ακάμα, Πέγειας, Μελέτη, Χάλαβρον, Αγίου Γεωργίου, Λαόνας και Ανδρολύκου – Πετράτη. Συνορεύει με τον Δήμο Πέγειας, καθώς και με τα χωριά Κάθηκας, Πάνω και Κάτω Αρόδες, Ίνεια, Δρούσεια, Φάσλι, Ανδρολύκου και Νέο Χωριό. Η παρθένα αυτή περιοχή περιλαμάνει μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, εκτεταμένες φυσικές ακρογιαλιές και απόκρημνες βουνοπλαγιές, μεγάλα φαράγγια και σε συνδυασμό με την ποικιλία ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων που προσφέρονται (εκδρομή, πεζοπορία, καταδύσεις, κολύμπι, ψάρεμα, ιππασία, μελέτη της φύσης, φωτογράφιση κτλ) κάνουν τη χερσόνησο του Ακάμα μια παραδεισένια περιοχή, μοναδική για την Κύπρο. Αποτελεί δε πόλο έλξης ολόχρονα για χιλιάδες Κύπριους και ξένους επισκέπτες, φυσιολάτρες, βιολόγους, οικολόγους και βοτανολόγους.
Το ΕΔΠ τυγχάνει διαχείρισης για σκοπούς προστασίας και διατήρησης των οικολογικών διαδικασιών και των αξιόλογων στοιχείων που περιέχει. Το ΕΔΠ Ακάμα είναι ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000.
Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης (ΣΑΑ) Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα
Το ΣΑΑ του ΕΔΠ Ακάμα έχει αποσκοπεί α) στην προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, β) στη δημιουργία κοινωνικών και οικονομικών ωφελειών για τις τοπικές κοινότητες και γ) στη βελτίωση της εμπειρίας των επισκεπτών.
Η υλοποίηση του ΣΑΑ προδιαγράφηκε αναλυτικά σε ένα ολοκληρωμένο 10ετές Σχέδιο Δράσης με δράσεις σταδιακής εφαρμογής και βασικές προϋποθέσεις που θα πρέπει να ακολουθούνται πριν τα επόμενα στάδια υλοποίησης.
Το Έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021 – 2027» με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα χρηματοδοτούνται δύο δράσεις συνολικής αξίας €16,5 εκ., στοχεύοντας στην προστασία, διατήρηση και ανάπτυξη του ΕΔΠ μέσω δράσεων αποκατάστασης υποβαθμισμένων περιοχών, διατήρησης ειδών πανίδας και χλωρίδας και δημιουργίας υποδομών.
Οι προτεινόμενες δράσεις/ μέτρα του Σχεδίου για την Αειφόρο Ανάπτυξη του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, διακρίνονται σε τρία επίπεδα:
- i) Διαμόρφωση του τρόπου διαχείρισης της περιοχής ώστε να συμπεριλαμβάνονται όλα τα βασικά προγράμματα που παρέχονται σε σύγχρονες προστατευόμενες περιοχές,
- ii) Ενίσχυση του συστήματος διακυβέρνησης της περιοχής, και
iii) Ενίσχυση της ελκυστικότητας και της προώθησης του τόπου ως ένα βιώσιμο τουριστικό προορισμό.
Οι δράσεις αυτές είναι οι πιο κάτω:
1η Δράση: «Βελτίωση μέρους του Κύριου Οδικού Δικτύου του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα – Φάση Α’»
Το Έργο αποτελεί την πρώτη Φάση βελτίωσης των υφιστάμενων δρόμων του κύριου οδικού δικτύου του EΔΠ Ακάμα, στην οποία περιλαμβάνονται οι ακόλουθοι δρόμοι: (α) Άσπρος Ποταμός-Τοξεύτρα-Λάρα, συνολικού μήκους 6,6 χλμ., που ξεκινά από την ομώνυμη περιοχή του Άσπρου Ποταμού στον Δήμο Πέγειας και φτάνει μέχρι την περιοχή της Λάρας στην Κοινότητα Ίνειας.
(β) Κυκλικός Λάρας, συνολικού μήκους 2,7 χλμ., που θα ενώνει κυκλικά τις υποδομές του ΕΔΠ στην περιοχή της Λάρας και στον οποίο η διακίνηση θα γίνεται μόνο με όχημα μεταφοράς του Πάρκου και (γ) Τοξεύτρα – Άβακας – Λίπατη, συνολικού μήκους 4,1 χλμ., που οδηγεί στο φαράγγι του Άβακα και στην Κοινότητα Πάνω Αρόδες.
Οι κυριότεροι στόχοι κατά την διάρκεια της εκπόνησης των μελετών ήταν η αποσυμφόρηση των πιέσεων που δέχονται τα ευαίσθητα οικοσυστήματα της περιοχής από τη μεγάλη επισκεψιμότητα αλλά και η βελτίωση της ασφάλειας των επισκεπτών κατά τις διακινήσεις τους.
Η διακίνηση των επισκεπτών στο ΕΔΠ, μέσω του βελτιωμένου οδικού δικτύου, θα είναι πιο ασφαλής και οι επισκέπτες θα κατευθύνονται σε συγκεκριμένες διαδρομές, μέσα από τις οποίες θα προσεγγίζουν με ασφάλεια τα σημεία ενδιαφέροντος καθώς και τους Κόμβους Υποδομών Διαχείρισης που θα δημιουργηθούν (2η Δράση). Παράλληλα, με τη βελτίωση μέρους του υφιστάμενου κύριου οδικού δικτύου, θα αποκοπεί η πρόσβαση σε παράνομους δρόμους μήκους πέραν των 100 χλμ., περιορίζοντας έτσι στο ελάχιστο την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων του Ακάμα από τη σκόνη.
2η Δράση: «Κατασκευή Κόμβων Υποδομών Διαχείρισης του ΕΔΠ»
Στο πλαίσιο της Δράσης προβλέπεται η κατασκευή Κόμβων Υποδομών Διαχείρισης, σύμφωνα με τα σχέδια βραβευμένης αρχιτεκτονικής πρότασης. Μέσω των Κόμβων θα παρέχεται ποιοτική ενημέρωση στους χιλιάδες επισκέπτες, θα είναι σημεία ξεκούρασης, ενώ θα συμβάλουν καταλυτικά στην οργάνωση της επισκεψιμότητας, την προστασία από ασύμβατες ανθρώπινες δραστηριότητες και θα αμβλύνουν σημαντικά τις πιέσεις που ασκούνται στα ευαίσθητα οικοσυστήματα. Κάποιοι από τους Κόμβους θα αποτελούν τις εισόδους και εξόδους του ΕΔΠ.
Αναμενόμενα Οφέλη
Τα αναμενόμενα οφέλη είναι τα ακόλουθα:
- Αποτελεσματική, αειφορική και προσαρμοσμένη διαχείριση, διατήρηση και προστασία περίπου 7.000 εκταρίων δάσους και προσφορά στην αειφόρο ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
- Μείωση του κινδύνου έκρηξης δασικών πυρκαγιών
- Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των ειδών και οικοτόπων
- Αύξηση θέσεων εργασίας
- Αναζωογόνηση και ανάπτυξη των Κοινοτήτων που γειτνιάζουν με το ΕΔΠ του Ακάμα
