Στην καρδιά του Μανχάταν, απέναντι από τα κεντρικά του ΟΗΕ, υψώνεται ένας πύργος 36 ορόφων που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διαφημίζει ως «χώρο αντάξιο της δόξας της χώρας».
Το «Σπίτι της Τουρκίας», όπου θα λάβει χώρα η συνάντηση του Τούρκου προέδρου με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, δεν είναι μόνο η έδρα των διπλωματικών αποστολών της Άγκυρας στη Νέα Υόρκη. Είναι και ένα από τα πιο ακριβά και αμφιλεγόμενα διπλωματικά οικοδομήματα που έχουν χτιστεί ποτέ.
Η γέννηση του ουρανοξύστη
Η ιδέα πήρε σάρκα και οστά το 2012, όταν η τουρκική κυβέρνηση αγόρασε δύο κτίρια στην περιοχή Turtle Bay με σκοπό να τα κατεδαφίσει και να ανεγείρει έναν νέο διπλωματικό πύργο.
Τα σχέδια εγκρίθηκαν το 2016, η κατασκευή ξεκίνησε το 2017 και ολοκληρώθηκε το 2021, με αρχιτεκτονική υπογραφή της αμερικανικής Perkins Eastman.
Το κτίριο έχει ύψος 171 μέτρα, διαθέτει καμπύλη πρόσοψη που παραπέμπει στην ημισέληνο της τουρκικής σημαίας και κορυφή σε σχήμα τουλίπας – εθνικού λουλουδιού της Τουρκίας.
Στεγάζει την τουρκική αποστολή στον ΟΗΕ, το προξενείο και κατοικίες για διπλωμάτες. Στους χώρους του περιλαμβάνονται αμφιθέατρο, αίθουσες συνεδριάσεων, εκθεσιακοί χώροι και χώροι προσευχής.
Το πιο ακριβό διπλωματικό κτίριο
Το κόστος έφθασε τα 291 εκατ. δολάρια, καθιστώντας το το ακριβότερο διπλωματικό κτίριο που έχει χτίσει ποτέ η Τουρκία. Η δαπάνη προκάλεσε αντιδράσεις στο εσωτερικό, με επικριτές να μιλούν για επίδειξη πολυτέλειας σε μια περίοδο οικονομικών δυσκολιών.
Προβλήματα δεν έλειψαν ούτε τεχνικά: λίγο πριν τα εγκαίνια, έπεσε υαλοπίνακας από τον 10ο όροφο, ενώ επιθεωρητές βρήκαν σοβαρές ελλείψεις σε συστήματα πυρασφάλειας και εξαερισμού.
Το σύστημα πυρασφάλειας, μάλιστα, ολοκληρώθηκε με καθυστέρηση 18 μηνών.
Εγκαίνια με σκιά σκανδάλων
Στις 20 Σεπτεμβρίου 2021, ο ίδιος ο Ερντογάν εγκαινίασε το «Σπίτι της Τουρκίας», συνοδευόμενος από τη σύζυγό του και τον τότε ΥΠΕΞ.
«Θα είναι χώρος αντάξιος της δόξας της χώρας μας», δήλωσε, δίνοντας πολιτική βαρύτητα σε ένα οικοδόμημα που προοριζόταν να αποτελέσει τη «βιτρίνα» της Άγκυρας απέναντι στον ΟΗΕ.
Το κτίριο όμως βρέθηκε στο επίκεντρο σκανδάλων. Οι ψίθυροι υπήρχαν ήδη από το 2021 και το 2023 η ομοσπονδιακή δικαιοσύνη των ΗΠΑ άνοιξε έρευνα για τον δήμαρχο Νέας Υόρκης, Έρικ Άνταμς, με κατηγορίες ότι δέχτηκε πολυτελή ταξίδια και παροχές από Τούρκους αξιωματούχους για να ασκήσει πίεση στην Πυροσβεστική ώστε να δοθεί άδεια λειτουργίας του κτιρίου χωρίς πλήρη έλεγχο πυρασφάλειας.
Η υπόθεση οδήγησε σε κατηγορητήριο το 2024, το οποίο έκανε λόγο για «δώρα» και «παράνομες εισφορές» στην προεκλογική του καμπάνια. Αν και τον Φεβρουάριο του 2025 οι ομοσπονδιακοί εισαγγελείς απέσυραν τις κατηγορίες, το όνομα του «Σπιτιού της Τουρκίας» είχε ήδη ταυτιστεί με το σκάνδαλο.
Οι συμβολισμοί
Σήμερα, το «Σπίτι της Τουρκίας» είναι το επίκεντρο των διπλωματικών επαφών της Άγκυρας στις ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί επέλεξε ο Ερντογάν να υποδεχθεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τη συνάντηση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Ένα ραντεβού με ξεκάθαρο συμβολισμό: το «γήπεδο» της Τουρκίας, απέναντι από τον ΟΗΕ, στην καρδιά της Νέας Υόρκης.
Το «Σπίτι της Τουρκίας» είναι ταυτόχρονα αρχιτεκτονικό ορόσημο, διπλωματικό εργαλείο και σκηνή πολιτικών σκιών. Για τον Ερντογάν αποτελεί σύμβολο ισχύος και διεθνούς προβολής. Για τους επικριτές του, όμως, είναι μνημείο αλαζονείας, υπερβολής και αμφιλεγόμενων πρακτικών.
