Ο μεγάλος λευκός καρχαρίας, ένα από τα πιο εμβληματικά αρπακτικά των θαλασσών, κινδυνεύει να εξαφανιστεί από τη Μεσόγειο.
Αυτό είναι το συμπέρασμα νέας έρευνας Αμερικανών επιστημόνων, σε συνεργασία με τη βρετανική περιβαλλοντική οργάνωση Blue Marine Foundation, η οποία αποκαλύπτει ότι παρά τη διεθνή προστασία του είδους, καρχαρίες συνεχίζουν να αλιεύονται και να πωλούνται παράνομα σε αγορές της Βόρειας Αφρικής.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τουλάχιστον 40 μεγάλοι λευκοί καρχαρίες σκοτώθηκαν μόνο το 2025 στις ακτές της Βόρειας Αφρικής — αριθμός εξαιρετικά υψηλός για έναν πληθυσμό που ήδη θεωρείται οριακός.
Παράνομες αγορές, προστατευμένα είδη
Ο μεγάλος λευκός καρχαρίας είναι ένα από τα περισσότερα από 20 είδη καρχαριών της Μεσογείου που προστατεύονται από διεθνείς συμφωνίες, γεγονός που καθιστά παράνομη τόσο την αλιεία όσο και την εμπορία τους.
Ωστόσο, επιτόπια έρευνα σε αλιευτικά λιμάνια της Βόρειας Αφρικής έδειξε ότι προστατευόμενα είδη συνεχίζουν να εμφανίζονται σε ψαραγορές.
Το BBC, σε συνεργασία με ειδικούς ανάλυσης οπτικού υλικού, επιβεβαίωσε βίντεο από μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δείχνουν νεκρούς καρχαρίες να εκφορτώνονται σε λιμάνια της Αλγερία και της Τυνησία, συμπεριλαμβανομένων και άλλων απειλούμενων ειδών όπως ο βραχύπτερος μάκο.
Το τελευταίο προπύργιο στη Μεσόγειο
Επικεφαλής της έρευνας είναι ο Φρανσέσκο Φαρέτι, καθηγητής στο Virginia Tech, ο οποίος εξηγεί ότι οι πληθυσμοί καρχαριών στη Μεσόγειο έχουν καταρρεύσει τις τελευταίες δεκαετίες λόγω εντατικής βιομηχανικής αλιείας.
Η ερευνητική ομάδα επικεντρώθηκε στο Στενό της Σικελίας, περιοχή που θεωρείται το «τελευταίο προπύργιο» για αρκετά απειλούμενα είδη. Στόχος τους ήταν, για πρώτη φορά στη Μεσόγειο, να τοποθετήσουν δορυφορικό πομπό σε μεγάλο λευκό καρχαρία.
Παρά τη χρήση τόνων δολωμάτων, υποβρύχιων καμερών και ανάλυσης περιβαλλοντικού DNA, η αποστολή απέτυχε να εντοπίσει καρχαρίες. «Είναι αποκαρδιωτικό και δείχνει πόσο υποβαθμισμένο είναι το οικοσύστημα», σημειώνει ο Φερέτι.
Κρίσιμα απειλούμενο είδος
Ο μεγάλος λευκός καρχαρίας της Μεσογείου έχει χαρακτηριστεί «Κρισίμως Κινδυνεύον Είδος» από τη Διεθνή Ένωση για τη Συντήρηση της Φύσης. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, αν συνεχιστεί ο σημερινός ρυθμός θανάτωσης, η εξαφάνιση από τη Μεσόγειο είναι ρεαλιστικό σενάριο μέσα στα επόμενα χρόνια.
Η εφαρμογή των κανόνων προστασίας παραμένει άνιση. Αν και 24 απειλούμενα είδη καρχαριών καλύπτονται από διεθνείς συμφωνίες που έχουν υπογράψει η Ευρωπαϊκή Ένωση και 23 μεσογειακές χώρες, η παράπλευρη αλίευση και η κοινωνικοοικονομική πίεση στις φτωχότερες κοινότητες της Βόρειας Αφρικής υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων.
Όπως εξηγούν ειδικοί στο BBC χωρίς στήριξη και εκπαίδευση των αλιέων σε βιώσιμες πρακτικές, η προστασία των καρχαριών παραμένει θεωρητική.
Υπάρχει ακόμη ελπίδα;
Παρά τη σκοτεινή εικόνα, οι ερευνητές επιμένουν ότι δεν είναι αργά. Το γεγονός ότι καρχαρίες εξακολουθούν να εμφανίζονται —έστω και νεκροί— δείχνει ότι ο πληθυσμός δεν έχει ακόμη εξαφανιστεί πλήρως.
«Υπάρχει ακόμη ζωή και άρα πιθανότητα ανάκαμψης», τονίζει ο Τζέιμς Γκλάνσι. «Αλλά πρέπει να δράσουμε γρήγορα».
