Ξαναζωντάνεψε η ανακαινισμένη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων στην Αμμόχωστο, σε μια συγκινητική τελετή υπό τους ήχους κυπριακών τραγουδιών, την Τετάρτη, με την παρουσία δεκάδων ανθρώπων που εργάστηκαν για την αποκατάστασή της. Ταυτόχρονα, στη Λάρνακα, πραγματοποιήθηκε η τελετή παράδοσης του Τεμένους της Τούζλας, συμβολίζοντας την ενότητα και τον σεβασμό στην πολυπολιτισμική ταυτότητα της Κύπρου.
Τα δύο αυτά ιστορικά μνημεία, έργα της Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά, υλοποιήθηκαν από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ιδρύματος ALIPH, που εδρεύει στη Γενεύη. Η τελετή παράδοσης του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων πραγματοποιήθηκε κάτω από τη σκιά των δέντρων, προκειμένου να δώσει μια μικρή ανακούφιση από τον καυτό ήλιο του Ιουλίου, ενώ δεκάδες Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι και διπλωμάτες, αξιωματούχοι και εργαζόμενοι που είχαν συμβάλει στην αποκατάσταση των μνημείων, συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν αυτό το μεγάλο βήμα στην ανάκαμψη της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
Στην ομιλία του, ο Εκτελεστικός διευθυντής του ALIPH, Βαλερί Φριλαντ, μιλώντας εκ μέρους της Παρίζα Κιάρι, Προέδρου του ΔΣ του ALIPH, είπε ότι «είναι με μεγάλη συγκίνηση και βαθιά υπερηφάνεια που εγκαινιάζουμε σήμερα ένα ορόσημο στην διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομίας». Σημείωσε ότι πρόκειται για τα πρώτα δύο έργα που στήριξε το ίδρυμα στην Κύπρο, και εξήρε το έργο της Τεχνικής Επιτροπής χαρακτηρίζοντάς την ως «μοντέλο διαλόγου προς όφελος της ειρήνης».
«Θέλουμε να προάγουμε το έργο που κάνετε σε όλο τον κόσμο, διότι είστε σημείο αναφοράς παγκόσμια για την οικοδόμηση ειρήνης μέσω της προστασίας της κληρονομιάς. Θα συνεχίσουμε να προωθούμε τις δράσεις σας», είπε.
Από την πλευρά της, η Τζούτα Πομοέλ – Σεγκουρόλα, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χαρακτήρισε «μεγάλη τιμή για μένα να είμαι σήμερα εδώ μαζί σας για να γιορτάσουμε την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης σε αυτά τα δύο όμορφα μνημεία» και περιέγραψε την εκκλησία ως εκπληκτική και ότι είναι πολύ συγκινημένη.
Και τα δύο έργα, είπε, «αντιπροσωπεύουν τον πολιτιστικό πλούτο και την ποικιλομορφία της Κύπρου, η οποία είναι μοναδική και πρέπει να εκτιμάται και να γιορτάζεται». Η αποκατάσταση αυτών των μνημείων και της κληρονομιάς, συνέχισε, «είναι πραγματικά σημαντική, διότι φέρνει μια αίσθηση ειρήνης και σταθερότητας στο νησί, και εμείς στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή είμαστε πολύ χαρούμενοι που την στηρίζουμε».
Όπως ανέφερε ο επικεφαλής του Γραφείου του UNDP, Jakhongir Khaydarov, η επιτυχής ολοκλήρωση αποκατάστασης αυτών των δύο μνημείων, ήταν δυνατή χάρη στη στενή και αξιόπιστη συνεργασία μεταξύ των μερών. Εξέφρασε την εκτίμηση του προς το ALIPH για την γενναιόδωρη στήριξη και την αμετακίνητη πίστη στη αποστολή της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτό, είπε, βοήθησε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Επίσης, ευχαρίστησε την ΕΕ για τη μακρόχρονη και συνεπή δέσμευσή της στο έργο της Τεχνικής Επιτροπής.
Ο κ. Khaydarov δήλωσε πως τα δύο μνημεία μοιράζονται μια κοινή αφήγηση, καθώς αποτελούν ισχυρά σύμβολα της Κύπρου, με πλούσιο, ποικίλο και αλληλοσυνδεδεμένο παρελθόν. Η διατήρησή τους υποδηλώνει δέσμευση σε διάλογο, συμβίωση και κοινό μέλλον. Ως UNDP, είπε «είμαστε περήφανοι» για την υλοποίηση αυτού του έργου σε στενή συνεργασία με την Τεχνική Επιτροπή.
Επιπλέον, επαίνεσε τους δύο συμπροέδρους της επιτροπής για τη δέσμευσή τους, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική, υπογραμμίζοντας ότι το έργο που επιτελούν αφορά τις μελλοντικές γενιές που επιθυμούν ειρήνη και εμπιστοσύνη σε αυτό το νησί.
Μιλώντας στην εκδήλωση, ο Σώτος Κτωρής, Ελληνοκύπριος Συμπρόεδρος της Τεχνικής Επιτροπής είπε ότι η αποκατάσταση του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων και του Τζαμιού της Τούζλας «μας υπενθυμίζουν ότι η Κύπρος υπήρξε διαχρονικά ένα σταυροδρόμι πολιτισμών που άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα στην κοινή μας πολιτιστική κληρονομιά».
Μας θυμίζουν, είπε, ότι η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου διαμορφώθηκε μέσα από τη μακρά πορεία συνύπαρξης, αλληλεπίδρασης και ώσμωσης διαφορετικών θρησκειών, γλωσσών και πολιτισμών. Και ότι η ταυτότητά μας είναι καρπός αυτής της μακραίωνης συμβίωσης.
Τα μνημεία που μας έχει κληροδοτήσει η ιστορία της Κύπρου είναι αυτά που μας κρατούν δεμένους με τον τόπο, αλλά και μεταξύ μας. Και ειδικά σήμερα, που Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι τα προστατεύουμε από κοινού, τα μνημεία αυτά αποκτούν μια νέα, βαθύτερη διάσταση: γίνονται σύμβολα συμφιλίωσης, γέφυρες εμπιστοσύνης και μαρτυρίες μιας ειρηνικής προοπτικής για το μέλλον, πρόσθεσε.
Ο Άλι Τουντσάι, Τουρκοκύπριος συμπρόεδρος της Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά στην Κύπρο, ανέφερε ότι η υποστήριξη του ALIPH για την αποκατάσταση της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων στην Αμμόχωστο και το τζαμί της Τούζλα στη Λάρνακα αντικατοπτρίζει την αποστολή της επιτροπής που είναι η διασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς σε ιστορικά πολύπλοκες περιοχές.
Τα μνημεία αυτά, είπε, υπενθυμίζουν το πλούσιο και αλληλένδετο παρελθόν του νησιού, και ενσαρκώνουν επίσης το όραμα της Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά, που εργάζεται για την προώθηση διαλόγου, αμοιβαίας κατανόησης και κοινής ευθύνης.
Υποστηρίζοντας την αποκατάσταση χώρων με θρησκευτική και ιστορική αξία, είπε ο κ. Τουντσάι, το ALIPH συμβάλλει στην προώθηση του σεβασμού της πολιτιστικής πολυμορφίας και συμβάλλει στη δημιουργία μιας πιο αξιόπιστης και ανοικτής ατμόσφαιρας. Αυτή η προσπάθεια υπογραμμίζει το ρόλο της κληρονομιάς ως ισχυρού συνδέσμου μεταξύ των ανθρώπων και θεμέλιο για μακροπρόθεσμη ειρήνη, συμφιλίωση και συνεργασία στην Κύπρο».
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οι μηχανικοί Άγγελος Σμαγάς και Χακάν Τσοκπέργκ αναφέρθηκαν αναλυτικά στο όλο έργο της αποκατάστασης, εξετάζοντας τις τεχνικές λεπτομέρειες και τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν. Με τη βαθιά τους γνώση και την εμπειρία, έδωσαν έμφαση στη σημασία αυτής της συνεργασίας και στην αξία της διατήρησης των πολιτιστικών μνημείων ως ζωντανών ιστορικών πόλων.
Ο χώρος μεταμορφώθηκε καθώς αποδίδονταν κυπριακά παραδοσιακά τραγούδια σε ένα ξεχωριστό ρεσιτάλ από τους Ανδρέα Σμαγά και Ανδριάνα Κυπριανού, χαρίζοντας μια ζεστή και ενωτική ατμόσφαιρα γεμάτη αισιοδοξία. Οι παρευρισκόμενοι συμμετείχαν ενεργά, ενισχύοντας το κλίμα συλλογικής κληρονομιάς και ελπίδας, αποδεικνύοντας πως η τέχνη και η πολιτιστική ταυτότητα μπορούν να ενώσουν και να εμπνεύσουν όλους.
Ακολούθησαν τα εγκαίνια της ανακαινισμένης εκκλησίας, η οποία αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα γοτθικής αρχιτεκτονικής και χρονολογείται στον ύστερο 13ο αιώνα. Στην Αμμόχωστο υπήρχαν δύο εκκλησίες αφιερωμένες στον Άγιο Γεώργιο: η μία Ορθόδοξη Ελληνική και η άλλη Καθολική Λατινική.
Ιστορία
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Polignosi, η ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης Αμμοχώστου σύμφωνα με τη γκραβούρα του Stefano Gibellino. Κατά τον C. Enlart, τον μελετητή της γοτθικής τέχνης της Κύπρου, πρόκειται για το τελειότερο δείγμα γοτθικής αρχιτεκτονικής της Κύπρου. Η άριστη τοιχοδομία της εκκλησίας, οι εξαιρετικές αναλογίες, η κομψότητα, παρά την απλότητα του όγκου, δικαιολογούν τη γνώμη του Enlart. Σήμερα σώζεται μόνο ο βόρειος τοίχος και η τρίπλευρη αψίδα, κι ένα κομμάτι του νότιου τοίχου, που είχε καταπέσει πριν από το τέλος του περασμένου αιώνα, αλλά αναστηλώθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα.
Πρόκειται για μονόκλιτη εκκλησία καλυμμένη με τέσσερα σταυροθόλια που στηρίζονται σε δέσμη από τρεις λεπτές κολόνες εντοιχισμένες στο βόρειο και νότιο τοίχο. Κομψές αντηρίδες που επιστέφονται με μαρμάρινους τρίπλευρους κώνους διαρθρώνουν πλαστικά τους τοίχους, οι οποίοι γίνονται ακόμη ελαφρότεροι με τα μεγάλα, σχετικά, παράθυρα με οξυκόρυφα τόξα.
Στην κορυφή των αντηρίδων υπάρχουν μαρμάρινες υδρορροές με τη μορφή δυο ολόσωμων ανδρών, των οποίων το κάτω σώμα είναι καλυμμένο με πολύπτυχο ύφασμα, μια γυμνή γυναίκα εξαίρετης τέχνης και δυο φτερωτούς δράκοντες. Τα εξαίρετα αυτά γλυπτά, η άριστη τοιχοδομία, η μορφή των θυρών και των παραθύρων και των ανάγλυφων αχιβάδων, όπως θα δούμε, τοποθετούν την ανέγερση της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων στα τέλη του 13ου αιώνα. Σήμερα σώζεται μια μόνο θύρα της εκκλησίας.
Εξάλλου μέσα στην αψίδα της εκκλησίας διαμορφώνεται μικρή κόγχη που επιστέφεται από τρίλοβα τόξα που περιβάλλονται από αετώματα με πλούσιο ανάγλυφο διάκοσμο. Η κόγχη αυτή αναμφίβολα στέγαζε μικρό άγαλμα.
