Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα πρέπει να διαθέσει περισσότερα χρήματα για την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης. Αυτό πιστεύουν 14 κράτη-μέλη της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Γαλλίας, δεδομένου ότι η γεωπολιτική αστάθεια των τελευταίων χρόνων μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αυξήσει de facto τις αμυντικές ανάγκες των «27» και η χρηματοδότηση των αναγκών αυτών καλό θα ήταν να εξασφαλιστεί με τους συμφερότερους οικονομικά όρους.
Η πρόταση που διατυπώνουν σε κοινή επιστολή τους οι 14 ευρωπαϊκές χώρες για υλοποιηθεί απαιτείται τροποίηση του Καταστατικού της ΕΤΕπ. Κι αυτό επειδή η Τράπεζα δεν επιτρέπεται να χρηματοδοτεί αμιγώς αμυντικά προγράμματα. Μπορεί να επενδύσει μόνο στις λεγόμενες «διπλές τεχνολογίες», οι οποίες έχουν τόσο πολιτικές όσο και στρατιωτικές εφαρμογές. Για την κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) για παράδειγμα, για την κατασκευή δορυφόρων, συστημάτων πληροφοριών ή για τη βελτίωση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.
Η εδρεύουσα στο Λουξεμβούργο ΕΤΕπ ιδρύθηκε το 1958, ένα χρόνο μετά τη δημιουργία των Ευρωπαϊκών Οικονομικών Κοινοτήτων (ΕΟΚ) δηλαδή και ανήκει από κοινού στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Την 1η Ιανουαρίου 2024 την προεδρία της ΕΤΕπ ανέλαβε η ισπανίδα πολιτικός Νάντια Καλβίνιο.
Στο διοικητικό συμβούλιο της Τράπεζας μετέχει ένας εκπρόσωπος από τους «27», ενώ ένα μέλος εκπροσωπεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αποστολή της ΕΤΕπ είναι η «χρηματοδότηση σχεδίων που συμβάλλουν στον στόχο της ΕΕ, τόσο εντός όσο και εκτός Ευρώπης», όπως η ίδια η Τράπεζα σημειώνει στην ιστοσελίδα της.
Συγκεκριμένα η Τράπεζα δανείζεται από τις αγορές κεφάλαια τα οποία και στη συνέχεια διαθέτει υπό μορφή δανείων με ευνοϊκούς όρους «για την τόνωση του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης σε θέσεις εργασίας και ανάπτυξη», για την «στήριξη δράσεων για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής» και για την «προώθηση ενωσιακών πολιτικών εκτός της ΕΕ».
8 δισ. ευρώ για τη «διπλή τεχνολογία»
Η ΕΤΕπ χορηγεί το 90% των δανείων της εντός της ΕΕ. Όπως σημειώνει ο Βενσάν Κολάν στη γαλλική οικονομική εφημερίδα «Les Echos», η Τράπεζα έχει ανακοινώσει επενδύσεις περίπου 8 δισ. ευρώ έως το 2027 σε «πρότζεκτ διπλής τεχνολογίας», σε εφαρμογές δηλαδή που αγγίζουν και τον κλάδο της Άμυνας. Εξ αυτών περισσότερα από 2 δισ. ευρώ έχουν ήδη δεσμευθεί σε συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια.
«Έχει ήδη εγκριθεί ένα σημαντικό επενδυτικό κεφάλαιο. Τα όρια είναι συχνά ασαφή για αυτές τις ‘διπλές τεχνολογίες’, που είναι κρίσιμες για τη διεξαγωγή του πολέμου στη σύχρονη εποχή», δήλωσε στην εφημερίδα ο Τιερί Ταρντί, συνεργάτης-ερευνητής στο Ινστιτούτο Ζακ Ντελόρ.
Με την επίταση της ρωσικής απειλής οι δεκατέσσερις χώρες θέλουν να προχωρήσουν περαιτέρω. «Είναι επείγον να εκμεταλλευθεί η ΕΕ τη δανειοληπτική ικανότητα της ΕΤΕπ», γράφουν στην κοινή τους επιστολή. «Πρέπει να διερευνήσουμε περαιτέρω δυνατότητες χρηματοδότησης που θα επιτρέψουν στην ΕΤΕπ να επενδύσει σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την άμυνα, πέρα από τα υπάρχοντα προγράμματα σε διπλές τεχνολογίες», εξηγούν.
Πιέσεις και επιφυλάξεις
Τα κράτη που υπογράφουν την επιστολή ζητούν την «επαναξιολόγηση των υφιστάμενων ορισμών» για τις διπλές τεχνολογίες, καθώς και την «αναθεώρηση του καταλόγου των εξαιρουμένων δραστηριοτήτων και άλλων περιοριστικών κανόνων για την αποδέσμευση κονδυλίων».
Εκτός από το Βερολίνο και το Παρίσι, την κοινή επιστολή υπογράφουν οι κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Ολλανδίας, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Δημοκρατίας της Τσεχίας, της Πολωνίας και των τριών κρατών της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία).
«Οι 14 υπογράφοντες ασκούν ισχυρές πιέσεις στις υπόλοιπες χώρες-μέλη της ΕΕ για να συναινέσουν, παρά την απροθυμία κάποιων εξ αυτών όπως η Αυστρία, που επιθυμεί να διατηρήσει την ουδετερότητά της», γράφει ο ρεπόρτερ της «Les Echos». Ο Κολάν σημειώνει ότι το ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί είναι «αν η Τράπεζα θα μπορούσε στο μέλλον να επενδύσει σε προγράμματα κατασκευής επιθετικού εξοπλισμού, όπως είναι άρματα μάχης, οβίδες πυροβολικού ή ρουκέτες».
Η πολύτιμη αξιολόγηση «ΑΑΑ»
Η Τράπεζα των κρατών-μελών απολαμβάνει σήμερα μια πολύτιμη πιστοληπτική αξιολόγηση με τριπλό Α που της επιτρέπει πρόσβαση σε χρηματοδότηση από τις αγορές με τους ευνοϊκότερους όρους. Κάποιοι ωστόσο, φοβούνται ότι δεν θα μπορούσε να συγκεντρώσει χρήματα τόσο εύκολα εάν άρχιζε να χρηματοδοτεί εξοπλιστικά προγράμματα επιθετικού πολέμου, σύμφωνα με τη «Les Echos».
«Τα κράτη που υπογράφουν την επιστολή σκοπεύουν να αλλάξουν το παιχνίδι. Η μεταρρύθμιση του Καταστατικού και των επενδυτικών στόχων της ΕΤΕπ θα στείλει ένα μήνυμα στους επενδυτές ότι στο μέλλον θα αυξηθεί η ροή κεφαλαίων στον ευρωπαϊκό αμυντικό τομέα, κάτι που θα καταστήσει πιο αποδεκτές αυτές τις επενδύσεις», δηλώνουν στην εφημερίδα πηγές με γνώση των πρωτοβουλιών.
«Πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον αμυντικό τομέα δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε δημόσια ή ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια λόγω των κανόνων για βιώσιμες επενδύσεις, που αυστηροποιούνται όλο και περισσότερο», δήλωσε στη «Les Echos» ο Λουίτζι Σκατσιέρι, ερευνητής στη δεξαμενή σκέψης Centre for European Reform.
«Η μεγαλύτερη συμμετοχή της ΕΤΕπ στη χρηματοδότηση αμυντικών προγραμμάτων θα έστελνε ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα ότι η επένδυση σε αυτόν τον τομέα δεν είναι κάτι το κακό», πρόσθεσε ο Σκατσιέρι.
