Του Μιχάλη Ψύλου
Τα τρόφιμα είναι πιο ακριβά από ό,τι ήταν τα τελευταία 50 χρόνια και δυστυχώς θα παραμείνουν πανάκριβα για μεγάλο χρονικό διάστημα και θα τροφοδοτούν τον πληθωρισμό. Αυτή είναι η εκτίμηση κορυφαίων αγροτικών οικονομολόγων και των διατροφικών οργανισμών. Οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων τον Φεβρουάριο έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδο από τότε που ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) άρχισε να συλλέγει μηνιαία στοιχεία πριν από τρεις δεκαετίες. Μια εκτίμηση που δυστυχώς ήρθε να ενισχύσει ακόμη περισσότερο ο πόλεμος στην Ουκρανία.
«Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί πάνω από 30% κατά μέσο όρο στην Ευρώπη από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία», λέει ο δρ Μάτιν Κάιμ, καθηγητής Αγροτικής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο της Βόννης και από τους κορυφαίους Γερμανούς οικονομολόγους στον τομέα της γεωργίας. «Ακόμη και πριν από τον πόλεμο όμως, οι τιμές ήταν 50% υψηλότερες από δύο χρόνια νωρίτερα, επειδή η ενέργεια και τα λιπάσματα έγιναν πιο ακριβά. «Είμαστε αντιμέτωποι εδώ και πολύ καιρό με μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση, η οποία θα επιδεινωθεί», προειδοποιεί ο καθηγητής Κάιμ. Δεν βλέπει μάλιστα ενδείξεις άμβλυνσης των επιπτώσεων στη διατροφική αλυσίδα. «Η ζήτηση θα παραμείνει υψηλή, όπως και το κόστος παραγωγής για τους αγρότες και το κόστος μεταφοράς για τους εμπόρους».
Εποχή ισχνών αγελάδων
«Είμαστε αντιμέτωποι εδώ και πολύ καιρό με μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση,η οποία θα επιδεινωθεί», προειδοποιεί ο καθηγητής Κάιμ. «Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιτηρών στον κόσμο. Μαζί με την Ουκρανία καλύπτουν το ένα τρίτο όλων των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού. Περισσότερες από 25 χώρες στην Αφρική, την Εγγύς και τη Μέση Ανατολή προμηθεύονται σχεδόν το 50% των εισαγωγών τους σε σιτάρι μόνο από αυτές τις δύο χώρες. Και τώρα απειλούνται με λιμό!
Αλλά και στην Ευρώπη, μήπως όμως έχουν περάσει οι εποχές στις οποίες όλα τα τρόφιμα είναι πάντα διαθέσιμα παντού, ανά πάσα στιγμή; «Όλα τα τρόφιμα θα παραμείνουν διαθέσιμα στα ράφια. Αλλά οι τιμές θα ανέβουν. Θα πληρώνουμε περισσότερα για ψωμί, ζυμαρικά, αλεύρι και λάδια, για παράδειγμα».
Η εποχή των «ισχνών αγελάδων» είναι πλέον στον ορίζοντα και η Ευρώπη πρέπει να το αντιμετωπίσει: Χρειάζονται κοινωνικά μέτρα στήριξης των πιο ευάλωτων. Η ΕΕ έχει γίνει πολύ εξαρτημένη από τη Ρωσία όχι μόνο στην ενέργεια, αλλά και στην παραγωγή τροφίμων. Γεγονός που σημαίνει ότι αυτό πρέπει να αντισταθμιστεί με παραγωγικές καλλιέργειες στην Ευρώπη. Ο Γερμανός καθηγητής Κάιμ υποστηρίζει ότι ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν δεν επιτρέπει επίσης τις παραδόσεις σιταριού από τη Ρωσία. «Τα πλοία με σιτηρά εμποδίζονται να φύγουν από τα λιμάνια. Προφανώς θέλει να δείξει στον κόσμο πόσο εξαρτημένος είναι από τη Ρωσία. Προσπαθεί επίσης να κρατήσει χαμηλές τις τιμές του ψωμιού στη χώρα του, ώστε ο πληθυσμός να συνεχίσει να τον στηρίζει. Στην Ουκρανία επίσης, πιθανότατα, η συγκομιδή θα είναι ελάχιστη εφέτος. Μέσα στη δίνη του πολέμου, τα χωράφια δεν μπορούν να καλλιεργηθούν».
Στα ύψη οι τιμές στα λιπάσματα
Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, οι ναυτιλιακές εταιρείες έχουν αποφύγει να στείλουν τα πλοία τους στην Αγία Πετρούπολη για να παραλάβουν λιπάσματα και εμπορεύματα Αυτό, σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο των οικονομικών κυρώσεων της Δύσης κατά της Μόσχας, σημαίνει ότι οι εξαγωγές λιπασμάτων από τη Ρωσία -τον μεγαλύτερο παραγωγό στον κόσμο- έχουν μειωθεί κατακόρυφα. «Λείπουν λιπάσματα, γιατί η Ουκρανία και η Ρωσία είναι σημαντικοί εξαγωγείς γι’ αυτά. Το λίπασμα έχει γίνει τρεις με τέσσερις φορές πιο ακριβό σε σχέση με το 2020». Αυτό σημαίνει ότι λείπει ένας σημαντικός μοχλός για την αύξηση των αγροτικών αποδόσεων», τονίζει ο Κάιμ.
Οι τιμές των λιπασμάτων ήταν ήδη υψηλές πριν από τον πόλεμο, αλλά τώρα έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, αναφέρει το Διεθνές Ταμείο του ΟΗΕ για την Αγροτική Ανάπτυξη. Οι παραγωγοί λιπασμάτων σε ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν επίσης τεράστια προβλήματα, καθώς η ρωσική επίθεση οδήγησε τις τιμές του φυσικού αερίου σε επίπεδα ρεκόρ και πολλές εταιρείες μείωσαν την παραγωγή αμμωνίου, το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων. Η Νορβηγική Yara International, από τους μεγαλύτερους παραγωγούς λιπασμάτων στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι θα περιορίσει την παραγωγή σε εργοστάσια στη Γαλλία και την Ιταλία. «Η ανησυχία μας για την επόμενη σεζόν είναι ότι οι χώρες που βρίσκονται ήδη σε ευάλωτη θέση, θα αντιμετωπίσουν χειρότερες συνθήκες, ιδιαίτερα εάν εξαρτώνται από καθαρές εισαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων”, δήλωσε η εκπρόσωπος της Yara, Κριστίν Νόρνταλ.
Ο Ζιλμπέρ Ουνταγκό, πρόεδρος του Διεθνούς Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για την Αγροτική Ανάπτυξη, ανησυχεί πολύ ότι « η σύγκρουση στην Ουκρανία, θα αποτελέσει μια καταστροφή για τους ανθρώπους που επηρεάζονται άμεσα, αλλά θα είναι επίσης και μια τραγωδία για τους φτωχότερους ανθρώπους στον κόσμο που ζουν σε αγροτικές περιοχές και που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αυξήσεις των τιμών στα βασικά τρόφιμα» Οι φτωχές σοδειές θα πλήξουν περισσότερο τις αναπτυσσόμενες χώρες, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις τους να εισάγουν μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων όπως το σιτάρι σε υψηλές τιμές, λένε ειδικοί στον τομέα της γεωργίας.
