Δέκα ημέρες μετά την έναρξη του νέου πολέμου Χαμάς-Ισραήλ, τo πετρέλαιο έχει αρχίσει και πάλι πιο ακριβό-το Brent κινείται στα 90 δολάρια και το αμερικανικό αργό κοντά στα 87 δολάρια.

Η αγωνία είναι αν θα κλιμακωθεί η σύγκρουση και θα εμπλακούν και οι γειτονικές χώρες, όπως η Συρία, ο Λίβανος ή το Ιράν. Ένα σενάριο, που αν επαληθευτεί , η τιμή του πετρελαίου θα εκτιναχθεί στα 150 δολάρια το βαρέλι, σύμφωνα με το Bloomberg. «H αγορά πετρελαίου έχει αρχίσει να τιμολογείται με βάση τους γεωπολιτικούς κινδύνους, εν μέσω αβεβαιότητας για το πώς θα εξελιχθούν τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή», λέει ο Εχσάν Κόμαν , επικεφαλής Έρευνας Εμπορευμάτων και Αναδυόμενων Αγορών στη μεγάλη ιαπωνική τράπεζα MUFG. «Το πιο σημαντικό μήνυμα είναι ότι βρισκόμαστε σε μια ελλειμματική αγορά», λέει ο Κόμαν και εξηγεί: «Αφενός τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολύ λίγες επενδύσεις στην αγορά πετρελαίου και αφετέρου η ζήτηση είναι σήμερα πολύ υψηλή. Αυτή η σπανιότητα αντανακλάται στην τιμή, κάτι που φυσικά δεν προκαλεί έκπληξη. Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου σε επίπεδο σχεδόν 100 δολαρίων ήταν αναμενόμενη».

Το έλλειμμα στην αγορά οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία έχουν μειώσει σημαντικά την παραγωγή τους. Πρόκειται για μια αρκετά επιθετική διαχείριση από τις δύο χώρες.

Το χειρότερο σενάριο

Ο καθηγητής Τουόμας Μάλινεν στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και Διευθύνων Σύμβουλος της GnS Economics, εξετάζοντας μάλιστα το «χειρότερο σενάριο» και για την Ευρώπη, αν κλιμακωθεί ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς και το Ιράν κλείσει τα στενά του Ορμούζ, εκτιμά ότι : Η τιμή του πετρελαίου θα φτάσει τα 300 δολάρια το βαρέλι και η η Ευρώπη θα βυθιστεί σε μια πραγματική ενεργειακή κρίση λόγω έλλειψης LNG.

Τα στενά του Ορμούζ είναι μια ζωτική αρτηρία για τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου μέσω της οποίας διακινείται το ένα έκτο του πετρελαίου και το ένα τρίτο του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). «Το Ιράν έχει την ικανότητα να κλείσει αυτό το πέρασμα, απειλώντας να βυθίσει οποιοδήποτε δεξαμενόπλοιο διέρχεται από τα στενά», λέει ο Μάλινεν. Σε αυτό το πλαίσιο, εκτός από το πετρέλαιο και οι τιμές του LNG θα εκτοξευτούν στα ύψη, σε επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί», γεγονός που θα «αναζωπυρώσει τον πληθωρισμό», προειδοποιεί ο Φινλανδός οικονομολόγος.

Ενεργειακή κρίση στην ΕΕ

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η κατάσταση θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για την Ευρώπη, η οποία έχει βασιστεί σε αμερικανικές και μεσανατολικές πηγές για τις παραδόσεις φυσικού αερίου, μετά το κλείσιμο των περισσότερων αγωγών που μεταφέρουν ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. «Ο συνδυασμός μιας διακοπής του LNG από  τη Μέση Ανατολή και ίσως από τη Ρωσία, και ενός κανονικού ή ψυχρού χειμώνα, θα μπορούσε να δημιουργήσει καταστροφικές συνθήκες για την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, που είναι ήδη καλά ισορροπημένη», σημειώνει ο καθηγητής Μάλινεν.

Το ενθαρρυντικό είναι βέβαια ότι η αποθήκευση φυσικού αερίου είναι κατά 97% πλήρης στην ΕΕ, αλλά αν ο χειμώνας είναι  σκληρός, την επόμενη άνοιξη τα αποθέματα δεν θα είναι αρκετά για να καλύψουν τυχόν αυξήσεις στην καθημερινή κατανάλωση.

Ωστόσο, η ζημιά δεν θα σταματήσει εκεί, αφού «η επιστροφή της ενεργειακής κρίσης πολύ πιθανότατα θα έφερνε θανατηφόρο πλήγμα στην ευρωπαϊκή οικονομία και θα ταρακουνούσε τον τραπεζικό της τομέα της ΕΕ», προσθέτει. Ο Μάλινεν φοβάται μάλιστα ότι «οι νέες πληθωριστικές πιέσεις θα ανάγκαζαν την ΕΚΤ να προβεί σε νέο γύρο αυξήσεων επιτοκίων».

50 χρόνια πίσω

Ο Νταβίντ Ταμπαρέλι, πρόεδρος της Nomisma Energia, δεν αποκλείει μάλιστα η κρίση στη Μ.Ανατολη να οδηγήσει σε συνέπειες όπως αυτές πριν από 50 χρόνια, μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. «Υπάρχει μια πτυχή που δεν πρέπει να ξεχνάμε: σε σύγκριση με πριν από 50 χρόνια, η κατανάλωση πετρελαίου έχει αυξηθεί κατά τα δύο τρίτα, επομένως ο κόσμος εξαρτάται ακόμη περισσότερο από το αργό παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν και τους πόρους που δαπανώνται για εναλλακτικές πηγές ενέργειας».

Στην Ευρώπη θα συνεχίσουμε και σωστά να αναζητούμε εναλλακτικές ενεργειακές λύσεις, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να γνωρίζουμε ότι οι υδρογονάνθρακες θα χρειάζονται μάλλον για πάντα. Η ΕΕ θα χρειαστεί επίσης να καταφύγει περισσότερο στην πυρηνική ενέργεια. Κάτι που φυσικά δεν είναι η λύση από μόνη της, αλλά είναι μέρος της συνταγής για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης.

Μιχάλης Ψύλος • [email protected]