Του Μιχάλη Ψύλου
Μπορεί να έμεινε «παγωμένο» λόγω της πανδημίας, αλλά το Σύμφωνο Σταθερότητας είναι και πάλι έτοιμο να επανέλθει όπως ήταν πάντα: ένα από τα πιο διχαστικά ζητήματα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ότι αφορά τον μηχανισμό ρύθμισης των δημόσιων οικονομικών.
Οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας έχουν ανασταλεί για ολόκληρο το 2022 ,αλλά αναμένεται να τεθούν ξανά σε ισχύ στις αρχές του 2023, εάν δεν αλλάξουν. Και εδώ, ο διχασμός φάνηκε ξεκάθαρα τη Δευτέρα και την Τρίτη στις συνεδριάσεις του Eurogroup και του Ecofin στις Βρυξέλλες, όπου ξεκίνησε επισήμως η συζήτηση :Ο Αυστριακός υπουργός Οικονομικών, Γκέρνοτ Μπλούμελ, έστειλε την πρώτη, τροχιοδεικτική βολή, υποστηρίζοντας ότι δεν χρειάζεται αλλαγή στο Σύμφωνο Σταθερότητας.
«Είμαι πεπεισμένος ότι τις τελευταίες δεκαετίες το Σύμφωνο πέτυχε ακριβώς αυτό που έπρεπε για τη σταθερότητα και την ανάπτυξη», είπε ο Μπλούμελ και έριξε την ευθύνη στις χώρες μέλη: «Εάν ορισμένες χώρες δεν πληρούν τα κριτήρια και επομένως έχουν πολύ υψηλά επίπεδα χρέους, τότε θα πρέπει να αντιδράσουν πιο αυστηρά ώστε να μειώσουν το χρέος τους», προειδοποίησε ο Αυστριακός υπουργός Οικονομικών.
«Η Αυστρία υψώνει τείχος προστασίας στο Σύμφωνο Σταθερότητας», γράφει η ιταλική εφημερίδα Il Giornale, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Αυστρία μιλάει ουσιαστικά εξ ονόματος των λεγόμενων «φειδωλών» χωρών της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, άλλωστε, η Αυστρία και άλλες επτά χώρες –με κοινή τους επιστολή στο Eurogroup-τάχτηκαν ουσιαστικά κατά των τροποποιήσεων στο Σύμφωνο.
«Στο ίδιο μήκος κύματος με την Αυστρία κινείται η Ολλανδία, αλλά και ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν, ο Λετονός Βάλντις Ντομπρόβσκις», γράφει η επίσης Ιταλική, La Repubblica και εξηγεί: «Πιστεύουν ότι οι κανόνες λειτούργησαν “καλά” στο παρελθόν και ότι η ευελιξία που ήδη παρέχεται από το ίδιο το πλαίσιο είναι επαρκής»
Θεμέλιο της ΕΕ
Αναμφίβολα, το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης είναι «θεμέλιο της ΕΕ» και η συζήτηση για την αναθεώρησή του βρίσκεται στην αρχή, αλλά ήδη προτείνεται από πολλές πλευρές μια αλλαγή, για παράδειγμα, στο ανώτατο όριο του χρέους ή στο έλλειμμα. «Το επίπεδο του χρέους έχει αυξηθεί πολύ λόγω του Covid σε όλες τις χώρες και η μείωσή του, που είναι απαραίτητη, πρέπει να έχει ρεαλιστικό ρυθμό και να είναι συμβατή με την ανάπτυξη», δήλωσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι.
Ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ τάχτηκε υπέρ της αύξησης από το 60% στο 100% του ανώτατου ορίου χρέους προς το ΑΕΠ. Το ίδιο πρότεινε και ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρουνό Λε Μερ: «Πριν από την κρίση είχαμε το πολύ 30-40 μονάδες διαφορά μεταξύ των πιο υπερχρεωμένων χωρών της ευρωζώνης και των άλλων χωρών», είπε ο Λε Μερ και πρόσθεσε: «Στο τέλος της κρίσης έχουμε ένα επίπεδο δημόσιου χρέους που φτάνει το 100% σε ορισμένα κράτη της ευρωζώνης. Άρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η κατάσταση είναι ίδια, το σημερινό status quo πρέπει να αλλάξει », δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών στη συνεδρίαση του Eurogroup. «Ο κανόνας του χρέους του 60% είναι ξεπερασμένος και θα πρέπει να καθορίσουμε νέους κανόνες για να διασφαλίσουμε την ενότητα της ευρωζώνης, αλλά σε πιο ρεαλιστική βάση», πρόσθεσε.
Η Ιταλία και η Ισπανία πιστεύουν επίσης ότι θα πρέπει να εισαχθεί μεγαλύτερη ευελιξία στους κανόνες, ειδικά για τις επενδύσεις για την Πράσινη και Ψηφιακή μετάβαση-δύο τομείς, στους οποίους εάν η ΕΕ δεν θέλει να χάσει οριστικά το παιγνίδι από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, θα χρειαστούν κολοσσιαίες επενδύσεις.
Η συζήτηση είναι βέβαια, ακόμη,σε αρχικό επίπεδο και σίγουρα δεν θα ολοκληρωθεί σύντομα, με τη Γερμανία να μην έχει ακόμη νέα κυβέρνηση και τη Γαλλία να ετοιμάζεται για τις προεδρικές εκλογές τον προσεχή Απρίλιο. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει όμως ήδη μια επιστροφή στην κανονικότητα στο τραπέζι, όσο και αν η πανδημία του Covid-19 εξακολουθεί να δείχνει τα δόντια της για δεύτερο, συνεχόμενο χειμώνα.
Ευρωπαίος αξιωματούχος με τον οποίο επικοινώνησε η «Ναυτεμπορική», τόνισε ότι « η Επιτροπή θεωρεί ότι η συζήτηση για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας πρέπει να ξεκινήσει από τους στόχους και όχι από τα μέσα». Ως εκ τούτου, οι υπουργοί Οικονομικών και στις επόμενες συναντήσεις τους θα συζητήσουν όχι για τις «τεχνικές» ή «αριθμητικές» πτυχές του πλαισίου βιώσιμων δημοσιονομικών κανόνων «Six Pack» και «Two Pack», αλλά για τους «στόχους» που σκοπεύει να επιτύχει η Ευρώπη.
Κομβική η πορεία αποπληρωμής
Πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές σε όλες τις χώρες μέλη, λαμβάνουν πάντως πολύ σοβαρά το θέμα ,ειδικά σε μια εποχή που το δημόσιο χρέος τείνει να εκραγεί μετά τα μέτρα στήριξης, που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας. Στην Ιταλία, το χρέος έσπασε το τείχος των 2,7 τρισεκατομμυρίων ευρώ τον Αύγουστο και αντιπροσωπεύει πλέον το 156% του ΑΕΠ. «Ουδείς πιστεύει ότι η τυφλή εφαρμογή του κανόνα του 60% είναι ο σωστός τρόπος», δήλωσε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Το κομβικό σημείο, ωστόσο, είναι άλλο. Αφορά το πώς θα ρυθμιστεί η πορεία αποπληρωμής του χρέους, στο πλαίσιο του Συμφώνου. Οι σημερινοί κανόνες προβλέπουν ότι η μείωση του χρέους πρέπει να είναι ένα εικοστό ανά έτος, για να φτάσει σε βιώσιμα επίπεδα. Ηδη, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό είναι πρακτικά αδύνατον σήμερα, με τους προβλεπόμενους ρυθμούς ανάπτυξης, ειδικά στις χώρες του Νότου.
Το σίγουρο είναι πώς μετά τα βήματα προς τα εμπρός που έγιναν με την υιοθέτηση του Ταμείου Ανάκαμψης, η αναβίωση ενός μοντέλου που θα συνδέεται με προγράμματα που αναφέρονται στους αυστηρούς ελέγχους της εποχής της λιτότητας, θα σήμαινε ένα μεγάλο άλμα προς τα πίσω. Πολύ περισσότερο αν αναλογιστούμε ότι μια πολύ ισχυρή πίεση στα δημόσια οικονομικά θα μπορούσε να σκοτώσει την ανάκαμψη, μετά την εποχή του Covid.
