Του Μιχάλη Ψύλου
Αντιμέτωπo με την ραγδαία αύξηση στις αποδόσεις των ομολόγων, το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συνεδριάζει ad hoc σήμερα για να εξετάσει «τις τρέχουσες συνθήκες στις αγορές», όπως δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΚΤ, στην Φρανκφούρτη.
Η συνεδρίαση κατέστη υποχρεωτική καθώς οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων, ειδικά στις υπερχρεωμένες χώρες του Νότου προσέγγισαν τα «όρια κινδύνου, λόγω της προοπτικής για υψηλότερες αυξήσεις των επιτοκίων και επιδείνωσης της οικονομίας.
Αυτή η τάση έχει εμφανιστεί σε όλο το νότιο τόξο της Ευρώπης: στην Ελλάδα, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου ξεπέρασε τα 4,7%, πριν υποχωρήσει ελαφρά σήμερα, στην Ιταλία έφτασε στο 4%, και στην Ισπανία και την Πορτογαλία στο 3%.
Και μόνο η ανακοίνωση της έκτακτης συνεδρίασης στη Φρανκφούρτη χαλάρωσε αμέσως τις αγορές χρέους: το ιταλικό 10ετές ομόλογο υποχώρησε στο 3,9%, το Ισπανικό στο 2,96%, και το Πορτογαλικό στο 2,95%. Τα χρηματιστήρια ανέβηκαν και το ευρώ ανατιμήθηκε έναντι του δολαρίου.
Το μόνο εργαλείο που μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά την κατάσταση αυτή και μάλιστα άμεσα, θα ήταν η επανενεργοποίηση του προγράμματος PEPP για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, τονίζουν στην «Ναυτεμπορική» εγχώριες τραπεζικές πηγές.
«Κάθε άλλο εργαλείο, όπως για παράδειγμα, η υιοθέτηση ενός νέου προγράμματος αγοράς ομολόγων, θα προσέκρουε ενδεχομένως στις αντιρρήσεις της Γερμανίας και θα οδηγούσε σε δραματική καθυστέρηση στην αντιμετώπιση του προβλήματος», τονίζουν οι ίδιες πηγές.
Η Bundesbank δεν αποκλείεται μάλιστα να κατέφευγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Φρανκφούρτης, για να αποτρέψει την πιθανή υιοθέτηση ενός νέου προγράμματος, ενώ το PEPP έχει ήδη εγκριθεί για την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων, όπως η πανδημία».
Αντίδραση με τα υπάρχοντα εργαλεία
«Θα αντιδράσουμε σε νέες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης με υπάρχοντα και δυνητικά νέα εργαλεία», τόνισε άλλωστε χθες, η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, μιλώντας σε συνέδριο στο Παρίσι. Υπενθύμισε μάλιστα την αντίδραση της ΕΚΤ με μαζικές αγορές χρέους για την καταπολέμηση της πανδημίας.
«Αυτά τα εργαλεία θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά, με διαφορετικές προϋποθέσεις, διάρκεια και εγγυήσεις για να παραμείνουμε σταθερά εντός της εντολής μας. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, εάν και όταν είναι απαραίτητο, μπορούμε και θα σχεδιάσουμε και θα αναπτύξουμε νέα μέσα για να διασφαλίσουμε τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής και, συνεπώς, τη βασική μας εντολή για τη σταθερότητα των τιμών».
Οι αγορές εκτιμούν ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να βάλει στο τραπέζι μια μεγαλύτερη επαναγορά ομολόγων με τις επανεπενδύσεις, τα προγράμματα χρέους που ξεκίνησαν τα τελευταία χρόνια ή ακόμα και ένα νέο μέσο για τον περιορισμό των ασφαλίστρων κινδύνου. Οι αγορές ανέμεναν ότι η ΕΚΤ θα είχε ήδη κάποιο νέο εργαλείο για να μετριάσει τη ζημιά που θα μπορούσαν να υποστούν οι χώρες της περιφέρειας, λόγω της ανόδου των επιτοκίων που θα ξεκινήσει τον ερχόμενο Ιούλιο. Αλλά αυτό δεν συνέβη.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ έδωσε ύψιστη προτεραιότητα στην καταπολέμηση του πληθωρισμού. Αλλά παρά το γεγονός ότι κατέστησε σαφές πώς «θα κάνει ό,τι κι αν χρειαστεί», δεν κατόρθωσε να πείσει τις αγορές. «Δεν θα ανεχτούμε τον κατακερματισμό που εμποδίζει τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Το έχουμε δείξει στο παρελθόν και θα το δείξουμε στο μέλλον: θα αναπτύξουμε νέα μέσα όταν χρειαστεί», είχε τονίσει η επικεφαλής της ΕΚΤ. Και σε κάθε περίπτωση είπε ότι θα εφαρμόσει την απαραίτητη «ευελιξία» στις αγορές ομολόγων που θα γίνουν μετά την λήξη των καθαρών αγορών ομολόγων, που οι αναλυτές υπολογίζουν σε περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ, ετησίως.
Η δέσμευση της ΕΚΤ
Αξίζει να σημειωθεί ότι και η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, αντιμέτωπη με την ταχεία επιδείνωση των ασφαλίστρων κινδύνου, είχε δηλώσει: «Η δέσμευσή μας στο ευρώ είναι το εργαλείο μας. Αυτή η δέσμευση δεν έχει όρια». Μιλώντας στο Παρίσι, η Σνάμπελ παραδέχτηκε χθες ότι «η άνοδος των ασφάλιστρων κρατικού κινδύνου έχει επιταχυνθεί, οι συνθήκες ρευστότητας έχουν γίνει πιο δύσκολες και οι καθημερινές αλλαγές στις αποδόσεις των ομολόγων έχουν αυξηθεί».
Αυτός ο κατακερματισμός των αγορών χρέους, σύμφωνα με την Γερμανίδα οικονομολόγο, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής που υπαγορεύει η Φρανκφούρτη. Για το λόγο αυτό, προειδοποίησε ότι, αν συνεχιστεί αυτή η τάση, θα χρησιμοποιήσουν όλη αυτή την «ευελιξία» με επανεπενδύσεις σε «πολύ σύντομο χρονικό διάστημα» εάν διαπιστωθεί ότι «κινδυνεύει η μετάδοση της πολιτικής». Η ΕΚΤ είναι μάλιστα πρόθυμη να προχωρήσει περισσότερο.
Ωστόσο, οι αγορές τιμώρησαν γρήγορα τις χώρες της νότιας Ευρώπης, οι οποίες συσσωρεύουν τα μεγαλύτερα χρέη και ελλείμματα στη ζώνη του ευρώ. «Η προοπτική ότι η Fed σήμερα θα προχωρήσει σε νέα αύξηση των επιτοκίων, ενδεχομένως και κατά 75 μονάδες βάσης, συνέβαλαν σε αυτές τις αυξήσεις», τονίζουν οι ίδιες πηγές στην «Ναυτεμπορική».
«Οι αγορές φοβούνται ότι μια απότομη αύξηση των επιτοκίων θα καταλήξει να προκαλέσει ύφεση που θα εξαπλωθεί σε άλλες χώρες με δύο τρόπους: να παρασύρει άλλες κεντρικές τράπεζες σε αυτή τη δυναμική και να κάνει το χρήμα πιο ακριβό, είτε από καθαρή μεταδοτική επίδραση».
