Έσοδα €8.452.621.492 και δαπάνες €8.456.124.543 (έλλειμα €3.503.051) προβλέπονται για το 2023, σύμφωνα με τον κρατικό προυπολογισμό- τον οποίο ενέκρινε σήμερα το Υπουργικό Συμβούλιο.
Αντίθετα, για το 2024 και το 2025 προβλέπεται πλεόνασμα €152.891.952 και €431.945.617 αντίστοιχα.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, ο Π/Υ του 2023 ετοιμάστηκε μέσα σε ένα κλίμα μεγάλης αβεβαιότητας το οποίο εντείνεται από τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού και τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία. Παρόλα αυτά και τις δύσκολες δημοσιονομικές συνθήκες, μέσω του προτεινόμενου Π/Υ επιδιώκεται:
- η περαιτέρω ενίσχυση της ανθεκτικότητας της κυπριακής οικονομίας μέσω της υλοποίησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, με στόχο την ανάκαμψη και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, μέσα σε συνθήκες δημοσιονομικής πειθαρχίας, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, και
- η αντιμετώπιση των συνεπειών, της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19) και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, που οδήγησε σε σημαντική αύξηση του πληθωρισμού και ειδικότερα σε μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων,
- η υλοποίηση/ συνέχιση σημαντικών έργων, η ολοκλήρωση των οποίων αναμένεται να έχει σημαντική συνεισφορά στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου και κατ’ επέκταση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.
Όπως σημειώνεται από το ΥΠΟΙΚ:
•Μεταξύ του συνόλου των πιστώσεων του Π/Υ του 2023 και ΜΔΠ 2023-2025 και των συνολικών οροφών δαπανών που είχαν καθοριστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο παρατηρούνται υπερβάσεις ύψους €30,2 εκ. (2023), €170,8 εκ. (2024) και €118,5 εκ. (2025).
•Για το 2023, οι υπερβάσεις οφείλονται, κυρίως, στις υπερβάσεις από τις οροφές δαπανών στους Π/Υ των Υπουργείων, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (€22,1 εκ.), Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (€18 εκ.), Υγείας (€14,2 εκ.), Άμυνας (€13 εκ.) και Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξης (€6,4 εκ.).
•Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη αβεβαιότητα που υπάρχει όσον αφορά τις οικονομικές εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο, καθίσταται επιτακτική ανάγκη η τήρηση των οροφών δαπανών ανά υπηρεσία, όπως θα καθοριστούν στα πλαίσια του Π/Υ.
Ανάλυση δαπανών
Σύμφωνα με την ανάλυση δαπανών οι αναπτυξιακές δαπάνες (έργα υπό κατασκευή, συγχρηματοδοτούμενα έργα, εκπαιδεύσεις, χορηγίες σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, πάγια, κλπ.) αναμένεται να αυξηθούν κατά 12% το 2023. Πιο αναλυτικά:
•Οι δαπάνες προσωπικού περιλαμβανομένων των συντάξεων και των φιλοδωρημάτων υπολογίζονται να αυξηθούν κατά 4,7% και να ανέλθουν στα €3.193,7 εκ. (2023) σε σύγκριση με €3.048,8 εκ. (2022). H πιο πάνω αύξηση οφείλεται κυρίως, στην καταβολή της ΑΤΑ, των προσαυξήσεων και στην αύξηση της απασχόλησης.
•Οι λειτουργικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν κατά 15,5% το 2023 και να ανέλθουν στα €1.099,7 εκ. σε σύγκριση με €951,6 εκ. το 2022. Η αύξηση οφείλεται στις πληθωριστικές ανατιμήσεις λόγω των αυξήσεων των τιμών των καυσίμων, των ενεργειακών προϊόντων και των ελλείψεων στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
•Οι μεταβιβαστικές πληρωμές αποτελούνται κυρίως, από κοινωνικές παροχές, χορηγίες προς οργανισμούς δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθώς και των κρατικών συνεισφορών στα τα διάφορα Ταμεία (Κοινωνικών Ασφαλίσεων και ΓεΣΥ) και της συνεισφοράς μας στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Το 2023, η πιο πάνω κατηγορία προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3,8% ήτοι, από €3.047,4 εκ. το 2022 σε €3.163,5 εκ.
•Οι αναπτυξιακές δαπάνες (έργα υπό κατασκευή, συγχρηματοδοτούμενα έργα, εκπαιδεύσεις, χορηγίες σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, πάγια, κλπ.) αναμένεται να αυξηθούν κατά 12% το 2023 και να φθάσουν στα €1.273,4 εκ. σε σύγκριση με €1.137,6 εκ. το 2022. Η πιο πάνω αύξηση παρατηρείται λόγω έναρξης της υλοποίησης μεγάλων αναπτυξιακών έργων συμπεριλαμβανομένων, οδικών, κτιριολογικών και άλλων έργων καθώς για την προώθηση έργων που έχουν περιληφθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
•Πρόσθετα, και πέραν των πιο πάνω πρωτογενών δαπανών, οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους (τόκοι) και για αποπληρωμές δανείων (εξωτερικού και εσωτερικού) παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 21,5% για το 2023 και συγκεκριμένα υπολογίζονται στα €1.914,5 εκ. σε σύγκριση με €2.441,5 εκ. το 2022.
Δημοσιονομικοί κίνδυνοι
Οι κυριότεροι δημοσιονομικοί κίνδυνοι αφορούν:
•Απώλεια δημοσιονομικών εσόδων λόγω μείωσης στην οικονομική δραστηριότητα από πιθανή «αναζωπύρωση» της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19).
•Αύξηση κόστους για τα κατασκευαστικά έργα τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δεσμευτικές υποχρεώσεις να διεκπεραιώσει.
•Αύξηση δαπανών για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους λόγω αύξησης των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και της σταδιακής απόσυρσης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της (ΕΚΤ).
•Αύξηση Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) λόγω της πρόσφατης αύξησης των επιτοκίων της ΕΚΤ και των οικονομικών αντίκτυπων της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
•Παρατεταμένη περίοδος υψηλού πληθωρισμού και υψηλών επιτοκίων με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη (κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού) λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία και Λευκορωσία από την Ε.Ε., τις Η.Π.Α. και το Η.Β. και των επιπτώσεων από τις διαταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Ο τελευταίος προϋπολογισμός
Ανακοινώνοντας το γεγονός σε δηλώσεις του μετά από το Υπουργικό, ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, ανέφερε ότι πρόκειται για τον δέκατο και τελευταίο προϋπολογισμό αυτής της διακυβέρνησης.
«Η διαφορά είναι ότι αυτός ο προϋπολογισμός είναι ένας προϋπολογισμός, που με την παράδοσή της αυτή η Κυβέρνηση, παραδίδει μια υγιή οικονομία», είπε ο κ. Πετρίδης. Μια υγιή οικονομία, πρόσθεσε, «η οποία άντεξε απανωτές κρίσεις, διορθώθηκαν στρεβλώσεις».
Ο προϋπολογισμός του 2023, συνέχισε ο Υπουργός Οικονομικών, «παρά την αβεβαιότητα, παρά τις προκλήσεις, παρά το ότι περάσαμε τόσες κρίσεις είναι αυξημένος κατά 524 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2022».
Είναι ο προϋπολογισμός, είπε, «ο οποίος έχει τις περισσότερες αναπτυξιακές δαπάνες από ποτέ». Όπως πρόσθεσε, σε σχέση μάλιστα με το 2022 που ήταν και εκεί αυξημένες, είναι αυξημένες κατά 12%.
«Είναι ο προϋπολογισμός, ο οποίος είναι ο πιο πράσινος που είχε ποτέ η Κυπριακή Δημοκρατία. Είναι ο προϋπολογισμός, ο οποίος εμπερικλείει τα περισσότερα έργα ψηφιακής μετάβασης, αλλά και το μεγαλύτερο κοινωνικό κράτος, που είναι αυξημένο κατά 5% σε σχέση με πέρυσι», σημείωσε.
Την ίδια ώρα όμως, είπε, «παραδίδουμε και πολύ υγιή μακροοικονομικά στοιχεία».
«Όλα αυτά γίνονται την ώρα που το δημόσιο χρέος έχει μειωθεί από το 104% που είχε φτάσει την περίοδο της πανδημίας στο 89% μέχρι το τέλος του χρόνου. Το πρώτο εξάμηνο είχαμε πρωτογενές πλεόνασμα 0,7%», ανέφερε.
Για το 2023, πρόσθεσε, παρά το ότι οι υπόλοιποι μιλούν για τον κίνδυνο ύφεσης στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες, «προβλέπουμε ένα σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 3%, πληθωρισμό της τάξης του 3%, αλλά και ανεργία στο 6,4%, με την πρόβλεψη να μειωθεί στο 5,7% και 5% το 2024 και το 2025 στο μεσοπρόθεσμο».
Μέχρι τώρα, σημείωσε, «δεν έχουμε διαψευστεί στις προβλέψεις μας».
Υπενθύμισε ότι «παραλάβαμε μια ανεργία στο 18%, παραλάβαμε δημοσιονομικά ελλείμματα της τάξης των 7% και 8% όπου δαπανούσαμε κάθε χρόνο πέραν των 1.000 εκατομμύριων ευρώ από ό,τι εισπράτταμε, χωρίς να υπάρχουν αυτές οι δαπάνες στον προϋπολογισμό».
«Δεν είναι τυχαίο ότι η κυπριακή οικονομία είναι η μόνη οικονομία, η οποία πέτυχε αναβάθμιση τους τελευταίους μήνες σε ευρωπαϊκό επίπεδο», είπε ο Υπουργός Οικονομικών
«Τα ρίσκα υπάρχουν, η αβεβαιότητα υπάρχει αλλά με το δέκατο προϋπολογισμό αυτής της Κυβέρνησης παραδίδουμε και πλάνο αλλά και μαθήματα σωστής δημοσιονομικής και οικονομικής διαχείρισης», είπε καταληκτικά ο κ. Πετρίδης.
