Ως πρώτη προτεραιότητα θεωρούμε ότι πρέπει να εφαρμοστούν οι πιο κάτω εισηγήσεις οι οποίες θα έχουν οριζόντια επίδραση σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας.
- Επιτάχυνση του Προγράμματος Εμβολιασμού: Μόνο με επιτάχυνση του εμβολιασμού μεγάλου μέρους του πληθυσμού θα επιτύχουμε τη ριζική αντιμετώπιση της πανδημίας. Η εξασφάλιση πρόσθετων ποσοτήτων αδειοδοτημένων εμβολίων αποτελεί αδήριτη ανάγκη και θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια από την Κυβέρνηση για την εξασφάλιση των αναγκαίων εμβολίων μέσω των διαδικασιών της ΕΕ αλλά και από άλλες πηγές.
- Αυστηρή τήρηση των υγειονομικών μέτρων και συνέχιση του προγράμματος διεξαγωγής δωρεάν τεστ αντιγόνου: Αυτό θα επιτρέψει την επανεκκίνηση της οικονομίας και το άνοιγμα των επιχειρήσεων μέχρι να επιτευχθεί ο αναγκαίος εμβολιασμός. Θα πρέπει επίσης να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές για διασφάλιση της τήρησης των μέτρων.
- Εκσυγχρονισμός και άμεση διασφάλιση της αποτελεσματικής και αποδοτικής λειτουργίας της Κρατικής Μηχανής. Το μοντέλο της εξ ’αποστάσεως εργασίας δεν έχει εφαρμοστεί σωστά και έχει οδηγήσει σε πλήρη αποδιοργάνωση τη δημόσια υπηρεσία με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετούνται ούτε στοιχειωδώς οι επιχειρήσεις και πολίτες. Επιβάλλεται να υπάρξει πολύ καλύτερος συντονισμός και εποπτεία όσον αφορά την αποτελεσματική λειτουργία της Κρατικής μηχανής.
- Συναφής είναι η ανάγκη για επίσπευση των διαδικασιών ψηφιοποίησης του ευρύτερου δημόσιου τομέα που μεταξύ άλλων θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις των καιρών, να μειώσουμε τον υπερμεγέθη δημόσιο τομέα και τη γραφειοκρατία ενώ παράλληλα να αυξήσουμε την παραγωγικότητα μας.
- Άμεση ψήφιση του Σχεδίου Παραχώρησης Κρατικών Εγγυήσεων προς τις Τράπεζες αυξάνοντας το ποσό στα 2.0 δις με στόχο την παραχώρηση δανείων σε βιώσιμες επιχειρήσεις και αυτοεργοδοτούμενους για ενίσχυση της ρευστότητας τους. Έχουμε καθυστερήσει πολύ και πρέπει όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
- Είναι απόλυτα επιβεβλημένη η συμμετοχή του Υφυπουργού Τουρισμού στη σύνθεση της Διϋπουργικής Επιτροπής που λαμβάνει αποφάσεις που αφορούν άμεσα την τουριστική βιομηχανία.
Παράλληλα με τα πιο πάνω χρειάζεται η λήψη δέσμης μέτρων όπως παρουσιάζεται στη συνέχεια:
Α. ΜΕΤΡΑ ΑΜΕΣΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ
- Αναστολή ή πληρωμή με δόσεις διάφορων εισφορών όπως κοινωνικές ασφαλίσεις, Φ.Π.Α. χωρίς την επιβολή προστίμων και επιβαρύνσεων. Μείωση διαφόρων τελών από το Κράτος και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς και κατάργηση της επαγγελματικής άδειας για 2 χρόνια. Τα μέτρα αυτά δύναται να θεωρηθούν και σαν έμμεση παροχή ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις.
- Επιτάχυνση των επιστροφών του κράτους προς τις επιχειρήσεις, όπου αυτό εφαρμόζεται για ενίσχυση της ρευστότητας τους (πχ επιστροφή ΦΠΑ).
- Αναστολή της λογιζόμενης διανομής μερίσματος για μερικά χρόνια έτσι που να υποβοηθηθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων και να ενθαρρυνθεί η επενδυτική δραστηριότητα. Διαζευκτικά να δοθεί το δικαίωμα σε ιδιωτικές εταιρείες που δεν θα αποδώσουν πραγματικά ή λογιζόμενα μερίσματα στους μετόχους τους, να μην καταβάλουν τη φορολογία επί του 70% των κερδών των δύο προηγούμενων ετών 2018 και 2019, υπό τον όρο ότι τα χρήματα αυτά θα επανεπενδυθούν είτε στην ίδια ή σε άλλες επιχειρήσεις.
- Επιμήκυνση της περιόδου μεταφοράς ζημιών από πέντε σε δέκα χρόνια ενώ θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί και το ενδεχόμενο μεταφοράς ζημιών του 2020 και συμψηφισμού τους με τα κέρδη του 2019.
- Με στόχο την άμεση αύξηση των εσόδων του κράτους σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, το ΚΕΒΕ εισηγείται τα πιο κάτω:
α. Να εξεταστεί το ενδεχόμενο μιας νέας Φορολογικής Αμνηστίας στα πρότυπα αυτής που έγινε στο παρελθόν.
β. Να δοθεί η δυνατότητα σε όσους επιθυμούν να προπληρώσουν μέρος ή το σύνολο των φορολογικών τους υποχρεώσεων προς το κράτος άμεσα για το επόμενο έτος, με έκπτωση 20%. Η ρύθμιση αυτή θα μπορεί να ισχύει και για τα επόμενα 3 χρόνια με σταδιακή μείωση του ποσοστού της έκπτωσης. Παρόμοιο μέτρο έχει εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες.
- Διεθνής προώθηση της ύπαρξης της τεχνολογίας 5G στην Κύπρο που σε συνδυασμό με το ψηλό επίπεδο διαβίωσης και τις συνθήκες ασφάλειας που προσφέρει η χώρα μας μπορεί να αποτελέσει τον ιδανικό τόπο για τηλεργασία από αρκετούς ξένους επαγγελματίες.
- Στοχευμένες εκστρατείες (περιλαμβανομένων αναγνωρισμένων κατά χώρα δημοσιογράφων, bloggers, ΜΜΕ κλπ) για άμεση προώθηση και προβολή του τουρισμού με έμφαση σε χώρες με καλή επιδημιολογική επίδοση.
- Διευκόλυνση των Κυπρίων να καταλύσουν σε ξενοδοχεία που είναι ανοιχτά, με την παρουσίαση τεστ αντιγόνου διάρκειας 24 ωρών πριν την άφιξη τους στο ξενοδοχείο.
- Κίνητρα στη ξενοδοχειακή βιομηχανία, την εστίαση και τις συνδεόμενες με τον τουρισμό δραστηριότητες όπως μειώσεις ΦΠΑ και αναστολή τελών με μετακύλιση των εξοικονομήσεων στις τιμές. Η ισχύς του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 5% σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και μεταφορές να επεκταθεί για δύο χρόνια και να δοθούν διευκολύνσεις για προηγούμενες οφειλές.
- Η κατηγοριοποίηση κατά επικινδυνότητα των χωρών εντός ΕΕ και ο χρωματισμός τους ανάλογα, να ισχύσει και με τρίτες χώρες.
- Άμεση έναρξη υλοποίησης όσων κυβερνητικών και δημοτικών έργων είναι έτοιμα να ξεκινήσουν προκειμένου να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για τόνωση της οικονομίας. Ταυτόχρονα να επισπευσθούν οι διαδικασίες ολοκλήρωσης και προσφοροδότησης όσων έργων είναι ώριμα να υλοποιηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα.
- Προκειμένου να τονωθεί άμεσα η αγορά / ανέγερση ιδιόκτητης κατοικίας/διαμερίσματος, γραφείων καθώς και οι περιπτώσεις αγοράς ακινήτων πέραν της πρώτης κατοικίας, προτείνεται όπως με την κατάθεση συμβολαίων στο Κτηματολόγιο μέχρι 31/12/2022, να ισχύει η κατάργηση της φορολογίας κεφαλαιουχικών κερδών (σε περίπτωση μελλοντικής πώλησης) και μείωση του ΦΠΑ στο 5%.
- Κατάργηση ΦΠΑ σε οικόπεδα για 1η κατοικία.
- Διαμόρφωση νέου πλαισίου προσέλκυσης Ξένων Επενδύσεων με έμφαση στο headquartering, στην έρευνα/καινοτομία, την τεχνολογία (ψηφιακή και άλλη), την εκπαίδευση, την υγεία, και τον τουρισμό μέσω φορολογικών κινήτρων και απλοποίησης διαδικασιών.
- Με στόχο την ενίσχυση της ελκυστικότητας και την εύρυθμη λειτουργία του προγράμματος μόνιμης παραμονής (PRP), προτείνονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
- Καθορισμός αυστηρών και διαφανών κριτηρίων επιλογής των δικαιούχων
- Δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής των αιτήσεων και υποβολής εγγράφων και βιομετρικών στοιχείων των αιτούντων από τη χώρα διαμονής τους (Πρεσβείες ή Προξενεία)
- Για όσο διαρκεί η κρίση, κατάργηση του όρου που απαιτεί την επίσκεψη των κατόχων PRP στην Κύπρο κάθε 2 χρόνια και άμεση από κατάσταση των Αδειών Μόνιμης Παραμονής που έχουν ακυρωθεί λόγω μη δυνατότητας επίσκεψης των κατόχων στην Κύπρο εξαιτίας ταξιδιωτικών περιορισμών ένεκα πανδημίας
- Η δυνατότητα αίτησης ηλεκτρονικής βίζας από χώρες όπως η Κίνα, το Βιετνάμ, η Σαουδική Αραβία και η Νότιος Αφρική θα βοηθήσει και στην ευκολότερη πρόσβαση στην Κύπρο αιτητών PRP αλλά και τουριστών
- Η ένταξη της Κύπρου στη ζώνη του Σένγκεν θα ενισχύσει σημαντικά τη ελκυστικότητα του προγράμματος μόνιμης παραμονής, γι’ αυτό καλούμε την κυβέρνηση να επιταχύνει τις σχετικές διαδικασίες
- Επιστροφή ή απαλλαγή καταβολής ΦΠΑ για κεφαλαιουχικές δαπάνες σε τομείς που επιθυμούμε να αναπτύξουμε περαιτέρω όπως Εκπαίδευση (Πανεπιστήμια), Ιατρικές δραστηριότητες, επενδύσεις σε ΑΠΕ, Έρευνας & Καινοτομίας, δαπάνες για προστασία του περιβάλλοντος κλπ.
- Πολεοδομικά Κίνητρα & Ρυθμίσεις για επαναδραστηριοποίηση των κατασκευών
- Κατάργηση ελάχιστων ωφέλιμων εμβαδών για οικιστικές μονάδες.
- Μείωση απαιτούμενου αριθμού χώρων στάθμευσης για μεγάλες οικιστικές αναπτύξεις, ξενοδοχεία, νοσοκομεία/κλινικές, πανεπιστήμια κ.α
- Να δοθούν πολεοδομικά και φορολογικά κίνητρα σε ιδιοκτήτες παλιών ή/και εγκαταλελειμμένων υποστατικών να τα κατεδαφίσουν και να ανεγείρουν σύγχρονα περιβαλλοντικά φιλικά κτίρια ή να τα ανακαινίσουν μετατρέποντας τα σε σύγχρονα κτίρια που θα ελκύσουν νέες χρήσεις βοηθώντας τον εξωραϊσμό των πόλεων και την αναζωογόνηση των αστικών κέντρων, περιορίζοντας ταυτόχρονα την αχρείαστη επέκταση των πόλεων με τεράστιο κόστος σε θέματα υποδομών.
- Κατάργηση της Έκτακτης Αμυντικής Εισφοράς για τα ενοίκια: Το ενοίκιο είναι το μόνο εισόδημα που φορολογείται με δύο ξεχωριστές φορολογίες. Η κατάργηση θα βοηθήσει την κατανάλωση και θα οδηγήσει στην απλοποίηση και τη μείωση της πραγματικά αχρείαστης γραφειοκρατίας.
- Τα σχέδια στήριξης των επιχειρήσεων που έχουν άμεση και έμμεση σχέση με την τουριστική βιομηχανία αλλά και άλλους τομείς των οποίων οι εργασίες έχουν επηρεαστεί σημαντικά από την πανδημία, όπως π.χ. διοργάνωση εκδηλώσεων, πρέπει να επεκταθούν μέχρι να υπάρξει ικανοποιητική ανάκαμψη.
- Στήριξη της εξωστρέφειας και των εξαγωγών με μέτρα όπως την ηλεκτρονική διαφήμιση σε ξένες αγορές, την κάλυψη εξόδων απασχόλησης προσωπικού για εξαγωγές, την κάλυψη εξόδων για την απασχόληση ξενόγλωσσου προσωπικού που θα βοηθήσει στις εξαγωγές σε συγκεκριμένες χώρες, την αγορά εξοπλισμού και λογισμικών για πιο αποτελεσματικό ηλεκτρονικό εμπόριο μέσα από ιστοσελίδες, και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης καθώς και άλλα κίνητρα που να είναι συμβατά με το αναθεωρημένο (λόγω της πανδημίας) καθεστώς των δημοσίων ενισχύσεων.
Για εταιρείες που ήδη εξάγουν και επιθυμούν να ενισχύσουν την παρουσία τους στις υφιστάμενες αγορές στο εξωτερικό, να επανακτήσουν αγορές που έχασαν ή να αναπτυχθούν σε νέες αγορές τότε να γίνεται μια ποσοστιαία επιδότηση επί των εξαγωγών του 2019 ( πχ 3-5% επί των εξαγωγών με οροφή της επιδότησης στις 60.000 ευρώ/έτος ). Το σχέδιο να ισχύει για το 2021 και 2022.
Για εταιρείες που πρώτη φορά θα ασχοληθούν με εξαγωγές τότε θα καλύπτεται ποσοστό μέχρι και 20% σε σχέση με τα πιο πάνω έξοδα πάνω σε τιμολόγια που θα προσκομιστούν μέχρι το τέλος του κάθε έτους (2021 και 2022) με ανώτατο ποσό τις 30.000 ευρώ/έτος.
- Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ: Πιστεύουμε πως η σωστή διάθεση/κατανομή των πόρων που προνοούνται για την Κύπρο (σχεδόν €1 δις) θα συμβάλει άμεσα στην ανάκαμψη της Κυπριακής οικονομίας. Το ΚΕΒΕ έχει υποβάλει λεπτομερείς προτάσεις σε σχέση με τις δράσεις που πρέπει να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο. Πιστεύουμε περαιτέρω ότι το Ταμείο αλλά και άλλα ευρωπαϊκά κονδύλια που παρέχονται για αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας πρέπει να αξιοποιούνται όχι μόνο προς όφελος των ΜμΕ αλλά όλων ανεξαίρετα των επιχειρήσεων για να βοηθηθούν να εκσυγχρονιστούν, να αναβαθμιστούν και να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια τους.
Β. ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΜΕΤΡΑ
- Επαναφορά του μέτρου της επιταχυνόμενης απόσβεσης για ενθάρρυνση των επενδύσεων.
- Άμεση υλοποίηση όσων αδειών έχουν εκδοθεί για την δημιουργία μονάδων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και δεν έχουν ακόμα προχωρήσει.
- Άμεση υλοποίηση του προγράμματος εγκατάστασης Φωτοβολταϊκών συστημάτων σε σχολεία και άλλα δημόσια κτίρια που θα δημιουργήσουν άμεσα και νέες θέσεις εργασίας.
- Μια σειρά από νομοθεσίες που αφορούν νέα επενδυτικά ή νομικά εργαλεία που μπορούν να επεκτείνουν τις υπηρεσίες που προσφέρει η Κύπρος εκκρεμούν για πολύ χρόνο και είναι απαραίτητο να προωθηθούν για ψήφιση τάχιστα. Τέτοιες νομοθεσίες περιλαμβάνουν ενδεικτικά Foundations, cell companies, fund administration law και mini-fund manager.
- Εισαγωγή σχεδίου προσέλκυσης έμπειρου επιστημονικού προσωπικού στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε κλάδους αιχμής όπως – Τεχνητής Νοημοσύνης, Ανάλυσης Δεδομένων (Data Analytics), Ψηφιακής Αναβάθμισης, Ηλεκτρονικού Εμπορίου, κ.α. Το κράτος να καλύψει σημαντικό μέρος του μισθολογίου για τα πρώτα δύο χρόνια με υποχρέωση της επιχείρησης να διατηρήσει το προσωπικό για τα επόμενα δύο χρόνια.
- Να επιταχυνθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα περιλαμβανομένης της χρήσης ηλεκτρονικών υπογραφών. Η ψηφιοποίηση δεν περιορίζεται μόνο σε θέματα αγοράς λύσεων (hardware και software) αλλά επεκτείνεται
σε θέματα επανεκπαίδευσης και αναβάθμισης των ψηφιακών δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων βασισμένων στις ψηφιακές τεχνολογίες.
- Προκήρυξη του σχεδίου για τις συστάδες επιχειρήσεων: Πολλές επιχειρήσεις στην προσπάθεια να μειώσουν κόστη θα πρέπει να συνεργαστούν με όμοιες ή άλλες επιχειρήσεις με ένα κοινό σκοπό την προσφορά γκάμας υπηρεσιών που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να προσφέρουν από μόνες τους. Παραδείγματα από τους Τομείς του Τουρισμού (Ιατρικός Τουρισμός – Medical Tourism Clusters).
- Μεταρρύθμιση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, με τη λειτουργία ειδικών δικαστηρίων όπως εμπορικό δικαστήριο για εκδίκαση υποθέσεων που αφορούν μικρά ποσά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα που να μην υπερβαίνει τους 4 μήνες.
Γ. ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΜΕΤΡΑ
- Περαιτέρω ενίσχυση και προώθηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Κύπρου στους τομείς των διεθνών δραστηριοτήτων, περιλαμβανομένων των ήπιων κλιματολογικών συνθηκών, της ασφάλειας, της ποιότητας ζωής, του καλά καταρτισμένου προσωπικού, του ελκυστικού φορολογικού πλαισίου κ.α.
- Προώθηση νέων τομέων όπως στέγαση και φροντίδα ηλικιωμένων, ιατρικού τουρισμού, τουρισμού φροντίδας και ευεξίας (κυρίως για άτομα τρίτης ηλικίας), ψηφιοποιημένης ιατρικής, τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας.
- Προώθηση των ενεργειακών και πράσινων επενδύσεων (όπως ΑΠΕ και ενεργειακή απόδοση κτιρίων), της κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, της γαλάζιας οικονομίας και της ψηφιακής οικονομίας.
