Φαίνεται ότι το Κράτος αφέθηκε και αυτή τη φορά έρμαιο στις ορέξεις ιδιωτικών συμφερόντων και υποχρεώθηκε να συρθεί σε επέκταση των προβληματικών συμβάσεων για μεγάλες περιόδους, ευρισκόμενο σε δυσμενή θέση να διαπραγματευτεί τους όρους και προϋποθέσεις, αναφέρει για τον τομέα των δημόσιων επιβατικών μεταφορών η Ελεγκτική Υπηρεσία (ΕΥ), σε έκθεση με τίτλο «Έλεγχος Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων».
Λέει ακόμα ότι, η ίδια θεωρεί ότι η ευκαιρία που είχε το ΥΜΕΕ για μια νέα σελίδα στον εξόχως προβληματικό τομέα των μεταφορών υποσκάφθηκε.
Γενικότερα, με βάση τα επιμέρους ευρήματα του οικονομικού ελέγχου, καθώς και του ελέγχου συμμόρφωσης η ΕΥ καταλήγει στα πιο κάτω γενικά συμπεράσματα:
α. Εντοπίσαμε αδυναμίες στην υλοποίηση και εφαρμογή συγκεκριμένων προνοιών των Συμφωνιών Παραχώρησης, καθώς και στον καθορισμό και εφαρμογή διαδικασιών, για σκοπούς διασφάλισης των δημόσιων εσόδων και ελέγχου των δαπανών.
β. Διαπιστώσαμε αδυναμίες ως προς την εφαρμογή συγκεκριμένων προνοιών του θεσμικού πλαισίου που διέπει τo Σχέδιο Ήσσονος Σημασίας (de minimis), όπως επίσης αποφάσεων του ΥΣ και εγκυκλίων του Γενικού Λογιστηρίου που διέπουν τη διενέργεια πληρωμών.
γ. Παρατηρήσαμε αδυναμίες στα συστήματα εσωτερικού ελέγχου του Υπουργείου, που αφορούν, στη μη διασφάλιση της υποβολής των ελάχιστων στοιχείων που απαιτούνται από τον Κανονισμό (ΕΕ) αρ. 651, καθώς και μη επαρκή έρευνα πριν τη χορήγηση ενίσχυσης.
δ. Διαπιστώσαμε μη συμμόρφωση με τις πρόνοιες των σχετικών Νόμων και Κανονισμών, που διέπουν την υλοποίηση του Προϋπολογισμού, όπως επίσης με τις πρόνοιες της περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσίας.
ε. Οι μέχρι σήμερα λανθασμένοι χειρισμοί του ΥΜΕΕ και οι επανειλημμένες καθυστερήσεις, παρά τις συνεχείς υποδείξεις της Υπηρεσίας μας, στην προκήρυξη των σχετικών διαγωνισμών για τις νέες συμβάσεις δημόσιων μεταφορών, οδήγησαν στην ανάγκη επέκτασης των τεσσάρων εκ των έξι προβληματικών συμβάσεων της δεκαετίας 2010-2020. Η υπογραφή της σύμβασης για την Επαρχία Πάφου παραμένει σε εκκρεμότητα, παρά το γεγονός ότι η επέκταση της υφιστάμενης σύμβασης, η οποία επεκτάθηκε κατά δύο χρόνια, έληξε στις 4.7.2022.
στ. Η Υπηρεσία μας θεωρεί ότι η ευκαιρία που είχε το ΥΜΕΕ για μια νέα σελίδα στον εξόχως προβληματικό τομέα των δημόσιων επιβατικών μεταφορών, υποσκάφθηκε και αναζητήθηκαν εμβαλωματικές λύσεις προς μετριασμό των αρνητικών συνεπειών της καθυστέρησης που επιδείχθηκε. Φαίνεται ότι το Κράτος αφέθηκε και αυτή τη φορά έρμαιο στις ορέξεις ιδιωτικών συμφερόντων και υποχρεώθηκε να συρθεί σε επέκταση των προβληματικών συμβάσεων για μεγάλες περιόδους, ευρισκόμενο σε δυσμενή θέση να διαπραγματευτεί τους όρους και προϋποθέσεις.
ζ. Συγκεκριμένες αποφάσεις τις οποίες έχει λάβει το ΥΜΕΕ, ως η Αναθέτουσα Αρχή της Συμφωνίας Παραχώρησης για την Ανάπτυξη και Διαχείριση των Αερολιμένων Λάρνακας και Πάφου και των Συμβάσεων Παραχώρησης για την Αποκρατικοποίηση των Εμπορικών Δραστηριοτήτων του λιμανιού Λεμεσού, αντίκεινται σε συμβατικούς όρους και στερούν στη Δημοκρατία σημαντικά έσοδα από τα μεταβλητά τέλη παραχώρησης, μη διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό το δημόσιο συμφέρον.
η. Διαπιστώσαμε αδυναμίες, ως προς την πλήρη συμμόρφωση με τις πρόνοιες των Νόμων, Κανονισμών και Εγκυκλίων, σε σχέση με τις δημόσιες συμβάσεις και παρατηρήσαμε ότι:
- δεν υπήρξε συνεχής παρακολούθηση της διαχείρισης των έργων.
- δεν έτυχαν έγκαιρου χειρισμού, από την Αναθέτουσα Αρχή, τα θέματα των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των έργων.
- δεν ετοιμάστηκαν ενδιάμεσες εκθέσεις αξιολόγησης της απόδοσης των Αναδόχων, ούτε αποστάλθηκαν προς τους Αναδόχους οι απαραίτητες προειδοποιήσεις για τις καθυστερήσεις στην πρόοδο των εργασιών.
Οι γενικές συστάσεις της ΕΥ:
- Το ΥΜΕΕ να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να ενεργεί πάντοτε σε συμμόρφωση με το νομικό πλαίσιο και τις ορθές πρακτικές και διαδικασίες για χρηστή χρηματοοικονομική διαχείριση και διασφάλιση των συμφερόντων του Κράτους. Για το σκοπό, θα πρέπει να θεσπιστεί ένα αξιόπιστο σύστημα εσωτερικού ελέγχου, το οποίο να διασφαλίζει την τήρηση των προνοιών των σχετικών Νόμων και Κανονισμών. Επίσης, να εφαρμόζονται αυστηρά οι πρόνοιες της περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσίας, καθώς και οι πρόνοιες των όρων των σχετικών Συμβάσεων.
- Το ΥΜΕΕ ως Αναθέτουσα Αρχή να προχωρήσει έγκαιρα (τουλάχιστον δύο χρόνια πριν τη λήξη των συμβάσεων) στην ετοιμασία των εγγράφων και την προκήρυξη του επόμενου διαγωνισμού για την παροχή υπηρεσιών δημόσιων επιβατικών μεταφορών με λεωφορεία. Αυτό για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος αφορά την πολυπλοκότητα των προνοιών που περιέχουν τα έγγραφα των διαγωνισμών και τη μεγάλη χρονική περίοδο που διαρκεί η διαγωνιστική διαδικασία λόγω της αξιολόγησης και κατακύρωσης του διαγωνισμού, της χρονοβόρας εκδίκασης των προσφυγών που υποβάλλονται από προσφέροντες, καθώς και του χρόνου που απαιτείται για επανεξέταση σε περίπτωση ακυρωτικής απόφασης δικαστηρίου. Ο δεύτερος λόγος αφορά στο ότι πρέπει να προσφέρεται στους νέους Αναδόχους επαρκής χρόνος για να προετοιμαστούν, να οργανωθούν και να αγοράσουν τον απαιτούμενο στόλο λεωφορείων προτού οι ίδιοι αναλάβουν την παροχή των υπηρεσιών.
- Το ΥΜΕΕ να εφαρμόζει τους όρους των Συμφωνιών Παραχώρησης για την Ανάπτυξη και Διαχείριση των Αερολιμένων Λάρνακας και Πάφου και των Συμβάσεων Παραχώρησης για την Αποκρατικοποίηση των Εμπορικών Δραστηριοτήτων του λιμανιού Λεμεσού. Στις περιπτώσεις όπου οι Ανάδοχοι των Συμβάσεων έχουν προχωρήσει μονομερώς σε αποκοπές από τα μεταβλητά τέλη παραχώρησης και υπάρχουν σχετικές αποφάσεις/γνωματεύσεις οι οποίες υποδεικνύουν ότι οι Ανάδοχοι θα πρέπει να προχωρήσουν στην άμεση καταβολή των ποσών αυτών, το ΥΜΕΕ να διασφαλίσει την άμεση είσπραξή τους.
- Το ΥΜΕΕ ως Αναθέτουσα Αρχή να προβαίνει στις απαραίτητες συστάσεις στις Επιτροπές Αξιολόγησης, τις οποίες συστήνουν για την αξιολόγηση διαγωνισμών, προκειμένου να καταστεί σαφές ότι οι όροι οι οποίοι διέπουν τις Εγγυήσεις Συμμετοχής είναι ουσιώδεις και οποιαδήποτε παράβασή τους οδηγεί στην αυτόματη απόρριψη τέτοιας προσφοράς, χωρίς περαιτέρω αξιολόγηση.
- Στις περιπτώσεις διαγωνισμών, όπου προκύπτει ανάγκη για παροχή εξειδικευμένων νομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών, το Υπουργείο να απευθύνεται πρώτα στη Νομική Υπηρεσία, ως ο Νομικός Σύμβουλος του Κράτους, για διερεύνηση του κατά πόσο μπορεί η ίδια να παρέχει τις υπηρεσίες αυτές.
