Τη μεγάλη αβεβαιότητα που δημιουργούν οι γεωπολιτικές αναταράξεις οι οποίες επηρεάζουν τόσο την κυπριακή όσο και την ευρωπαϊκή οικονομία, επεσήμανε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, υπογραμμίζοντας ότι είναι σημαντικό οι δημοσιονομικοί σχεδιασμοί και ο κρατικός προϋπολογισμός να αντανακλούν τις προκλήσεις και την αβεβαιότητα.
Μιλώντας ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Οικονομικών, η οποία ξεκίνησε την εξέταση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2024, ο κ. Ηροδότου είπε πως με βάση τις προβλέψεις της ΚΤΚ του Σεπτεμβρίου, ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας θα ανέλθει στο 2,4% φέτος και θα επιταχυνθεί στο 2,7% το 2024 και στο 3,1% του ΑΕΠ το 2025. Σημείωσε ωστόσο ότι οι προβλέψεις αυτές καταρτίστηκαν προτού ξεσπάσει ο πόλεμος στο Ισραήλ, με αποτέλεσμα να υπάρχει αβεβαιότητα ως προς τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία οι οποίες θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια, την ένταση και την έκταση του πολέμου.
«Είναι σημαντικό ο σχεδιασμός και ο προϋπολογισμός της χώρας να λαμβάνει υπόψη αυτή την αβεβαιότητα, έτσι ώστε να υπάρχει η ευελιξία για αντιμετώπιση της κρίσης ανάλογα με την έκταση και το χρόνο που θα πάρει», τόνισε σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία της Επιτροπής, χαρακτηρίζοντας ικανοποιητικές τις παραδοχές του προϋπολογισμού.
Τόνισε εξάλλου την βελτιωμένη ανθεκτικότητα του κυπριακού τραπεζικού συστήματος, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι είναι σε θέση, προς το παρόν, να ανταπεξέλθει σε μια ενδεχόμενη κρίση.
Μιλώντας ενώπιον της επιτροπής, ο κ. Ηροδότου αναφέρθηκε στα δημόσια οικονομικά τα οποία την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου κατέγραψαν πλεόνασμα 3% του ΑΕΠ, σημειώνοντας ότι τα αυξημένα έσοδα της τάξης του 16,8% αιτιολογούνται τόσο από την οικονομική ανάπτυξη όσο και από τα αυξημένα έσοδα λόγω των υψηλών τιμών.
Για τις δημόσιες δαπάνες, ο κ. Ηροδότου είπε πως αυτές παρουσίασαν ετήσια αύξηση 9,3% τους πρώτους οκτώ μήνες, που αποδίδεται στις απολαβές προσωπικού, τις κοινωνικές παροχές. Όσον αφορά τους κινδύνους για δημόσια οικονομικά, ο κ. Ηροδότου αναφέρθηκε σε πιέσεις για νέες αυξήσεις στις απολαβές προσωπικού, τις δαπάνες που σχετίζονται με το ΓεΣΥ, και τις αυξημένες πληρωμές τόκων, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι υπάρχουν υψηλά αποθέματα στα δημόσια ταμεία.
Ανθεκτικές οι τράπεζες
Αναφερόμενος στον τραπεζικό τομέα, ο κ. Ηροδότου είπε πως παρά τις προκλήσεις που συνεχίζουν να υπάρχουν, οι κυπριακές τράπεζες καταγράφουν υψηλή ανθεκτικότητα. Αναφέρθηκε στον δείκτη κάλυψης ρευστότητας που ανέρχεται στο 327% και είναι υπερδιπλάσιος του μέσου όρου της ευρωζώνης, ενώ ο Δείκτης Κύριων Κεφαλαίων Κατηγορίας 1 (CETI1) του κυπριακού τραπεζικού συστήματος βρίσκεται στο 18,9% σε σύγκριση με 15,9% που είναι ο μέσος όρος της ευρωζώνης. Τόνισε ωστόσο ότι τα υψηλότερα κεφάλαια συνδέονται με το αυξημένο ρίσκο που αντιμετωπίζουν οι κυπριακές τράπεζες.
Ο κ. Ηροδότου επεσήμανε ακόμη ότι μέχρι τον Ιούλιο του 2023 δεν καταγράφηκε εισροή μη εξυπηρετούμενων δανείων, με τον δείκτη των ΜΕΔ για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα να βρίσκεται στο 8,7%. Σημείωσε ακόμη ότι τα δάνεια που βρίσκονται στο στάδιο 2, που θεωρείται ο προθάλαμος πριν την ταξινόμηση ενός δανείου ως ΜΕΔ, παρουσίασαν μείωση 6,9% το πρώτο μισό του έτους.
Μπουμ επαναδιαπραγματεύσεων
Ο Διοικητής της ΚΤΚ είπε τους πρώτους οκτώ μήνες του 2023 και εν μέσω των υψηλών επιτοκίων, οι επαναδιαπραγματεύσεις και αναδιαρθρώσεις δανείων πλησίασαν τα €3 δισεκατομμύρια, σε σύγκριση με €1,4 δισ την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
«Εξακολουθούμε να παρακολουθούμε και να πιέζουμε τις τράπεζες για επαναδιαπραγματεύσεις και αναδιαρθρώσεις για να αποφύγουμε την αύξηση των ΜΕΔ», συμπλήρωσε.
Στα ίδια επίπεδα ο νέος δανεισμός, κάτω τα στεγαστικά
Για τον νέο δανεισμό, ο κ. Ηροδότου είπε πως στο πρώτο μισό του έτους παραχωρήθηκαν €2,08 δισ νέων δανείων, που βρίσκεται περίπου στα ίδια επίπεδα με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 (2,00 δισ).
Σημείωσε ωστόσο ότι καταγράφεται αύξηση στα επιχειρηματικά δάνεια και μείωση στα στεγαστικά, κάτι που συνδέεται εν μέρει και με τα υψηλά επιτόκια. Όπως ανέφερε τα νέα στεγαστικά δάνεια τους πρώτους έξι μήνες του έτους μειώθηκαν στα €469 εκατ. σε σύγκριση με €700 εκατ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Εξάλλου ο κ. Ηροδότου είπε όσον αφορά τα επιτόκια για νέα δάνεια, οι κυπριακές τράπεζες συγκρίνονται ευνοϊκά με τον μέσο όρο της ευρωζώνης, σε αντίθεση με τα επιτόκια καταθέσεων όπου η σύγκριση είναι αρνητική. Τόνισε ωστόσο ότι τα δύο επιτόκια πρέπει να εξετάζονται συνολικά διότι επηρεάζουν τα οικονομικά αποτελέσματα των τραπεζών.
Σημείωσε ωστόσο, πως μια σημαντική αλλαγή στα καταθετικά επιτόκια επηρεάζει περισσότερο τις κυπριακές τράπεζες λόγω της υψηλής ρευστότητας.
Το 44% των δανείων σχετίζονται με το Euribor
Όσον αφορά τα υφιστάμενα δάνεια (στοιχεία τέλος Δεκεμβρίου 2022), ο κ. Ηροδότου είπε πως μόνο το 13% είναι με σταθερό επιτόκιο. Το 44,4% υφιστάμενων δανείων συνδέονται με το Euribor, που επηρεάζονται σημαντικά από την αύξηση των επιτοκίων, ενώ το 30% περίπου είναι με κυμαινόμενο επιτόκιο αλλά στη βάση του βασικού επιτοκίου της τράπεζας, που είναι λιγότερο ευαίσθητα στις αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ.
Να μην θεωρείται δεδομένη η διανομή μερισμάτων
Στο σημείο αυτό ο κ. Ηροδότου υπενθύμισε ότι μόνο σε μια συστημική τράπεζα επιτράπηκε η διανομή μερίσματος από την ΕΚΤ, ενώ σε ό,τι αφορά τις τράπεζες που εποπτεύει η ΚΤΚ δίνεται κατεύθυνση η χρήση της κερδοφορίας για αύξηση του δείκτη κάλυψης του πιστωτικού κινδύνου.
«Αν οι τράπεζες δεν αυξάνουν τα καταθετικά επιτόκια επειδή θεωρούν ότι του χρόνου η εποπτική προσέγγιση θα αλλάξει για να δοθούν μερίσματα, το λέω ξεκάθαρα η εποπτική προσέγγιση δεν θα αλλάξει. Ο επόπτης πρέπει να πειστεί ότι η κερδοφορία είναι βιώσιμη, να μην θεωρούν οι τράπεζες ότι ο επόπτης θα το δει βραχυπρόθεσμα», είπε.
Εξάλλου σε ερώτηση βουλευτών για τον μηχανισμό της ΚΤΚ για τον χειρισμό των ΜΕΔ, ο κ. Ηροδότου είπε πως η ΚΤΚ είχε ετοιμάσει ένα έγγραφο, αλλά η κατάθεσή του ήταν με προϋπόθεση ότι δεν θα γίνουν αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για τα ΜΕΔ. Πέρασαν οι αλλαγές αυτές άρα δεν υπήρχε δέσμευση για τη ΚΤΚ, πρόσθεσε.
Σε παρατήρηση ότι ο μηχανισμός κατατέθηκε ως πρόταση νόμου από τα κόμματα της συμπολίτευσης, ο κ. Ηροδότου είπε πως έγιναν κάποιες αλλαγές, οι οποίες «δεν συζητήθηκαν μαζί μας».
