Η διακοπή των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού λόγω της πανδημίας και η άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν σημαντικοί παράγοντες για την αύξηση του πληθωρισμού. Τα παραδοσιακά μοντέλα πληθωρισμού συχνά αγνοούν τέτοιους κραδασμούς από την πλευρά της προσφοράς, παρόλο που μπορεί να έχουν σημαντική και επίμονη επίπτωση στον πυρήνα του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ.
Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει νέα μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, την οποία υπογράφουν οι Marta Bańbura , Elena Bobeica και Catalina Martínez Hernández.
Και προτείνουν ένα νέο μοντέλο που λαμβάνει υπόψη αυτούς και άλλους παράγοντες, ιδιαίτερα καθώς η μελλοντική δυναμική του πληθωρισμού θα μπορούσε να διαμορφωθεί από τον αντίκτυπο των γεωπολιτικών εντάσεων στις αλυσίδες εφοδιασμού και τον ρόλο του φυσικού αερίου στην πράσινη μετάβαση.
Στο προσκήνιο νέοι πληθωριστικοί παράγοντες
Στην έκθεσή τους αναγνωρίζουν ότι τα απλά μοντέλα έχουν αποδειχθεί παραδοσιακά αποτελεσματικά στην εξήγηση των εξελίξεων στον πυρήνα του πληθωρισμού.
Ωστόσο, το πληθωριστικό τοπίο που εκτυλίχθηκε μετά την πανδημία του COVID-19 ήταν άνευ προηγουμένου, με τις πιέσεις τιμών από πολλές διαφορετικές πηγές να πλήττουν την οικονομία ταυτόχρονα. Οι «παλαιοί» ένοχοι, όπως οι τιμές του πετρελαίου και οι εξελίξεις στη συνολική ζήτηση, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο, αλλά οι «νέοι» τύποι παραγόντων πληθωρισμού κέρδισαν επίσης εξέχουσα θέση, κυρίως εκείνοι που σχετίζονται με τις τιμές του φυσικού αερίου και τα σημεία συμφόρησης της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού.
Ο ρόλος του φυσικού αερίου
Οι αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου αγνοούνταν σε μεγάλο βαθμό ως πηγή πληθωρισμού και ήρθαν στο προσκήνιο μόνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Στο παρελθόν, στις συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου στην Ευρώπη, οι τιμές αναπροσαρμόστηκαν στις τιμές του πετρελαίου, και επομένως τυπικά δεν θεωρούνταν ως πληθωριστικοί παράγοντες από μόνες τους. Ωστόσο, μια σταδιακή στροφή προς μια απελευθερωμένη αγορά φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια έχει αυξήσει την πιθανότητα ιδιότυπων κλυδωνισμών στην τιμή του φυσικού αερίου.
Οι διακοπές της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού είναι ένας άλλος τύπος πληθωριστικού σοκ που αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό πριν από την πανδημία.
Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι οι κρίσεις στο κόστος αποστολής έχουν πληθωριστικές επιπτώσεις παρόμοιες με εκείνες των κλυδωνισμών των τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων. Κάποιοι αναλυτές μάλιστα εκτιμούν ότι οι πιέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα αντιπροσώπευαν περίπου το 60% της αύξησης του πληθωρισμού μετά την πανδημία στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ένα νέο μοντέλο για τον πληθωρισμό
Το πλήθος των πληθωριστικών πιέσεων που προέκυψαν στη μεταπανδημική περίοδο δημιούργησε την ανάγκη να επεκταθεί το σύνολο πληροφοριών και να χρησιμοποιηθούν μοντέλα που ενσωματώνουν ένα ευρύτερο φάσμα μεταβλητών.
Οι τρεις αναλυτές αναφέρουν ότι υιοθετούν ένα Μπεϋζιανό διανυσματικό αυτοπαλινδρομικό μοντέλο που χρησιμοποιεί μηνιαία δεδομένα σε 17 μεταβλητές και προσδιορίζει οκτώ κραδασμούς. Από την πλευρά της ζήτησης, αυτά περιλαμβάνουν ένα σοκ εγχώριας ζήτησης και ένα σοκ εξωτερικής ζήτησης, ενώ από την πλευρά της προσφοράς εντοπίζουν σοκ που σχετίζονται με την προσφορά πετρελαίου, τη ζήτηση για το πετρέλαιο, τις τιμές του φυσικού αερίου, τα σημεία συμφόρησης της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, την εγχώρια προσφορά και τις αγορές εργασίας.
Ο εντοπισμός των «νέων» κραδασμών συνοδεύεται από την πρόκληση του πώς να απομονωθούν καλύτερα από άλλα πιο τυπικά σοκ από την πλευρά της ζήτησης και της προσφοράς. Για παράδειγμα, η υψηλή συσχέτιση μεταξύ των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στο παρελθόν καθιστά δύσκολο τον εντοπισμό χωριστών κραδασμών σε αυτές τις αγορές.
Προκειμένου να εντοπιστούν τα σοκ που συνδέονται με τα παγκόσμια σημεία συμφόρησης της εφοδιαστικής αλυσίδας, πρέπει να απομονωθούν από άλλες επιρροές, ιδίως αυτές που σχετίζονται με τις εξελίξεις στα ενεργειακά εμπορεύματα, οι οποίες επηρεάζουν το κόστος αποστολής.
Τι εξηγεί το κύμα του πυρήνα του πληθωρισμού μετά την πανδημία;
Τα ευρήματα της ΕΚΤ υποδεικνύουν ότι ο βασικός πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ οδηγήθηκε σε μεγάλο βαθμό από κραδασμούς από την πλευρά της προσφοράς κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης μετά την πανδημία.
Τα σοκ στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, τα σοκ στις τιμές του φυσικού αερίου και τα σοκ στις τιμές του πετρελαίου ώθησαν τον πληθωρισμό προς την ίδια κατεύθυνση, υποστηρίζοντας το αφήγημα ότι το επεισόδιο υψηλού πληθωρισμού οφειλόταν σε «κακή τύχη». Ειδικότερα, οι κρίσεις που συνδέονται με τις παγκόσμιες πιέσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού και τις τιμές του φυσικού αερίου συνέβαλαν πολύ περισσότερο από ό,τι σε προηγούμενα επεισόδια πληθωρισμού. 
Οι διαταραχές που σχετίζονται με την ενέργεια έπαιξαν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο και αντιπροσώπευαν περίπου το ένα τέταρτο της έκρηξης του πυρήνα του πληθωρισμού από τις αρχές του 2021 έως την κορύφωση στις αρχές του 2023.
Οι κρίσεις στις τιμές του φυσικού αερίου αντιπροσώπευαν περίπου το ήμισυ αυτής της συμβολής, ενώ στο παρελθόν συνήθως είχε μικρή επίδραση στον πυρήνα του πληθωρισμού.
Πώς βλέπουν οι κεντρικές τράπεζες τον πυρήνα του πληθωρισμού
Δεδομένης της αστάθειας των ρυθμών πληθωρισμού κεφαλαίου, αρκετές κεντρικές τράπεζες δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον πυρήνα του πληθωρισμού στις επικοινωνίες τους, ως χρήσιμο όργανο μέτρησης της πιο εγχώριας και πιο επίμονης δυναμικής του πληθωρισμού. Ωστόσο, ο βασικός πληθωρισμός μπορεί κατά καιρούς να επηρεαστεί από σημαντικούς κλυδωνισμούς από την πλευρά της προσφοράς, όπως συνέβη μετά την πανδημία.
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του πλαισίου που προτείνουν οι αναλυτές της ΕΚΤ είναι ότι μπορεί να εκτιμηθεί πώς θα είχε αναπτυχθεί ο βασικός πληθωρισμός απουσία ορισμένων διαταραχών, γεγονός που επιτρέπει στους διαμορφωτές πολιτικής να «εξετάσουν» αυτές τις κρίσεις.
Συμπεράσματα
Οι αναλυτές της ΕΚΤ υποστηρίζουν ότι ένα σημαντικό μέρος της πρόσφατης αύξησης του πληθωρισμού οφείλεται σε παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς, με αυτούς που σχετίζονται με τις τιμές του φυσικού αερίου και τα σημεία συμφόρησης της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού να παίζουν εξέχοντα ρόλο. Τέτοιοι παράγοντες είναι πιθανό να συνεχίσουν να είναι σημαντικοί για την εξήγηση της μελλοντικής δυναμικής του πληθωρισμού. Το φυσικό αέριο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ολοένα και περισσότερο στη διαδικασία της πράσινης μετάβασης, αφού χαρακτηρίστηκε ως βιώσιμη πηγή ενέργειας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2022. Ομοίως, η διαταραχή στην αλυσίδα παραγωγής είναι πιθανό να επαναληφθεί, όπως το αυξημένο κόστος αποστολής που σχετίζεται με τις τρέχουσες εντάσεις στην Ερυθρά Θάλασσα.
Για αυτούς τους λόγους, τα μοντέλα πληθωρισμού θα πρέπει να ενσωματώνουν κλυδωνισμούς στις τιμές του φυσικού αερίου πέρα από πιο παραδοσιακές διαταραχές στις τιμές του πετρελαίου. Θα πρέπει επίσης να ενσωματώσουν τα σημεία συμφόρησης της εφοδιαστικής αλυσίδας, εκτός από πιο γενικές εξελίξεις στον συνολικό εφοδιασμό.
«Νέοι τύποι παραγόντων πληθωρισμού ενδέχεται να υλοποιηθούν στο μέλλον. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του μοντέλου που προτείνουμε είναι η προσαρμοστικότητά του στην ενσωμάτωση νέων μεταβλητών και κραδασμών καθώς γίνονται σχετικές» καταλήγει η μελέτη.
Πηγή: OT
