Στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών κατέθεσε ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, την πρόταση του ΑΚΕΛ για φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών παραγωγής και προμήθειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Υπουργείο Οικονομικών και Υπουργείο Ενέργειας διαφώνησαν με την πρόταση, όπως και οι εκπρόσωποι των εταιρειών, ενώ ο Σύνδεσμος Καταναλωτών τάχθηκε υπέρ.
Παρουσιάζοντας την πρότασή του, τη Δευτέρα, ο κ. Στεφάνου ξεκίνησε απαντώντας στο ερώτημα κατά πόσον υπάρχουν υπερκέρδη στον χώρο παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρισμού από ΑΠΕ, σημειώνοντας ότι η απάντηση δόθηκε από την προηγούμενη και τη νυν Κυβέρνηση, αφού με δημόσιες δηλώσεις έχουν τοποθετηθεί ότι υπάρχουν υπερκέρδη.
Όπως είπε, το ΑΚΕΛ τον Σεπτέμβριο του 2022 είχε φέρει δύο προτάσεις νόμου σχετικές με το θέμα. Ωστόσο, η συζήτηση τότε δεν προχώρησε, γιατί η προηγούμενη κυβέρνηση, παραδεχόμενη ότι υπάρχει θέμα, έφερε δικό της νομοσχέδιο τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς. Η νέα Κυβέρνηση δεν συνέχισε τη συζήτηση του νομοσχεδίου, είπε. Ωστόσο, όπως ανέφερε, ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, και με δημόσιες δηλώσεις και σε κατ’ ιδίαν συνάντηση με το ΑΚΕΛ, «συμφωνεί ότι υπάρχει θέμα και ότι θα πρέπει να φέρει νομοσχέδιο». Όπως πληροφορήθηκε από τον Υπουργό το ΑΚΕΛ, το Υπουργείο είχε ετοιμάσει νομοσχέδιο για υιοθέτηση τέλους για τα υπερκέρδη των ΑΠΕ, αλλά η Νομική Υπηρεσία «απεφάνθη ότι αυτό αντίκειται στο ευρωπαϊκό κεκτημένο», είπε ο κ. Στεφάνου.
Απάντηση Ευρωπαίου Επιτρόπου για θέματα Ενέργειας
Όσον αφορά την τυχόν έγκριση από την ΕΕ της σχετικής πρότασης, ο κ. Στεφάνου παρουσίασε απαντητική επιστολή του Ευρωπαίου Επιτρόπου για θέματα Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, σε ερώτηση του Ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ, Γιώργου Γεωργίου, κατά πόσνο η ΕΕ επιτρέπει τη φορολογία σε υπερκέρδη.
Στην απάντησή του, ημερομηνίας 21 Φεβρουαρίου 2025, ο κ. Γιόργκενσεν απάντησε ότι «όταν προκύπτουν πραγματικά υπερκέρδη, τα κράτη-μέλη μπορούν να θεσπίζουν φορολογικά μέτρα για την αντιμετώπιση τους», όπως διάβασε ο κ. Στεφάνου.
Επιπλέον, είπε ότι η ΕΕ είχε συστήσει από το 2021 στα κράτη μέλη να πάρουν φορολογικά και άλλα μέτρα με στόχο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των απροσδόκητων κερδών στην ενέργεια για την ενίσχυση των καταναλωτών. Πρόσθεσε ότι από τα 27 κράτη μέλη, τα 15 τότε εφάρμοσαν σχετικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ σε κάποιες χώρες αυτά συνεχίζουν μέχρι σήμερα, είπε, φέρνοντας ως παράδειγμα την Ισπανία, την Ουγγαρία και την Τσεχί).
«Αυτό που προτείνει το ΑΚΕΛ δεν είναι κάτι που δεν είναι ευρωπαϊκή πρακτική, δεν εμποδίζεται από το κεκτημένο, είναι πρακτική στην ίδια την ΕΕ», σημείωσε, αναφέροντας ότι, αφού δεν προχωρούσε το κυβερνητικό νομοσχέδιο, το ΑΚΕΛ ετοίμασε την πρόταση νόμου. Υπογράμμισε ότι «η πρόταση δεν συνιστά οριζόντια ισοπέδωση παραγωγών και προμηθευτών, αλλά αναλογική συνεισφορά, ανάλογα με τα υπερκέρδη» της κάθε εταιρείας.
Η πρόταση
Σύμφωνα με τον κ. Στεφάνου, η πρόταση αφορά δύο κατηγορίες παραγωγών και προμηθευτών ΑΠΕ. Οι πρώτοι είναι όσοι έκλεισαν διμερείς συμβάσεις. «Προσπαθήσαμε πολύ να βρούμε πληροφόρηση για αυτές τις συμβάσεις, αλλά βρίσκουμε τείχος, αντί διαφάνεια», είπε ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, αναφέροντας ότι ο ηλεκτρισμός είναι βασικό αγαθό και ότι η Κύπρος είναι η δεύτερη ακριβότερη χώρα με βάση την αγοραστική δύναμη μισθού. Η δεύτερη κατηγορία αφορά μια πιο μικρή ομάδα που έχει συμβόλαια με την ΑΗΚ, ειδικά με τα σχέδια του 2018.
Επεσήμανε ότι ως βάση χρησιμοποιήθηκαν οι δύο φόρμουλες που υπήρχαν στο κυβερνητικό νομοσχέδιο, αναφέροντας ότι κάποια σημεία σηκώνουν βελτίωση. «Υπάρχει τρόπος να εντοπίζονται και να φορολογούνται τα υπερκέρδη», ανέφερε.
Δεν αναμένεται μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού
«Δεν θεωρούμε ότι με τη φορολόγηση των υπερκερδών ΑΠΕ λύνουμε (το θέμα με) την τιμή της ενέργειας. Αν δεν έρθει το φυσικό αέριο -ο Υπουργός Ενέργειας σήμερα μετέφερε την έλευση ΦΑ στο 2027- οι τιμές θα συνεχίσουν να είναι ψηλές», εκτίμησε ο κ. Στεφάνου.
Ωστόσο, είπε ότι με τα έσοδα του κράτους που θα προκύψουν από την πρόταση, μπορούν να ενισχυθούν τα νοικοκυριά και συγκεκριμένες ομάδες σε θέματα ενέργειας. Για παράδειγμα ανέφερε ότι μπορεί η Κυβέρνηση να προχωρήσει στον τερματισμό της επιβολής ΦΠΑ στον φόρο κατανάλωσης καυσίμων. Αυτό το μέτρο, ανέφερε, εκτιμάται ότι θα επιφέρει απώλεια €50-60 εκ., που αντιστοιχεί, περίπου στα έσοδα του κράτους από την πρόταση νόμου που προτείνει το ΑΚΕΛ.
Η θέση του κράτους
Εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών είπε ότι από πλευράς Υπουργείου έγιναν κάποια προσχέδια νομοθετημάτων για φορολόγηση των υπερκερδών ή για καταβολή τέλους σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις ΑΠΕ. «Στην παρούσα φάση καταβάλλονται προσπάθειες για την πράσινη μετάβαση. Ο τομέας των ΑΠΕ είναι από τους κυριότερους πυλώνες στην προσπάθεια για πράσινη μετάβαση», είπε, σημειώνοντας την ανάγκη για πρόσθετες επενδύσεις σε ΑΠΕ για επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης καθώς και το ότι γίνονται προσπάθειες για έναρξη της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού σύντομα. «Στην παρούσα φάση το Υπουργείο Οικονομικών δεν προκρίνει τη φορολόγηση του συγκεκριμένου τομέα», είπε.
Εκπρόσωπος του Υπουργείου Ενέργειας είπε ότι το Υπουργείο συμφωνεί με την τοποθέτηση του Υπουργείου Οικονομικών.
Στη συνεδρίαση δεν παρευρέθηκε εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, με τον Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Ανδρέα Καυκαλιά να σημειώνει την απουσία ως «παράξενη».
Η Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, Στέλλα Μιχαηλίδου, είπε ότι από την Κομισιόν επιτρέπεται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν πώς θα διανέμουν το φορολογικό βάρος. Αναφέρθηκε, ωστόσο, σε παραμέτρους που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σημειώνοντας ότι η όποια πρόταση πρέπει να είναι δίκαιη, χωρίς διακρίσεις, αναλογική και να εξυπηρετεί τον επιδιωκόμενο σκοπό.
Συμφώνησε με τα στοιχεία που έδωσε ο κ. Στεφάνου για το τι ίσχυσε σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, αναφέροντας ότι η Κομισιόν έδωσε συστάσεις για «πανευρωπαϊκό» τέλος ή «τέλος αλληλεγγύης». Πάντως, είπε ότι «αν δεν γίνει δίκαια και με σχετική διαβούλευση και στο τέλος δεν επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, θα έρθουμε αντιμέτωποι με αυτά που ήρθαν οι άλλες χώρες που υιοθέτησαν αντίστοιχο τέλος», με δικαστικές διαμάχες ανάμεσα στις εταιρείες και στο κράτος.
Εκπρόσωποι του Εφόρου Φορολογίας, της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, της ΡΑΕΚ και του ΔΜΣΚ σημείωσαν ότι το θέμα είναι πολιτικό, ενώ εκπρόσωποι της Επιτροπής Ανταγωνισμού και του Γενικού Λογιστηρίου δεν είχαν σχόλιο επί της πρότασης.
Εκπρόσωπος του Διαχειριστή Συστήματος Διανομής (ΑΗΚ) σημείωσε τον κίνδυνο που υπάρχει σε περίπτωση που η πρόταση περιοριστεί μόνο στα έργα ΑΠΕ που είναι στα σχέδια που προκήρυξε το Υπουργείο και τα οποία λαμβάνουν τιμή 11 σεντ/κιλοβατώρα. Όπως είπε, σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει πιθανότητα όσοι είναι στα σχέδια να σπάσουν τα συμβόλαια τους και να βγουν στην ελεύθερη αγορά, η οποία δεν ρυθμίζεται, με αποτέλεσμα να πουλούν πιο ακριβά και να αυξηθεί, τελικά, η τιμή του ρεύματος.
Εκπρόσωπος του ΕΤΕΚ είπε ότι η απόφαση είναι πολιτική. Σημείωσε, ωστόσο, ότι το πρόβλημα με τα υπερκέρδη στην Κύπρο είναι δομικό και επαναλαμβανόμενο και δεν οφείλεται σε έκτακτο, μη προβλεπόμενο γεγονός. Ως εκ τούτου, διερωτήθηκε πώς μπορεί να το επιλύσει ένα έκτακτο μέτρο.
Πρόσθεσε ότι το ΕΤΕΚ εισηγήθηκε από το 2022 αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς για να μη δημιουργούνται υπερκέρδη. Αναφέρθηκε στα μειονεκτήματα της τυχόν φορολόγησης των υπερκερδών, σημειώνοντας, από την άλλη, ότι η λύση είναι να λυθεί δομικά το πρόβλημα για να μη δημιουργούνται υπερκέρδη.
Διαφωνία εταιρειών
Από την πλευρά του, εκπρόσωπος του ΚΕΒΕ δήλωσε ότι είναι υπέρ της σταθερότητας και της προβλεψιμότητας στο επενδυτικό περιβάλλον και έφερε αντιρρήσεις στην εκ των υστέρων επιβολή φορολογίας. Είπε ότι αν διαφοροποιηθεί το φορολογικό καθεστώς, «βάζουμε σε κίνδυνο τις οποιεσδήποτε μελλοντικές επενδύσεις στις ΑΠΕ» και εξέφρασε την ανησυχία του για τις επιπτώσεις στην τιμή της ενέργειας. Υπογράμμισε ότι στόχος είναι η μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας και είπε ότι πρέπει «να επικεντρωθούμε στα δομικά προβλήματα, με ελευθεροποίηση της αγοράς, για μείωση του κόστους ενέργειας».
Και ο εκπρόσωπος της ΟΕΒ ,με τη σειρά του, εξέφρασε τη διαφωνία της Ομοσπονδίας με οποιαδήποτε φορολόγηση, σημειώνοντας πως προκαλεί αστάθεια και ανασφάλεια στο επενδυτικό και φορολογικό περιβάλλον.
O Σύνδεσμος Εταιρειών ΑΠΕ σημείωσε ότι ο κλάδος περνά κρίση, η οποία αγγίζει οριζόντια όλους τους καταναλωτές. Πρόσθεσε ότι η πρόταση είναι αντίθετη με την πράσινη μετάβαση και ότι δεν θα έχει θετικό αντίκτυπο στη μείωση του κόστους ενέργειας. Είπε, ακόμα, ότι διαταράσσεται η ισορροπία και προκαλείται ανασφάλεια στους επενδυτές ΑΠΕ.
Από τον Σύνδεσμο Αγοράς Ηλεκτρισμού σημείωσαν την «έντονη και βαθιά ανησυχία» τους για τη φορολόγηση των «λεγόμενων υπερκερδών», σημειώνοντας ότι είναι παραπλανητικό να παρουσιάζεται ότι το κόστος παραγωγής στα φωτοβολταϊκά είναι στα 5 σεντ. Επιπρόσθετα, αναφέρθηκαν σε «δυσβάσταχτο κόστος περικοπής», σημειώνοντας ότι το 2025 φτάνει μέχρι το 45%. Οι ίδιοι εκτίμησαν το κόστος παραγωγής στα 11-12 σεντ, ενώ η τιμή πώλησης σήμερα, είπαν, είναι γύρω στα 17 σεντ. «Η αγορά ενέργειας χρειάζεται σταθερότητα, δικαιοσύνη και επενδυτική προβλεψιμότητα», είπαν.
Εκτίμησαν ότι με βάση την πρόταση θα εισπραχθούν €16 εκ., ποσό που «δεν κάνει διαφορά» γιατί δεν λύνει το πρόβλημα της τιμής του ηλεκτρισμού», όπως είπαν.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, απάντησε ότι «αν δε υπάρχουν υπερκέρδη, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για φορολόγηση».
Εκ μέρους του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών ειπώθηκε ότι ο Σύνδεσμος μιλά για υπερκέρδη στις ΑΠΕ από το 2021. «Οι καταναλωτές είναι τα θύματα αυτής της υπόθεσης. Όχι μόνο των απροσδόκητων κερδών αλλά και των ψηλών τιμών για το ρεύμα», είπε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου, Μάριος Δρουσιώτης. Πρόσθεσε ότι «θέση του Συνδέσμου είναι ότι υπήρξαν απροσδόκητα κέρδη και πρέπει να φορολογηθούν», αναφέροντας ότι οποιοδήποτε μέτρο παρθεί να γίνει με τρόπο που να απαμβλύνει κατηγορίες καταναλωτών που το έχουν ανάγκη.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Λουκαΐδης, ζήτησε από το Τμήμα Φορολογίας στοιχεία για τα κέρδη των εταιρειών ΑΠΕ από το 2020 και μετά και από τον ΔΜΣΚ στοιχεία για το πόση ενέργεια από ΑΠΕ απορροφούν οι πελάτες των ανεξάρτητων προμηθευτών.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ονούφριος Κουλά, ζήτησε από το Υπουργείο Οικονομικών να υπολογίσει πόσα θα εισπραχθούν αν εφαρμοστεί η πρόταση, ενώ η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Σάβια Ορφανίδου, ζήτησε τον ορισμό του τι αποτελεί υπερκέρδος στις χώρες που εφαρμόστηκε αντίστοιχο μέτρο.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου ζήτησε στοιχεία από τις χώρες όπου εφαρμόστηκε αντίστοιχο μέτρο, όσον αφορά αποδεδειγμένη επίπτωση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στον καταναλωτή από αυτό. «Αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι οι συμφωνίες προ πολλών ετών που εξασφαλίζουν συγκεκριμένη τιμή πώλησης που θεωρούνται εγγυημένες και πώς επιδρούν στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος», είπε.
Ο Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, ζήτησε τον ορισμό για τα «επιπρόσθετα ή υπέρμετρα κέρδη» όπως εφαρμόστηκε στα υπόλοιπα κράτη μέλη. Σημείωσε, επίσης, ότι στην επιστολή Γιόργκενσεν δεν καθορίζεται χρονική περίοδος για την εφαρμογή τέτοιων μέτρων.
Σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της Επιτροπής Οικονομικών, ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ είπε ότι «ο καθένας κοιτάζει με ποιον είναι. Θα είμαστε με τους καταναλωτές ή θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε τα μεγάλα συμφέροντα; Το ΑΚΕΛ είναι ξεκάθαρο: εμείς είμαστε με τους καταναλωτές».
Απαντώντας σε ερώτηση, είπε ότι ο νόμος δεν μπορεί να ισχύσει αναδρομικά για τα υπερκέρδη που παράχθηκαν τα προηγούμενα έτη, αλλά θα ισχύσει από την ημέρα εφαρμογής του, χωρίς «ημερομηνία λήξης», όποτε υπάρχουν υπερκέρδη, τονίζοντας ότι η φορολογία δεν αφορά τα κέρδη.
Διερωτήθηκε, επίσης, γιατί το Υπουργείο Ενέργειας ετοίμασε σχετικό νομοσχέδιο, αφού σήμερα η Κυβέρνηση λέει ότι δεν πρέπει να φορολογηθούν τα υπερκέρδη.
Από την πλευρά της, η Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου, είπε ότι στόχος του ΔΗΚΟ είναι η μείωση της τιμής ηλεκτρικού ρεύματος που πληρώνει ο Κύπριος καταναλωτής και η εύρυθμη και διαφανής και ανταγωνιστική και παραγωγική λειτουργία της αγοράς, παραγωγής και διοχέτευσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Όπως είπε, το πρώτο καθολικό συμπέρασμα κατά τη συζήτηση ήταν ότι με αυτή την πρόταση «δεν πρόκειται να αλλάξει η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος», σημειώνοντας ότι ζητήθηκαν σχετικά στοιχεία.
«Ο Κύπριος καταναλωτής πληρώνει το δεύτερο πιο ακριβό ηλεκτρικό ρεύμα στην ΕΕ. Πρέπει να βρεθούν τρόποι”, είπε, “όπως η μείωση ΦΠΑ που έγινε, «που όντως είχαν άμεση επίπτωση στην τσέπη των καταναλωτών». Όπως ανέφερε, εκεί που πρέπει να εστιάσουμε είναι στη διαφάνεια. Πρέπει να έχουμε διαφανείς, ανταγωνιστικές και επιχειρηματικά ορθές συμβάσεις μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών ΑΠΕ και να διευρυνθεί η αγορά. «Η αυξημένη ανταγωνιστικότητα να αντικατοπτρίζεται στον τελικό λογαριασμό» του καταναλωτή, σημείωσε.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ-Συνεργασία, Μαρίνος Μουσιούττας, είπε ότι «δεν θέλουμε να δημιουργηθεί ένα ασταθές επενδυτικό περιβάλλον». Ως ΔΗΠΑ, πρόσθεσε «θα εξετάσουμε με προσοχή» την πρόταση, «θα δούμε το μέγεθος των υπερκερδών» και πώς αναμένεται να διαμορφωθούν το επόμενο διάστημα, πώς αυτά επηρεάζουν την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. «Θα λάβουμε υπόψη τις θέσεις όλων των ενδιαφερομένων και θα τοποθετηθούμε αναλόγως, θέτοντας ως προτεραιότητά μας τους καταναλωτές, τη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας», ανέφερε.
Πρόσθεσε, δε, ότι η όποια πρόταση θα πρέπει να κινείται στο πλαίσιο της συνταγματικότητας και της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.
