Η Ιαπωνία κρατά την οικονομική βάρκα της Αμερικής εν πλω από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Όχι από καλοσύνη, ούτε από αφέλεια, όπως εξηγεί το Market Watch. Αλλά χάρη σε μία άτυπη συμφωνία τόσο συμφέρουσα, που κανείς δεν ήθελε να τη σχολιάσει ή να την αμφισβητήσει. Τι λέει η συμφωνία αυτή; Ότι η Ιαπωνία θα κρατά τα δολάρια της παρκαρισμένα σε αμερικανικά ομόλογα. Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να δανείζονται φθηνά και να καταναλώνουν αχόρταγα.
Σήμερα αυτή η συμφωνία καταρρέει, προειδοποιεί το Market Watch. Και τούτο γιατί η Ιαπωνία βουλιάζει στο χρέος, το πολιτικό της σύστημα είναι παράλυτο και χρειάζεται πίσω τα λεφτά της. Κι όταν ο μεγαλύτερός σου δανειστής ετοιμάζεται να αποχωρήσει, είναι καιρός να ανησυχήσεις.
Η αθόρυβη δύναμη που σταματά να είναι αθόρυβη
Η Ιαπωνία κατέχει 1,1 τρισ. δολάρια σε αμερικανικά ομόλογα. Είναι ο μεγαλύτερος ξένος κάτοχος χρέους των ΗΠΑ – υποσκελίζοντας την Κίνα. Όμως ποτέ δεν διαμαρτυρήθηκε. Δεν απείλησε, δεν εκβίασε. Απλώς αγόραζε. Και σιωπούσε. Το πρόβλημα είναι ότι το σιωπηλό χρήμα, όταν σταματά να είναι σιωπηλό, προκαλεί τριγμούς.
Σήμερα λοιπόν έχει δει το δημόσιο χρέος της να φτάνει στο 235% του ΑΕΠ — σαν να χρωστάς τον ετήσιο μισθό σου επί 2,3 στην πιστωτική σου. Ο πρωθυπουργός Ισιμπά κρατιέται στην εξουσία με 21% αποδοχή, μετά από σκάνδαλα και οικονομικά λάθη. Και όταν ο δανειστής σου είναι ταυτόχρονα χρεοκοπημένος και πολιτικά αδύναμος, τότε το ΑΤΜ της Αμερικής ετοιμάζεται να γράψει «ανεπαρκές υπόλοιπο».
Πώς η Αμερική απέκτησε τραπεζίτη
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ προσέφεραν στρατιωτική προστασία στην Ιαπωνία με αντάλλαγμα την οικονομική συνεργασία. Η Ιαπωνία ανοικοδομήθηκε με τα δολάρια που συσσώρευε και με αυτά απογειώθηκε: από μεταλλικά παιχνίδια έφτασε στα αυτοκίνητα της Toyota και στα high-tech προϊόντα.
Το 1985 ήρθε η δεύτερη πράξη: η Συμφωνία της Πλάζα. Οι G5 αποφάσισαν να «σπάσουν» την εξαγωγική μηχανή της Ιαπωνίας ενισχύοντας το γεν. Η Ιαπωνία υπέγραψε, νομίζοντας πως θα το ελέγξει. Δεν το κατάφερε.
Το γεν εκτοξεύτηκε 50% σε δύο χρόνια. Αν η Ιαπωνία μετέτρεπε τα δολάρια από τα πλεονάσματά της σε γεν, το πρόβλημα θα γινόταν χειρότερο. Έτσι έκανε κάτι ιδιοφυές: άρχισε να αγοράζει αμερικανικά ομόλογα. Σωρηδόν.
Οι ΗΠΑ συνέχιζαν να δανείζονται φθηνά, η Ιαπωνία να εξάγει ανενόχλητη και όλοι να κάνουν τα στραβά μάτια στο γεγονός ότι επρόκειτο για ένα καλοστημένο «recycling game». Κανείς δεν ήθελε να χαλάσει τη μαγική ισορροπία.
Γιατί τελειώνει το πάρτι
Σήμερα, τρεις παράγοντες συντρίβουν αυτή τη συμφωνία:
1. Δημογραφικές τάσεις. Οι ηλικιωμένοι Ιάπωνες χρειάζονται τα αποθέματα για συντάξεις — όχι για να χρηματοδοτούν τις ΗΠΑ. Η επένδυση σε ομόλογα δεν βάζει φαΐ στο τραπέζι.
2. Δημόσιο χρέος. Το 235% του ΑΕΠ δεν είναι απλώς πρόβλημα — είναι βόμβα. Η Ιαπωνία πρέπει να αυξήσει επιτόκια για να βρει αγοραστές. Και τότε, ποιος θέλει να κρατά αμερικανικά ομόλογα με χαμηλές αποδόσεις;
3. Πολιτική αστάθεια. Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός είναι «πιο αδύναμος και από ράφι ΙΚΕΑ χωρίς βίδες», σχολιάζει καυστικά το Market Watch. Αν καταρρεύσει η κυβέρνηση, μπορεί να πανικοβληθούν και οι αγορές.
Το νέο σχέδιο: Από το χρέος στην επένδυση
Σε αυτό το σκηνικό, εμφανίζεται ο Μασαγιόσι Σον της SoftBank — ο αγαπημένος Ιάπωνας dealmaker του Ντόναλντ Τραμπ. Πρότεινε κάτι ριζοσπαστικό: Αντί να κάθεται η Ιαπωνία πάνω σε 1 τρισ. σε κρατικά ομόλογα, να τα μετατρέψει σε άμεσες επενδύσεις στις ΗΠΑ — σε τεχνολογία, υποδομές, ενέργεια. Ένα κοινό επενδυτικό ταμείο ΗΠΑ–Ιαπωνίας.
Έτσι, αντί για IOUs με απόδοση 0, μπορεί να υπάρξουν μερίσματα. Κοινά κέρδη. Νέες δουλειές. Ρευστότητα σε πραγματικά projects αντί για παθητική ανακύκλωση χρέους.
Το πρόβλημα; Αν η Ιαπωνία πουλήσει μαζικά ομόλογα, τα επιτόκια στις ΗΠΑ θα εκτοξευτούν. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ θα πρέπει να ισορροπήσει σαν ζογκλέρ σε τεντωμένο σχοινί με το ένα χέρι στη βόμβα.
Πηγή: Ναυτεμπορική, Νατάσα Στασινού • [email protected]
