Ονομάζεται «Δασμός του 1828», αλλά πολύ σύντομα θα αποκτήσει ένα πιο κατάλληλο, πιο σκοτεινό όνομα: ο Δασμός της Αηδίας (Tariff of Abominations). Είναι ένας νόμος που επιβάλλει έως και 50% φόρο σε εισαγόμενα προϊόντα, υποτίθεται για να προστατεύσει τα νεογέννητα εργοστάσια του Βορρά από την βρετανική καταιγίδα. Στην πραγματικότητα, είναι μια πολιτική παγίδα. Και γίνεται το φιτίλι που βάζει φωτιά στα σωθικά της Ένωσης.
Ο Βορράς ζητά προστασία. Οι βιομηχανίες του Νιου Χάμσαϊρ και της Πενσιλβάνια αγκομαχούν κάτω από το βάρος των φτηνών βρετανικών υφασμάτων. Οι πολιτικοί τους πιέζουν: αν δεν υψώσουμε τείχη, η Αμερική δεν θα σταθεί ποτέ στα πόδια της. Στον Νότο, όμως, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική. Οι βαμβακοφυτείες της Νότιας Καρολίνας εξαρτώνται από το εμπόριο με τη Βρετανία. Όσο ο δασμός εκτοξεύεται, τόσο οι Βρετανοί αγοράζουν λιγότερο αμερικανικό βαμβάκι. Και οι τιμές βουλιάζουν.
Η Νότια Καρολίνα βράζει.
Οι φυτείες δεν αντέχουν το κόστος των ακριβών ευρωπαϊκών αγαθών, ούτε τη μονοπώληση των βιομηχανικών προϊόντων από τον Βορρά. Στο μυαλό των Νότιων, αυτός ο νόμος δεν είναι οικονομική πολιτική – είναι επιθετική πράξη. Είναι μια επίθεση κατά της ίδιας τους της ύπαρξης.
Το μανιφέστο και η προεδρική προειδοποίηση
Ο Τζον Κ. Κάλχουν, αντιπρόεδρος και γέννημα-θρέμμα του Νότου, γράφει ένα μανιφέστο. Το “South Carolina Exposition and Protest” εμφανίζεται ανώνυμα, αλλά η πρόθεση είναι ξεκάθαρη: το ομοσπονδιακό κράτος είναι συμφωνία μεταξύ ελεύθερων πολιτειών, και αν ένας νόμος τούς βλάπτει, έχουν δικαίωμα να τον ακυρώσουν. Το δόγμα της ακύρωσης (nullification) γεννιέται μέσα στον θυμό.
Η κρίση κορυφώνεται. Ο Άντριου Τζάκσον – ήρωας του Νότου, νέος πρόεδρος και σκληροπυρηνικός πατριώτης – δεν χαρίζεται. Προειδοποιεί ότι η άρνηση εφαρμογής του νόμου είναι προδοσία. Ζητά από το Κογκρέσο να εγκρίνει τον Νόμο Εξαναγκασμού (Force Bill). Αν χρειαστεί, λέει, θα στείλει τον στρατό για να επιβάλει την πληρωμή των δασμών. Η χώρα φλερτάρει με τη διάλυση.
Ο προσωρινός συμβιβασμός
Και τότε, την ύστατη ώρα, έρχεται ο συμβιβασμός. Ο γερουσιαστής Χένρι Κλέι – ο «Μεγάλος Διαμεσολαβητής» – καταθέτει την Συμβιβαστική Δασμολογική Πράξη του 1833. Οι δασμοί μειώνονται σταδιακά.
Η Νότια Καρολίνα υποχωρεί, αλλά σε μια τελευταία θεατρική πράξη δηλώνει ότι ακυρώνει… τον Νόμο Εξαναγκασμού. Το μήνυμα είναι σαφές: δεν παραδίνεται, συμβιβάζεται.
Και το χάσμα
Η κρίση λήγει. Αλλά κάτι βαθύτερο έχει ήδη ραγίσει. Το χάσμα Βορρά-Νότου δεν είναι πια οικονομικό – είναι ιδεολογικό, υπαρξιακό. Και η σκιά του εμφυλίου αρχίζει να προβάλλει στον ορίζοντα.
Ο Δασμός του 1828 μένει στην ιστορία όχι ως μια πολιτική αστοχία, αλλά ως προειδοποίηση: πως ένας απλός φόρος, όταν χτυπά το λάθος νεύρο, μπορεί να φέρει μια αυτοκρατορία στο χείλος της καταστροφής.
Πηγή: Ναυτεμπορική, Νατάσα Στασινού • [email protected]
