Την επόμενη μέρα για την Ευρωπαϊκή Ένωση «βλέπει» μέσα από την «πυξίδα ανταγωνιστικότητας» η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καθώς αποτελεί τον «οδικό χάρτη» των οικονομικών πολιτικών που θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια. Κύριος στόχος, όπως εκφράστηκε και χθες από την ίδια, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, είναι να μη χάσει στον ανταγωνισμό τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την Κίνα.
Το κείμενο της «πυξίδας ανταγωνιστικότητας» (Competitiveness Compass) βασίζεται στις συστάσεις των εκθέσεων του Μάριο Ντράγκι για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, περιστρέφεται γύρω από τρεις βασικούς άξονες: Την καινοτομία, την απανθρακοποίηση και την ασφάλεια. «Πρέπει να αναζωπυρώσουμε τη μηχανή καινοτομίας της Ευρώπης», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν χθες, ενώ πρόσθεσε πως τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να συνεργαστούν γρήγορα για να θέσουν σε εφαρμογή μια στρατηγική που θα βοηθήσει το μπλοκ να ανταγωνιστεί τις παγκόσμιες οικονομικές δυνάμεις όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.
«Η Ευρώπη έχει όλα όσα χρειάζεται για να πετύχει στον αγώνα για την κορυφή. Αλλά, ταυτόχρονα, πρέπει να διορθώσουμε τις αδυναμίες μας για να ανακτήσουμε ανταγωνιστικότητα. Η πυξίδα ανταγωνιστικότητας μετατρέπει τις εξαιρετικές συστάσεις της έκθεσης του Ντράγκι σε «οδικό χάρτη». Τώρα έχουμε σχέδιο. Έχουμε την πολιτική βούληση. Αυτό που έχει σημασία είναι η ταχύτητα και η ενότητα. Ο κόσμος δεν μας περιμένει», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Κεντρικό αφήγημα για την Κομισιόν αποτελεί η κάλυψη του κενού καινοτομίας έναντι των ΗΠΑ και Κίνας. Στο επίκεντρο βρίσκεται η τεχνητή νοημοσύνη, καθώς περιλαμβάνει για πρώτη φορά στρατηγική και σχέδια ανάπτυξης «μεγάλων εργοστασίων τεχνητής νοημοσύνης» (mega AI factories) στη βάση δικτύου υπερυπολογιστών EuroHpc στην Ευρώπη. Στόχος είναι η ενίσχυση της υπολογιστικής ισχύος της Ευρώπης και η πρόσβαση νεοσύστατων επιχειρήσεων, ερευνητών και βιομηχανίας, ώστε να μπορούν να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης τους.
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις
Εξέχουσας σημασίας για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελεί και το οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων (Startups) που επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των «εμποδίων για την ανάπτυξη ευρωπαϊκών startups, μέσω διευκόλυνσης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ του ακαδημαϊκού κόσμου και της βιομηχανίας. Στη βάση σχετικής πρότασης και του Ενρίκο Λέτα, προκρίνεται η απόδοση 28ου νομικού καθεστώτος για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις, που στοχεύει στην «απλοποίηση των ισχυόντων κανόνων», συμπεριλαμβανομένων των σχετικών πτυχών του εταιρικού δικαίου καθώς και του εργατικού και φορολογικού. Επί της ουσίας, η Κομισιόν εκτιμά ότι «αυτό θα επιτρέψει σε καινοτόμες επιχειρήσεις να επωφεληθούν από μια ενιαία σειρά κανονισμών, όπου και εάν επενδύουν ή λειτουργούν εντός της ενιαίας αγοράς».
Αξίζει να σημειωθεί πως η ετήσια έκθεση για την ενιαία αγορά και την ανταγωνιστικότητα 2025 δείχνει το κόστος της ευρωπαϊκής αδράνειας: Τα τελευταία χρόνια, η ολοκλήρωση της αγοράς έχει χάσει τη δυναμική της. Πράγματι, το μερίδιο του ΑΕΠ της ΕΕ που αντιπροσωπεύει το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών μειώθηκε τόσο για τα αγαθά (23,8%) όσο και για τις υπηρεσίες (7,6%) το 2023.
«Η άρση των εναπομεινάντων φραγμών και η επέκταση της ενιαίας αγοράς θα βοηθήσουν την ανταγωνιστικότητα σε όλες τις διαστάσεις της», σύμφωνα με το κείμενο της Κομισιόν.
Απανθρακοποίηση, επενδύσεις και Άμυνα
Αναφορικά με το σημαντικό ζήτημα της απανθρακοποίησης που τόσο έχει απασχολήσει τον δημόσιο διάλογο, αλλά και τις τελευταίες ευρωεκλογές, το κείμενο της ΕΕ προσδιορίζει τις υψηλές τιμές ενέργειας ως βασική «πρόκληση» και καθορίζει τομείς «παρέμβασης» για τη διευκόλυνση και την πρόσβαση σε καθαρή, προσιτή ενέργεια. Οι σχετικές προτάσεις αναμένονται προς το τέλος Φεβρουαρίου θα γίνουν στο πλαίσιο της πολυαναμενόμενης Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας. Ανάμεσα σε άλλα η συγκεκριμένη συμφωνία θα περιλαμβάνει σχέδιο δράσης για προσιτή ενέργεια που ενδιαφέρει αρκετά κράτη-μέλη, όπως και τη χώρα μας. Θα παρουσιαστεί σύντομα και νέο πλαίσιο για τη νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, καθώς και το «Σύμφωνο επενδύσεων βιώσιμων μεταφορών» κατά το τρίτο τρίμηνο του 2025. Το ευρωπαϊκό σχέδιο προσαρμογής για το κλίμα και η αναθεώρηση του νόμου περί προμηθειών δεν αναμένονται έως το 2026.
Η καινοτομία, η καθαρή μετάβαση, η ψηφιακή και τεχνολογική διάχυση σε όλους τους οικονομικούς τομείς συνεπάγονται πολύ υψηλό κόστος κεφαλαίου, μεταξύ άλλων για την αναγκαία μαζική ανάπτυξη κοινών αγαθών, όπως οι υποδομές σε όλη την ήπειρο. Τα κράτη µέλη έχουν δεσµευτεί να θέσουν ποσοτικούς στόχους για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, να αυξήσουν τις δαπάνες για Ε&Α στο 3% του ΑΕΠ, να αυξήσουν τις αµυντικές δαπάνες τουλάχιστον στο 2% του ΑΕΠ (για τα µέλη του ΝΑΤΟ) και να αναβαθµίσουν τις ψηφιακές υποδοµές της ΕΕ. Η έκθεση Ντράγκι εκτιμά ότι οι συνδυασμένες πρόσθετες επενδυτικές ανάγκες στην Ευρώπη ανέρχονται σε 750-800 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030, πράγμα που σημαίνει ότι το συνολικό ποσοστό επενδύσεων προς το ΑΕΠ της ΕΕ θα πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ της ΕΕ ετησίως, για να φθάσει σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν για τελευταία φορά στις δεκαετίες του 1960 και 1970
Σε περιόδους γεωπολιτικής αβεβαιότητας, η ασφάλεια του εφοδιασμού αποτελεί υψηλή προτεραιότητα, ιδίως στους τομείς των εξοπλισμών, των πρώτων υλών και των φαρμάκων. Η «Λευκή Βίβλος» του Επιτρόπου για την ευρωπαϊκή άμυνα αναμένεται στα τέλη Μαρτίου. Μεταξύ άλλων, θα εμπεριέχει ιδέες για κοινές προμήθειες και καλύτερη ενσωμάτωση της αμυντικής βιομηχανίας. Αναφορικά με την κοινή προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών η Κομισιόν σχεδιάζει σχετική πλατφόρμα, την οποία θα παρουσιαστεί μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Παράλληλα θα επιδιώξει την εξασφάλιση των πρώτων υλών μέσω της σύναψης νέων «εταιρικών σχέσεων» με τρίτες χώρες.
Τι θα συμβεί με τη γραφειοκρατία
Από εκεί και πέρα, η Κομισιόν επιδιώκει βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος σε όλους τους τομείς. Για τον σκοπό αυτόν, θα παρουσιάσει έως τα τέλη Φεβρουαρίου «μηχανισμό» που θα αποσκοπεί στη μείωση του κανονιστικού και διοικητικού «φόρτου» για τις επιχειρήσεις, ήτοι της γραφειοκρατίας. Θα επιδιωχθεί διευκόλυνση των επιχειρήσεων με ταχύτερες, απλούστερες διαδικασίες ως προς την πρόσβαση σε κονδύλια της Ε.Ε. αλλά και των σχετικών της διοικητικών αποφάσεων. Σύμφωνα με το σχέδιο, στόχος είναι η μείωση κατά 25% του διοικητικού φόρτου για τις μεγάλες εταιρείες και κατά 35% για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Απαντώντας στους προβληματισμούς των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση της γραφειοκρατίας που εμποδίζει τις επιχειρήσεις, η πρόεδρος της Κομισιόν δεσμεύτηκε να καταβάλει μια «άνευ προηγουμένου προσπάθεια για την παραγωγή απλούστερων κανόνων» και την επιτάχυνση της διοίκησης, ενώ η ίδια επέμεινε ότι «η ΕΕ παραμένει στην πορεία για τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας χωρίς καμία αμφιβολία».
Στο δεύτερο τρίμηνο, η Κομισιόν αναμένεται να παρουσιάσει την στρατηγική της για την εσωτερική αγορά, που θα επικεντρωθεί στην άρση των «εμποδίων», ενώ θα επιδιώξει να ενισχύσει, για παράδειγμα, την ομάδα εργασίας για την επιβολή της Ενιαίας Αγοράς (SMET, Single Market Enforcement Taskforce). Βασική πρόταση αποτελεί και η προώθηση της Ένωσης Επενδύσεων και Οικονομιών. Παράλληλα, θα προσδιοριστεί η κατεύθυνση του νέου πολυετούς προϋπολογισμού της Ε.Ε. (MFF), ο οποίος αναμένεται να παρουσιαστεί το καλοκαίρι, ενώ προτείνεται ταμείο ανταγωνιστικότητας καθώς και σχετικός μηχανισμός, στα πρότυπα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Αποταμιεύσεις
Η ΕΕ δεν διαθέτει αποτελεσματική κεφαλαιαγορά που να μετατρέπει τις αποταμιεύσεις σε επενδύσεις. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια Ευρωπαϊκή Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων για τη δημιουργία νέων αποταμιευτικών και επενδυτικών προϊόντων, την παροχή κινήτρων για επιχειρηματικά κεφάλαια και τη διασφάλιση της απρόσκοπτης ροής των επενδύσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Ένας επαναπροσανατολισμένος προϋπολογισμός της ΕΕ θα εξορθολογίσει την πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΕ σύμφωνα με τις προτεραιότητες της ΕΕ.
Πηγή: ΟΤ