Το κόστος της μετάβασης σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον επιλεγμένο συνδυασμό πολιτικών, ιδίως όσον αφορά την αποτελεσματική χρήση των εσόδων από τον φόρο άνθρακα, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου (ΚΟΕ).
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύονται σε μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με στόχο την αξιολόγηση των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών κινδύνων από την κλιματική αλλαγή, εξετάζοντας προσεγγίσεις και εμπειρίες από τις πρακτικές των κρατών μελών.
Σε ανάρτηση στην πλατφόρμα Χ, το Υπουργείο Οικονομικών σημειώνει ότι η μελέτη της Επιτροπής εξετάζει το «πώς πρέπει να προσεγγίζονται οι εκτιμήσεις των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών κινδύνων από την κλιματική αλλαγή, υπό το φως των τροποποιήσεων του 2024 στην Οδηγία 2011/85/ΕΕ για τις Απαιτήσεις στα Δημοσιονομικά Πλαίσια των Κρατών Μελών». Η μελέτη παρουσιάζει βασικές έννοιες, εξετάζει πιθανές μεθοδολογικές προσεγγίσεις και διαθέσιμα εργαλεία και παραθέτει πρακτικές χωρών που αποτυπώνουν τις νέες τάσεις σε όλη την Ευρώπη.
Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, η μελέτη παραθέτει την τριετή έρευνα που ξεκίνησε το Υπουργείο Οικονομικών, σε συνεργασία με το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου, σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην κυπριακή οικονομία.
Στόχος του έργου στην Κύπρο ήταν η αξιολόγηση των οικονομικών και δημοσιονομικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε κρίσιμους τομείς, καθώς και η ανάλυση των επιπτώσεων αυτών στο δημόσιο χρέος και το ευρύτερο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας. Σημειώνεται ότι το έργο αποτελεί μέρος της ευρύτερης δέσμευσης της Κύπρου για την επίτευξη των στόχων που ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το πακέτο Fit-for-55, όπως αποτυπώνεται στο αναθεωρημένο Ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα της Κύπρου.
Η δεύτερη φάση του έργου, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2024, επικεντρώθηκε στη μοντελοποιημένη αξιολόγηση των οικονομικών επιπτώσεων των πολιτικών μετάβασης στην καθαρή ενέργεια. Η ανάλυση περιλάμβανε πολλαπλά σενάρια για την αξιολόγηση των επιπτώσεων διαφόρων πολιτικών εργαλείων, όπως η φορολόγηση του άνθρακα, οι πράσινες επιδοτήσεις, οι συνδυασμοί πολιτικών και οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις που μεταθέτουν το φορολογικό βάρος από το εισόδημα από την εργασία και το κεφάλαιο προς τη φορολόγηση της ενέργειας.
«Οι προσομοιώσεις παρέχουν ποιοτικά και ποσοτικά συμπεράσματα για τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες μακροοικονομικές επιπτώσεις αυτών των πολιτικών, λαμβάνοντας υπόψη βασικές μεταβλητές όπως η παραγωγή, η απασχόληση και ο πληθωρισμός, καθώς και τις επιπτώσεις τους στην επίτευξη των στόχων του Fit-for-55», σημειώνει η Επιτροπή.
Η ανάλυση έδειξε ότι το κόστος της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια μηδενικών εκπομπών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον επιλεγμένο συνδυασμό πολιτικών, και ιδίως από την αποτελεσματική αξιοποίηση των εσόδων από τη φορολογία άνθρακα.
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα αποτελέσματα ενσωματώθηκαν στο ετήσιο προκαταρκτικό δημοσιονομικό σχέδιο της Κύπρου για το 2025 και στο μεσοπρόθεσμο σχέδιο για την περίοδο 2025-2028.
Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν την επέκταση της μοντελοποίησης και της ανάλυσης, με αξιολόγηση των επιπτώσεων νέων δημοσιονομικών εργαλείων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (π.χ. επιδοτήσεις καθαρής ενέργειας, πράσινες δημόσιες επενδύσεις), αλλαγές στον συνδυασμό δαπανών-φόρων, επιπτώσεις νομισματικής πολιτικής και βραχυπρόθεσμης σταθεροποίησης (π.χ. πληθωρισμός και επιτοκιακή πολιτική), καθώς και τις φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (π.χ. επιπτώσεις στην παραγωγικότητα λόγω αύξησης της θερμοκρασίας).
Σημειώνεται ότι η Κύπρος σχεδιάζει επίσης να ενσωματώσει αυτή την ανάλυση στις οικονομικές της προβλέψεις.
Τέλος, η Επιτροπή αναφέρει ότι το Δημοσιονομικό Συμβούλιο της Κύπρου συμμετέχει στο συνεχιζόμενο πολυεθνικό έργο του Μηχανισμού Τεχνικής Υποστήριξης (Technical Support Instrument), το οποίο υποστηρίζει πέντε ανεξάρτητους δημοσιονομικούς θεσμούς (σε Κύπρο, Ελλάδα, Λετονία, Σλοβενία, Ισπανία) στην ενσωμάτωση των κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή στο μοντέλο ανάλυσης βιωσιμότητας χρέους.
