Ο Zane Li ήταν εννιά ετών όταν γεννήθηκε η μικρή του αδερφή – και μαζί της ήρθε ένα πρόστιμο 100.000 γιουάν. Οι γονείς του, πωλητές ψαριών σε μια μικρή πόλη της ανατολικής Κίνας, τιμωρήθηκαν σκληρά για την παραβίαση της πολιτικής του ενός παιδιού.
Το ποσό, σχεδόν τριπλάσιο από το ετήσιο εισόδημά τους, βύθισε την οικογένεια στα χρέη. Ο Li, τότε μαθητής της Γ’ Δημοτικού, άφησε το παιχνίδι και ανέλαβε τις δουλειές του σπιτιού και το κάρο με τα ψάρια στο παζάρι.
Σήμερα, στα 25 του, δεν σκέφτεται καθόλου να κάνει παιδιά. Και δεν είναι ο μόνος.
Από το πρόστιμο στην επιδότηση
Το κινεζικό κράτος, που κάποτε έλεγχε τις γεννήσεις με πρόστιμα, υποχρεωτικές εκτρώσεις και στειρώσεις, σήμερα αγωνίζεται να πείσει τις νεότερες γενιές να κάνουν παιδιά για να αντιμετωπίσει μία οξύτατη δημογραφική κρίση. Η Κίνα γηράσκει. Και ο πληθυσμός της μειώνεται.
Την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε επιδότηση 3.600 γιουάν (500 δολάρια) ετησίως για κάθε παιδί έως 3 ετών – με αναδρομική ισχύ από 1/1/2025.
Όμως οι νέοι, όπως ο Li, δεν συγκινούνται. «Το κόστος ανατροφής ενός παιδιού ως τα 18 ξεπερνά τις 538.000 γιουάν», λέει. «Τα 3.600 είναι μια σταγόνα στον ωκεανό».
Στην Σανγκάη, το ποσό αγγίζει το 1 εκατ. γιουάν.
Όταν το μέλλον δεν σε εμπνέει να κάνεις οικογένεια
Η Κίνα κατήργησε την πολιτική του ενός παιδιού το 2016 και επέτρεψε μέχρι τρία παιδιά το 2021. Ωστόσο, οι γεννήσεις συνεχίζουν να μειώνονται.
Και τούτο παρά το γεγονός ότι το κατά κεφαλήν εισόδημα έχει αυξηθεί εντυπωσιακά τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Το 2024 ήταν η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που ο πληθυσμός της χώρας συρρικνώθηκε. «Δεν είναι μόνο το οικονομικό», λέει η κοινωνιολόγος Emma Zang από το Yale.
«Οι νέοι νιώθουν ανασφάλεια για την εργασία, το κόστος ζωής, τη φροντίδα των γονιών τους. Ένα επίδομα δεν αγγίζει την εξάντληση και τον ψυχολογικό φόρτο που κουβαλούν».
Από την «παρανομία» στο 9-9-6
Η 27χρονη Gao, μεγαλωμένη στην αγροτική Γκουιτζού, ήταν το τέταρτο κορίτσι μιας οικογένειας που προσπαθούσε να αποκτήσει αγόρι. Κρυβόταν μικρή από τους ελεγκτές, όπως και οι αδελφές της.
Σήμερα, ζει στην ανατολική Κίνα και δηλώνει πως δεν θέλει παιδιά: «Δεν μπορώ να προσφέρω στο παιδί μου ένα καλό μέλλον. Γιατί να το φέρω σε έναν κόσμο χωρίς ελπίδα;»
Η 29χρονη Zhao μεγάλωσε στο υπερ-ανταγωνιστικό Πεκίνο. Από το δημοτικό πήγαινε σε φροντιστήρια κάθε Σαββατοκύριακο. Σπούδασε στο εξωτερικό, γύρισε, βρήκε δουλειά – και αποφάσισε πως δεν θα κάνει ποτέ παιδιά.
«Οι απαιτήσεις είναι τεράστιες. Το κέρδος μικρό. Το μέλλον αβέβαιο». Όπως λέει, η ίδια είναι τυχερή που δεν δουλεύει σε ρυθμούς 9-9-6 (9 το πρωί με 9 το βράδυ, 6 μέρες την εβδομάδα). Πολλές φίλες της δεν έχουν ούτε δυο ώρες για τον εαυτό τους καθημερινά.
Πρώτα ισότητα
Η κυβέρνηση εξυμνεί τον ρόλο της γυναίκας ως «καλής μητέρας και ενάρετης συζύγου». Όμως η πραγματικότητα απέχει.
Οι σημερινές Κινέζες είναι μορφωμένες, εργαζόμενες και απαιτούν ισότητα. «Δεν γίνεται να ζητάς από μια γυναίκα του 2025 να γυρίσει στις αντιλήψεις του 1950», λέει η Zang.
«Αν δεν υπάρξουν θεσμικά μέτρα για την ισότητα στην ανατροφή, οι γεννήσεις δεν θα αυξηθούν.
Η μητρότητα μοιάζει με παγίδα – και οι επιδοτήσεις, όσο γενναιόδωρες κι αν γίνουν, δεν φτάνουν».
