Τους κινδύνους για τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας που ενδέχεται να προκύψουν από επιπλοκές στα έργα του τερματικού φυσικού αερίου στο Βασιλικό και της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector (GSI) ανέδειξαν μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, κατά τη συζήτηση που έλαβε χώρα την Πέμπτη αναφορικά με τη δημοσιονομική έκθεση για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2024 που συνέταξε το Γενικό Λογιστήριο.
Στην παρουσίασή του ενώπιον της επιτροπής, ο Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας, Ανδρέας Αντωνιάδης, ανέφερε αρχικά ότι τα έσοδα του κράτους από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες το 2024 έφτασαν τα €9,51 δισ., ενώ οι αντίστοιχες δαπάνες ανήλθαν σε €9 δισ., με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί δημοσιονομικό πλεόνασμα €0,5 δισ.
Προσέθεσε ότι συνυπολογίζοντας τις εισροές από αναλήψεις και αποπληρωμές εκδοθέντων δανείων και τις εκροές από αποπληρωμές και έκδοση δανείων, προκύπτει ένα τελικό έλλειμμα προϋπολογισμού ύψους €1,61 δισ.
Ακολούθως, ανέφερε ότι κυριότερη πηγή εσόδων για το 2024 ήταν η φορολογία με €8,06 δισ., ποσοστό 84% επί του συνόλου, εκ του οποίου 44% αφορά έμμεσους και 40% άμεσους φόρους, σημειώνοντας ότι παρατηρήθηκε αύξηση 9,7% στα έσοδα από άμεση φορολογία το 2024 σε σχέση με το 2023, η οποία οφείλεται κυρίως στην αυξημένη εκκαθάριση φορολογιών κατά το έτος και στην αύξηση της κερδοφορίας των εταιρειών.
Αναφορικά με την κατηγοριοποίηση των δαπανών, είπε ότι η μισθοδοσία προσωπικού και οι συντάξεις αποτελούν τη μεγαλύτερη δαπάνη για το έτος, ανερχόμενη σε €3,56 δισ. (36% επί του συνόλου), ακολουθούμενες από τις κοινωνικές παροχές με €1,92 δισ. (19,4% επί του συνόλου), τις μεταβιβάσεις με €1,53 δισ. (15,5% επί του συνόλου) και τις λειτουργικές και άλλες δαπάνες με €1,09 δισ. (11% επί του συνόλου).
Διευκρίνισε επίσης ότι ο κόστος από την εφαρμογή της ΑΤΑ έφτασε τα €171,5 εκ. το 2024 από €120,3 εκ. το 2022, ενώ ο αριθμός του προσωπικού το 2024 ανήλθε σε 54,3 χιλιάδες.
Σχετικά με την κατανομή των δαπανών, ο Γενικός Λογιστής είπε ότι το μεγαλύτερο μέρος τους αφορά στο προσωπικό του Υπουργείου Παιδείας με ποσοστό 35%, το Υπουργείο Δικαιοσύνης με 13% και το Υπουργείο Υγείας με 12%.
Σύμφωνα με τον κ. Αντωνιάδη, το σύνολο δαπανών μεταβιβάσεων για το 2024 έφτασε τα €1,53 δισ., με μεγαλύτερη κατηγορία τη συνεισφορά στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων με €633,5 εκ. (41% επί του συνόλου), τις μεταβιβάσεις προς Οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου με €312,4 εκ. (20% επί του συνόλου) και τις μεταβιβάσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση με €253,4 εκ. (17% επί του συνόλου).
Συμπλήρωσε σε ό,τι αφορά τις χορηγίες προς δήμους και κοινοτικά συμβούλια, ότι αυτές παρουσίασαν αύξηση το 2024, φτάνοντας τα €131 εκ., η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιες κοινότητες έγιναν δήμοι και στην προσπάθεια ενίσχυσης της αυτονομίας των δήμων.
Είπε επίσης ότι η μεγαλύτερη κατηγορία λειτουργικών δαπανών ήταν οι δαπάνες της Εθνικής Φρουράς με €183,8 εκ., οι δαπάνες αμυντικής θωράκισης με €162,9 εκ και η αγορά φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών με €136,3 εκ., προσθέτοντας ότι το ποσοστό υλοποίησης του κρατικού προϋπολογισμού των αναπτυξιακών δαπανών για το 2024 ανήλθε σε 69%.
Σε ερώτηση του Προέδρου της Επιτροπής, βουλευτή του ΔΗΚΟ, Ζαχαρία Κουλία, για την κατανομή των κοινωνικών παροχών, ο Γενικός Λογιστής είπε ότι €199 εκ. αφορούν στην καταβολή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, €130 εκ. την καταβολή του επιδόματος τέκνου, €96 εκ. την καταβολή χορηγίας σε χαμηλοσυνταξιούχους, €94 εκ. για την κοινωνική σύνταξη, €39 εκ. για το συμπλήρωμα κατώτατης σύνταξης και €819 εκ. για τη συνεισφορά της Κυβέρνησης στο ΓεΣΥ 819 εκ. Ζήτησε επίσης στοιχεία για τις κοινωνικές παροχές σε αιτητές ασύλου και μετανάστες.
Η βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, απηύθυνε ερώτημα για τον δημοσιονομικό κίνδυνο από την επιστροφή €68 εκ. λόγω της μη κατακύρωσης της συμφωνίας για τον τερματικό σταθμό του Βασιλικού αλλά και την πιθανή εμπλοκή του έργου GSI και πότε αναμένεται να φανούν οι επιπτώσεις τους.
Ρώτησε επίσης για τον βαθμό αξιοποίησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, καθώς και ποιο ποσοστό εσόδων αντιστοιχεί στα πρόστιμα από τις κάμερες κυκλοφορίας στους δρόμους.
Απαντώντας, ο Γενικός Λογιστής είπε για το Βασιλικό ότι εντοπίστηκαν παρατυπίες σχετικά με τη διαδικασία προσφορών, προσθέτοντας ότι πρέπει να καταβληθεί το σχετικό ποσό μέχρι τις 6 Νοεμβρίου, με την καταβολή του να είναι δυνατή είτε απευθείας μέσω του προϋπολογισμού είτε μέσω συμψηφισμού με μελλοντικά έσοδα.
Σχετικά με τα έσοδα από τα πρόστιμα των καμερών, είπε ότι το 2024 ήταν €11,3 εκ. και €12,3 εκ. μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2025.
Για το GSI, είπε ότι το Γενικό Λογιστήριο επέμεινε να αναγνωριστεί δημοσιονομικός κίνδυνος για την περίοδο 2026-2028, προσθέτοντας ότι έχουν εισαχθεί €25 εκ. για το 2026, με την έκθεση της ΚΔ να προβλέπει €25 εκ. για κάθε χρόνο.
Συμπλήρωσε ότι η απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων έφτασε στο 100%.
Σε ερώτηση της βουλευτού του ΔΗΣΥ, Ρίτας Σούπερμαν, αν το Γενικό Λογιστήριο έχει ρόλο ως προς τον έλεγχο προσφορών και κριτηρίων επιλογής αναδόχων στα δημόσια έργα, ο κ. Αντωνιάδης είπε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα 10 μέτρων που υλοποιείται με ταχείς ρυθμούς, προσθέτοντας ότι έχει προχωρήσει αλλαγή στους κανονισμούς για τον τερματισμό των συμβάσεων, ενώ έγινε εκπαίδευση 40 λειτουργών προσφορών για την ανάληψη μεγάλων έργων.
Στις δηλώσεις της μετά το τέλος της συνεδρίας, η κ. Χαραλαμπίδου είπε ότι πάνω από την Κύπρο κρέμεται μία «δημοσιονομική πυρηνική βόμβα».
«Όχι μόνο τα 68 εκατομμύρια που οφείλουμε να επιστρέψουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τις ατυχέστατες – και ακουμπούν και όρια διαφθοράς αφού αναφέρονται σε προβληματική κατακύρωση προσφορών – ενέργειες που έγιναν στο Βασιλικό, και ακόμη τον “Προμηθέα” στην Κύπρο δεν τον είδαμε, για τον οποίο δώσαμε επιπλέον εκατομμύρια και δεν ξέρουμε πόσα θα στοιχίσει το συγκεκριμένο έργο, εάν και όταν και εφόσον ολοκληρωθεί», σημείωσε στη συνέχεια.
«Έχουμε το “EuroAsia” που είναι η εκκίνηση, η μητρική του GSI στη συνέχεια, το οποίο ανέλαβε να υλοποιήσει ο ΑΔΜΗΕ. Εκείνο το κομμάτι είναι ακόμα κάτω από τον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και μπαίνουμε και στον GSI, ένα έργο που κανείς μας δεν ξέρει το κόστος, ένα έργο με τεράστιους γεωπολιτικούς κινδύνους, είδαμε πως η Τουρκία με τα πολεμικά της σταμάτησε τις οποιεσδήποτε ενέργειες βυθομέτρησης στην Κάσο και προφανώς όλοι κατανοείτε πως ζούμε σε εποχές που το να περιμένει κανείς από την Ευρώπη ή από οποιαδήποτε άλλη δύναμη, όταν η Τουρκία βρίσκεται σε μία ευνοϊκή περίοδο λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων και πολιτικών ζητημάτων διεθνώς, θα ήταν μέγιστη αφέλεια. Συνεπώς, ο γεωπολιτικός κίνδυνος είναι υπαρκτός να τινάξει το έργο στον αέρα, οριστικά και αμετάκλητα», είπε περαιτέρω.
Προσέθεσε ότι για τα 658 εκατομμύρια που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι η Κύπρος υπόλογη, αλλά ο φορέας υλοποίησης.
«Στον προϋπολογισμό βλέπουμε μόνο τα 25 εκατομμύρια, τα οποία είναι άκρως παραπλανητικά και θα επικαλεστώ την επιβεβαίωση και της κ. Ζαβού του Εσωτερικού Ελέγχου. Τα 25 εκατομμύρια δίνονται απλώς, αλλά το έργο που δεν ξέρει κανείς πόσα θα στοιχίσει, συζητείται ότι θα κοστίσει άνω των 2 δισεκατομμυρίων, μπορεί να ακουμπήσει και τα 4, και το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσό θα πρέπει να το καταβάλει ο Κύπριος φορολογούμενος», εξήγησε.
«Συνεπώς, να μην παραξενεύει κανέναν που ταυτίζομαι πλήρως με τον Υπουργό Οικονομικών σε αυτό το ζήτημα, γιατί πραγματικά πάνω από την Κύπρο κρέμεται μία, όπως είπα στην αρχή, δημοσιονομική πυρηνική βόμβα. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις, δεν έχουν γίνει βυθομετρήσεις, τεράστιος γεωπολιτικός κίνδυνος, και ο καθένας λέει τα δικά του, που αν αναλύσει κανείς τι κρύβεται πίσω από τα δικά του, μπορεί να εξηγήσει και τις συμπεριφορές των πρωταγωνιστών για το συγκεκριμένο ζήτημα», κατέληξε.
Στις δικές του δηλώσεις, ο βουλευτής της ΔΗΠΑ, Αλέκος Τρυφωνίδης, είπε ότι παρά τη θετική εξέλιξη στη μείωση του δημόσιου χρέους και την αύξηση των εσόδων, το αυξημένο δημοσιονομικό έλλειμμα και η άνοδος των λειτουργικών δαπανών απαιτούν πιο στοχευμένες και ρεαλιστικές πολιτικές.
«Ως παράταξη τονίζουμε ότι η δημοσιονομική πολιτική δεν είναι λογιστική άσκηση, αλλά πολιτική επιλογή που επηρεάζει άμεσα τη ζωή των πολιτών. Κάθε ευρώ του φορολογούμενου πρέπει να επιστρέφει στην κοινωνία ως ανάπτυξη, κοινωνική στήριξη και βελτίωση της ποιότητας ζωής», σημείωσε σχετικά.
Προσέθεσε ότι στο πλαίσιο της εξέτασης, η επιτροπή ζήτησε πολλά στοιχεία, όπως για τις αποσπάσεις και τις αναλυτικές καταστάσεις των εργαζομένων του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο παίρνει το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού (γύρω στο 36%), στοιχεία για τους Δήμους και τους Επαρχιακούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τους υπαλλήλους που θα αποσπάζονταν σε αυτά τα τμήματα αλλά τελικά δεν πήγαν και αναγκαστικά προέβησαν σε νέες προσλήψεις, και τέλος ενδελεχή στοιχεία για τις εταιρείες φύλαξης πολλών κυβερνητικών κτιρίων και οργανισμών όπου εκεί δαπανούνται επίσης πολλά εκατομμύρια.
«Η Δημοσιονομική Έκθεση για το 2024 είναι καθρέφτης των πολιτικών μας επιλογών και της διαχείρισης του δημόσιου χρήματος. Ως ΔΗΠΑ – Συνεργασία στηρίζουμε κάθε προσπάθεια για διαφάνεια και χρηστή διοίκηση, αλλά προειδοποιούμε ότι η αύξηση του ελλείμματος απαιτεί υπευθυνότητα, προγραμματισμό και στοχευμένες πολιτικές. Η χώρα μας χρειάζεται ένα δίκαιο και αξιόπιστο δημοσιονομικό πλαίσιο, που θα εξυπηρετεί τον πολίτη, θα ενισχύει την ανάπτυξη και θα διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή. Κάθε ευρώ του φορολογούμενου πρέπει να πιάνει τόπο, να μεταφράζεται σε κοινωνική πολιτική, έργα και προοπτική», κατέληξε.
