Στη διαδικασία των τριλόγων (διαπραγμάτευση μεταξύ του Συμβουλίου της ΕΕ, της Κομισιόν και του Ευρωκοινοβουλίου) εισέρχονται οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η τροποποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που θα διέπουν την οικονομική διακυβέρνηση των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο Μιχάλης Περσιάνης, Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, τόνισε πως οι νέοι κανόνες αφενός εμπεριέχουν το χαρακτηριστικό της «εθνικής ιδιοκτησίας», αφού το κάθε κράτος μέλος αναπτύσσει και φέρει την ευθύνη για την τεχνική τροχιά των δημοσίων οικονομικών του.
«Αφετέρου, όμως, το νέο σύστημα αφαιρεί την ευκαιρία για άλλοθι και καθυστερήσεις στη υλοποίηση δεσμεύσεων», ανέφερε ο κ. Περσιάνης ο οποίος επεσήμανε πως «έχουμε, πάντως, κάποιες ανησυχίες σε σχέση με το μαθηματικό μοντέλο αλλά σε γενικές γραμμές το νέο πλαίσιο».
Τo θεμέλιο για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες θα αποτελέσει η έρευνα βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους της κάθε χώρας (DSA), βάσει του οποίου η Κομισιόν θα καταρτίζει σε συνεργασία με το κάθε κράτος-μέλος ένα μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλάνο προσαρμογής για μια ελάχιστη περίοδο τεσσάρων ετών.
Η βάση για το πλάνο προσαρμογής θα είναι ένας δείκτης και συγκεκριμένα οι καθαρές δημόσιες δαπάνες, δηλαδή οι δαπάνες εξαιρουμένων τόκων αποπληρωμής του χρέους, μέτρων πολιτικής και των εξελίξεων που αφορούν στον οικονομικό κύκλο.
Στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες διατηρούνται ατόφια τα δύο σημεία αναφοράς της Συνθήκης του Μάαστριχτ, ήτοι το όριο του 3% του ΑΕΠ για το δημοσιονομικό έλλειμμα και το 60% του ΑΕΠ όσον αφορά το δημόσιο χρέος.
Η Επιτροπή θα εκδίδει μια τεχνική τροχιά (technical trajectory), μια διαδρομή αναφοράς δημοσιονομικής προσαρμογής που διασφαλίζει μια εύλογη μείωση του χρέους, για τα κράτη μέλη με αναλογία ελλείμματος που υπερβαίνει το όριο του 3% ή το δείκτη χρέους άνω του 60%, με στόχο να διασφαλιστεί ότι ο δείκτης του χρέους ακολουθεί μια εύλογη πτωτική πορεία, ότι ο δείκτης του ελλείμματος παραμένει ή κινείται κάτω από το όριο του 3% και ότι η αύξηση των δαπανών παραμένει κάτω από τη μεσοπρόθεσμη αύξηση του ΑΕΠ.
Επιπλέον, εντός του χρονοδιαγράμματος του σχεδίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι ο δείκτης χρέους στο τέλος της περιόδου είναι χαμηλότερος από ό,τι στην αρχή και ότι η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα παρουσιάζεται στο τέλος της περιόδου (back-loaded). Η ρύθμιση αυτή θα αφορά το προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Ωστόσο, οι νέοι κανονισμοί μπορούν να επεκτείνουν την περίοδο προσαρμογής μέχρι και επτά χρόνια, αφού στο δημοσιονομικό αυτό μονοπάτι μπορεί να περιληφθούν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις (στη βάση των προτεραιοτήτων της και των συστάσεων ανά χώρα). Η Κομισιόν θεωρεί ότι η διευθέτηση αυτή δίνει στα κράτη την ιδιοκτησία του πλάνου προσαρμογής.
Όσον αφορά το διορθωτικό σκέλος, οι νέοι κανονισμοί προνοούν ότι σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος υπερβεί το όριο του ελλείματος του 3%, θα υιοθετείται ένα διορθωτικό μονοπάτι δημοσίων δαπανών έτσι ώστε για την περίοδο που το κράτος-μέλος παραμένει πάνω από το σημείο αναφοράς, να υπάρχει προσαρμογή της τάξης του 0,5% του ΑΕΠ.
Το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο «προσδίδει διαφάνεια και πειθαρχία ενώ προωθεί σημαντικούς ευρωπαϊκούς στόχους που αφορούν στην ενέργεια, τις πράσινες επενδύσεις και την κοινωνική συνοχή», ανέφερε ο κ. Περσιάνης.
Η τροποποίηση των δημοσιονομικών κανόνων έγινε έπειτα από παρατηρήσεις εμπειρογνωμόνων ότι το όλο πλαίσιο ήταν περίπλοκο, αδιαφανές και μη προβλέψιμο υπονομεύοντας έτσι την συμμόρφωση των κρατών – μελών στους κανόνες, όπως είχε παρατηρήσει το Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ένα ανεξάρτητο συμβουλευτικό σώμα στην Κομισιόν).
Τον Φεβρουάριο του 2020 η Κομισιόν ανακοίνωσε την έναρξη μια διαδικασίας αναθεώρησης των δημοσιονομικών κανόνων, μια αναθεώρηση που επικαιροποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2021. Ωστόσο τον Μάρτιο του 2020, εν μέσω της πανδημίας, η Κομισιόν, ενεργοποίησε για πρώτη φορά στην ιστορία τη γενικής ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου λόγω εξαιρετικών περιστάσεων, με αποτέλεσμα οι κανόνες να τεθούν εκτός εφαρμογής μέχρι το τέλος του 2023.
