Με το εγχειρίδιο των κανόνων της ΕΚΤ ανά χείρας, εξετάζοντας πόσο ασφαλής είναι η επένδυσή τους, βρίσκονται οι κάτοχοι ιταλικών ομολόγων υψηλής απόδοσης, οι οποίοι τα αγόρασαν πέρσι, βασιζόμενοι στον μηχανισμό προστασίας της μετάδοσης, γνωστό ως TPI, που υιοθέτησε η τράπεζα, προκειμένου να αποτρέψει μια άτακτη διεύρυνση του κόστους δανεισμού μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης.
Το σχέδιο με το οποίο η τράπεζα μπορεί να παρέμβει για να αγοράσει τα ομόλογα μιας χώρας που δέχεται επίθεση στην αγορά, δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ, αλλά οι αναλυτές λένε ότι και μόνο η δυνατότητα ενεργοποίησής του ενθάρρυνε τους επενδυτές να αγοράσουν ιταλικά ομόλογα παρά τα προβληματικά οικονομικά της χώρας.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει το Reuters, αυτές οι δυσχέρειες στα δημοσιονομικά κορυφώνονται τώρα, με τρόπο που θα μπορούσαν να καταστήσουν την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης μη επιλέξιμη για το TPI, με μεγάλες επιπτώσεις για τους κατόχους ιταλικών ομολόγων.
Με το spread μεταξύ ιταλικών και γερμανικών 10ετών ομολόγων να κινείται επί του παρόντος γύρω τις 1,4 ποσοστιαίες μονάδες μόλις, δεν υπάρχει βραχυπρόθεσμη προοπτική χρήσης του TPI, αλλά οι αγορές κοιτάζουν μακριά.
«Ο TPI έκανε τη δουλειά του τόσο καλά τα τελευταία δύο χρόνια που ακόμη και ένας υπαινιγμός ότι και μόνο ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΚΤ θεωρούν την Ιταλία ακατάλληλη για στήριξη θα έκανε τα ομόλογά της πολύ πιο ευάλωτα», δήλωσε ο Tim Jones, αναλυτής της ευρωζώνης της Medley Advisors.
Η Ιταλία δήλωσε πρόσφατα ότι θα αντιμετωπίσει διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος φέτος λόγω των επίμονων δημοσιονομικών υπερβάσεων.
Αυτό προκάλεσε μια καταιγίδα προειδοποιήσεων από επενδυτικές τράπεζες προς πελάτες, επειδή ένα από τα κριτήρια της ΕΚΤ για την ενεργοποίηση του TPI είναι ότι οι χώρες δεν πρέπει να υπόκεινται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ή εάν αυτό συμβαίνει οφείλουν να έχουν λάβει τα απαιτούμενα διορθωτικά μέτρα.
Χώρος για ελιγμούς
Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι ξεκάθαρη. Και αυτόν γιατί οι περισσότεροι αναλυτές με τους οποίους μίλησε το Reuters λένε ότι η ΕΚΤ έχει αφήσει στον εαυτό της αρκετό περιθώριο για να χρησιμοποιήσει το εργαλείο εάν οι αγορές επιτεθούν στο δημόσιο χρέος της Ρώμης ύψους 2,9 τρισεκατομμυρίων ευρώ, απειλώντας τη σταθερότητα της ευρωζώνης.
Στη δήλωσή της τον Ιούλιο του 2022 για το TPI, η τράπεζα απαρίθμησε μια σειρά κριτηρίων επιλεξιμότητας, αλλά επεσήμανε ότι αυτά απλώς θα «συμβάλουν» στη λήψη των αποφάσεών της και θα «προσαρμόζονται δυναμικά στους εκτυλισσόμενους κινδύνους και τις συνθήκες που πρέπει να αντιμετωπιστούν».
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι για να λάβει την υποστήριξη του μηχανισμού TPI μια χώρα δεν χρειάζεται να πληροί όλες τις απαιτήσεις της ΕΚΤ για «υγείς και βιώσιμες δημοσιονομικές και μακροοικονομικές πολιτικές», αλλά πρέπει απλώς να πληροί μία από αυτές.
«Εάν η Ιταλία ήταν σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, αλλά με στόχο να μειώσει τα ελλείμματά της σύμφωνα με τη γραμμή των Βρυξελλών, τότε η χώρα θα εξακολουθούσε να είναι επιλέξιμη για το TPI», δήλωσε η Chiara Zangarelli, οικονομολόγος της Morgan Stanley για την Ευρώπη.
Ο Luca Mezzomo, επικεφαλής της μακροοικονομικής ανάλυσης στην Intesa Sanpaolo, δήλωσε ότι μια διεύρυνση του spread 10ετούς ομολόγου λόγω των ανησυχιών για το κατά πόσο η Ιταλία είναι επιλέξιμη βάσει των κανόνων της ΕΚΤ για την ενεργοποίηση του TPI θα ήταν «εξαιρετικά παράλογη».
Πρόβλημα χρέους
Τελικά η Ιταλία τη γλίτωσε; Οχι απαραίτητα, εκτιμούν οι αναλυτές του Reuters.
Το πολυετές οικονομικό σχέδιο της Ρώμης που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος, ήδη αναλογικά το δεύτερο υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ, θα αυξηθεί κι άλλο έως το 2026, καθιστώντας δύσκολη τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της ΕΕ χωρίς σκληρά διορθωτικά μέτρα.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεψε στη χθεσινή του έκθεση για την Παγκόσμια Οικονομική Προοπτική ότι το χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το 2029, φτάνοντας το 144,9% της εθνικής παραγωγής από το 137,3% που είχε καταγραφεί πέρυσι.
Η Franziska Palmas, ανώτερη οικονομολόγος στην Capital Economics, είπε ότι αυτά τα προβλήματα σημαίνουν ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το κλίμα απέναντι στην Ιταλία «να επιδεινωθεί τον επόμενο χρόνο περίπου».
Και αυτό θα μπορούσε να συμβεί νωρίτερα εάν η ΕΚΤ επιβραδύνει τον ρυθμό των μείωσης των επιτοκίων, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού της Ρώμης και δυσκολεύοντας τη συγκράτηση του χρέους της.
Καθώς η ΕΚΤ αναμένεται στα τέλη του τρέχοντος έτους να ολοκληρώσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων PEPP που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι αγορές ενδέχεται να εκτιμήσουν την πιθανότητα ενεργοποίησης του TPI κάποια στιγμή, δήλωσε ο Fabio Balboni, ανώτερος οικονομολόγος της HSBC.
«Οι αγορές ίσως θέλουν να δοκιμάσουν σε ποιο επίπεδο η ΕΚΤ θα ήταν διατεθειμένη να χρησιμοποιήσει τη διακριτική της ευχέρεια για να ενεργοποιήσει το TPI ανεξάρτητα από το αν μια χώρα πληροί τις απαιτήσεις», είπε ο ίδιος δίνοντας το στίγμα των προθέσεων των επενδυτών.
