H Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει μια «πολύ συγκεντρωτική χώρα» αναφέρεται σε έκθεση που υιοθετήθηκε την Τετάρτη από το Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης, σημειώνοντας παράλληλα την «πολύ μικρή πρόοδο» στην προώθηση των ζητημάτων τοπικής αυτοδιοίκησης. Στην έκθεση γίνεται αναφορά στη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σημειώνοντας πως αν τελικά εγκριθεί, θα ενισχύσει την τοπική αυτοδιοίκηση και τη διακυβέρνηση των τοπικών αρχών.
Το Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών ενέκρινε έκθεση σχετικά με την εφαρμογή από την Κύπρο του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι ελλείψεις εξακολουθούν να υφίστανται από την προηγούμενη έκθεσή του το 2016».
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Συμβουλίου της Ευρώπης, η αυτοδιοίκηση παραμένει μια μη αναγνωρισμένη έννοια, τόσο στο Σύνταγμα όσο και στους ισχύοντες νόμους της χώρας.
Από την παρακολούθηση του θέματος προκύπτει ότι η σφαίρα ευθύνης των τοπικών αρχών παραμένει περιορισμένη σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, με την έκθεση να τονίζει ότι οι οικονομικές ανάγκες των τοπικών αρχών εξαρτώνται υπερβολικά από κρατικές πιστώσεις και χορηγίες.
Σημειώνεται ότι στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών που ρωτήθηκαν για αυτή την έκθεση παραδέχονται ότι πολλές τοπικές αρχές, ιδιαίτερα μεταξύ των μικρότερων κοινοτήτων, δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού και αντιμετωπίζουν «σημαντικά οικονομικά προβλήματα». Συνοπτικά, προστίθεται, αναγνώρισαν την έλλειψη οικονομικής αυτονομίας για τις τοπικές αρχές.
Το Κογκρέσο λέει ωστόσο ότι εκτιμά την «ειλικρινή βούληση» των εθνικών αρχών να ενεργήσουν με επάρκεια στις συστάσεις του.
Η Κυβέρνηση, αναφέρει η έκθεση, επεξεργάστηκε ένα σχέδιο «συνολικής μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης», ενώ κάνει αναφορά στα σχετικά νομοσχέδια που δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν την έγκριση της Βουλής πριν από τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2021.
«Αν τελικά εγκριθεί, αυτή η μεταρρύθμιση θα ενισχύσει την τοπική αυτοδιοίκηση και τη διακυβέρνηση των τοπικών αρχών. Προβλέπεται επίσης ριζική αναδιοργάνωση των δομών της τοπικής αυτοδιοίκησης, με υποχρεωτικές συγχωνεύσεις όλων των υφιστάμενων δήμων, μειώνοντας τον αριθμό τους περίπου στο μισό. Στο εγχείρημα αυτό περιλαμβάνονται και πολλές κοινότητες», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση θα ενισχύσει σημαντικά τις αρμοδιότητες και τις ευθύνες των τοπικών αρχών, καθώς και την οικονομική τους βάση, σημειώνεται.
Μεταξύ των συστάσεων της έκθεσης, είναι η εισαγωγή και αναγνώριση της έννοιας της τοπικής αυτοδιοίκησης στους ισχύοντες νόμους που διέπουν τους δήμους και τις κοινότητες, με ταυτόχρονη εδραίωση των καθηκόντων και αποσαφήνιση της κατανομής των αρμοδιοτήτων που, όπως λέει, πρέπει να αυξηθούν, μέσω της αναθεώρησης των σχετικών νομοθεσία, ιδίως σε θέματα όπως ο πολεοδομικός σχεδιασμός ή οι κοινωνικές υπηρεσίες.
Η Κύπρος, σύμφωνα με τις συστάσεις, θα πρέπει να επεκτείνει την ικανότητα για φορολόγηση από τους δήμους, αυξάνοντας το μερίδιο των πόρων που προέρχονται από τοπικούς φόρους. Αυτό, λέει, θα ενίσχυε την οικονομική αυτονομία των δήμων και θα μείωνε την εξάρτηση από τις πιστώσεις της κεντρικής Κυβέρνησης.
Ακόμη, αναφέρεται ότι πρέπει να κατοχυρωθεί στο νόμο η αρχή της επάρκειας των εσόδων, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα είναι αντίστοιχες ανά πάσα στιγμή με τις τοπικές αρμοδιότητες που προβλέπει ο νόμος, αλλά και να θεσπιστούν οι απαραίτητοι νομικοί κανόνες ή μηχανισμοί ώστε να διασφαλιστεί ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ των οικονομικών μέσων των τοπικών αρχών και των αρμοδιοτήτων τους.
Η Κύπρος καλείται επίσης να καθιερώσει ένα αποτελεσματικό σύστημα οικονομικής εξισορρόπησης, με στόχο την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων τοπικών αρχών και να εξαλείψει όσο το δυνατόν προηγούμενους διοικητικούς ελέγχους από την κεντρική Κυβέρνηση επί των τοπικών αρχών, ιδίως σε θέματα που σχετίζονται με τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού τους, την έγκριση των προϋπολογισμών τους ή τη διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων.
Η χώρα, αναφέρεται τέλος, πρέπει να ενισχύσει την ικανότητα των τοπικών αρχών στη διαχείριση, οργάνωση και σχεδιασμό του ανθρώπινου δυναμικού τους, επιτρέποντας στις τοπικές αρχές να ρυθμίζουν κατά τη διακριτική τους ευχέρεια τους όρους υπηρεσίας των εργαζομένων τους, εντός των ορίων του νόμου, χωρίς προηγούμενη έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο.
