Μια χώρα που σέβεται την πολιτιστική κληρονομιά της και που νοιάζεται για τον πολιτισμό, πρέπει να το δείχνει και να το υπηρετεί και στην οργάνωση της διακυβέρνησης και της δημόσιας παρέμβασης, αναφέρει, σε συνέντευξη του στο ΚΥΠΕ, ο Υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, Πρόδρομος Προδρόμου.
Σημείωσε, παράλληλα, ότι το Υφυπουργείο Πολιτισμού θα είναι μια δομή ανεξάρτητη από το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας.
Ερωτηθεί σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι διαδικασίες για το Υφυπουργείο Πολιτισμού, ο κ. Προδρόμου είπε ότι «νομίζω ότι έχουν ωριμάσει από καιρό οι συνθήκες και έφτασε η ώρα να κάνουμε ένα σημαντικό βήμα μπροστά».
«Να δώσουμε στη χώρα μας μια ξεχωριστή δομή διακυβέρνησης για τον πολιτισμό. Τα σχετικά νομοσχέδια είναι από καιρό έτοιμα και τώρα βρίσκονται ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής. Έχει κατατεθεί η πρόταση της Κυβέρνησης και τώρα είναι θέμα πολιτικής απόφασης και από τη Βουλή. Μετά από δεκαετίες, μπορούμε να έχουμε ένα πολιτικό προϊστάμενο και ένα ενιαίο επιτελείο για την πολιτική για τον πολιτισμό. Μπορεί έτσι να ξεκινήσει μια καινούρια εποχή. Επιδιώκουμε να δώσουμε αυξημένη προσοχή και καταλληλότερη διαχείριση στο μεγάλο ζήτημα του πολιτισμού», πρόσθεσε.
Σε ερώτηση ποιο αναμένεται να είναι το βασικό όφελος, ο Υπουργός Παιδείας είπε ότι το βασικό είναι ότι μια χώρα που σέβεται την πολιτιστική κληρονομιά της και που νοιάζεται για τον πολιτισμό, πρέπει να το δείχνει και να το υπηρετεί και στην οργάνωση της διακυβέρνησης και της δημόσιας παρέμβασης.
«Πόσο νοιαζόμαστε για τον πολιτισμό; Ιδού η ευκαιρία να το δείξουμε από τούδε και στο εξής. Να νοιαστούμε περισσότερο και πιο συστηματικά. Χρειάζονται, όπως συμφωνούμε όλοι, κάποιες μεγαλύτερες προσπάθειες; Ιδού η ευκαιρία. Μια δομή διακυβέρνησης που θα συγκεντρωθεί και θα αφιερωθεί εξ ολοκλήρου σε αυτό το θέμα. Χρειάζεται και ενιαία προσέγγιση. Να σχεδιάσουμε προτεραιότητες και μια πολιτική φιλοσοφία για τον πολιτισμό. Διότι πολιτική για τον πολιτισμό δεν είναι απλώς το κράτος να δίνει κάποιες χορηγίες», συμπλήρωσε.
Όπως είπε, «νομίζω ότι στις μέρες μας επιβάλλεται μια πιο συγκροτημένη προσέγγιση πολιτικής. Με κατευθύνσεις, προτεραιότητες, επιλογές. Αλλά και με συνέργειες με άλλους τομείς, όπως για την πολιτιστική διπλωματία και τη σύζευξη πολιτισμού και τουρισμού κ.ο.κ».
Κληθείς να διευκρινίσει ποια θα είναι η δομή, πώς σχεδιάστηκε αυτό το Υφυπουργείο, ο κ. Προδρόμου είπε ότι η λογική είναι η ίδια με εκείνη που εφαρμόστηκε για τη δημιουργία και των άλλων Υφυπουργείων.
«Κατ’ αρχάς συγκεντρώνουμε σε ένα κυβερνητικό οργανισμό όλες τις υπηρεσίες του κράτους που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό και την πολιτική για τον πολιτισμό. Θα έχουμε φυσικά στο Υφυπουργείο την πολιτιστική κληρονομιά. Επομένως το Τμήμα Αρχαιοτήτων και μαζί την Εθνική Επιτροπή Ψηφιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Όπως βεβαίως και τις σημερινές Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας. Μαζί και με άλλες παρεμφερείς δομές που έχουν να κάνουν με τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία, τη στήριξη και προβολή της πολιτιστικής δραστηριότητας και την πρόσβαση του κοινού σε αυτήν», σημείωσε.
Μέρος αυτής, συνέχισε ο κ. Προδρόμου, θα είναι βέβαια και η κρατική στήριξη στο θέατρο, δηλαδή εκείνο το μέρος που μέχρι σήμερα το καλύπτει ο Θ.Ο.Κ. αλλά αφορά όλα τα θέατρα και την ευρύτερη θεατρική δραστηριότητα στην κοινωνία.
«Θα ενσωματωθεί και η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας από το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Περιμετρικά προς το Υφυπουργείο, στον τομέα της αρμοδιότητας του, θα οργανωθούν και οι σχετικοί ημικρατικοί και άλλες δομές. Όπως ο Θ.Ο.Κ. και το Ίδρυμα Συμφωνικής Ορχήστρας, η Εθνική Επιτροπή ΟΥΝΕΣΚΟ, η Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης, η Κυπριακή Βιβλιοθήκη κ.ά. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα ξανά να ευχαριστήσω την Επίτροπο Νομοθεσίας, Λουίζα Χριστοδουλίδου-Ζαννέτου, για την πολύτιμη βοήθειά της γι’ αυτό το νομοθέτημα», πρόσθεσε.
Σε παρατήρηση ότι στην πρώτη συζήτηση στη Βουλή έγινε λόγος και για τη δομή του Υφυπουργείου, ο κ. Προδρόμου είπε ότι η τελική δομή θα προσδιοριστεί με αποφάσεις που θα ληφθούν με τη νομοθεσία των σχετικών προϋπολογισμών.
«Εξ ορισμού όμως θα έχουμε από την αρχή, μετά τον Υφυπουργό και τον Γενικό Διευθυντή του Υφυπουργείου, δυο διευθύνσεις. Από τη μια την Πολιτιστική Κληρονομιά που ουσιαστικά είναι το Τμήμα Αρχαιοτήτων και από την άλλη την Πολιτιστική Δημιουργία που είναι οι σημερινές Πολιτιστικές Υπηρεσίες. Έχουν και οι δυο ήδη τη διεύθυνσή και τη δομή τους, οπότε θα συνεχίσουν απρόσκοπτα. Πρέπει να προσθέσω ότι η αρχική συνθήκη είναι ότι δεν θα έχουμε τώρα τη δημιουργία πρόσθετων θέσεων και υπηρεσιών. Όπως και για τα άλλα υφυπουργεία, προχωράμε με μια δημοσιονομικά ουδέτερη αρχιτεκτονική. Στη συνέχεια βέβαια, αναλόγως της πολιτικής που θα χαράσσεται, των σχεδιασμών και των εκάστοτε επιλογών και προγραμμάτων που μπορεί να υιοθετούνται, θα υπάρξει σίγουρα ενίσχυση και περισσότερη εξειδίκευση», συμπλήρωσε.
Σε ερώτηση αν υπάρχουν διαφωνίες, ο Υπουργός Παιδείας είπε ότι ευτυχώς δεν υπάρχουν, δεν έχω ακούσει κάποια αρνητική θέση για το Υφυπουργείο Πολιτισμού.
«Αντίθετα, όταν πριν περίπου δυο χρόνια είχα ένα πρώτο γύρο διαβουλεύσεων με τα πολιτικά κόμματα, ήταν ομόθυμη η επιθυμία να κάνουμε αυτό το βήμα μπροστά και να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία στον πολιτισμό. Η ίδια θετική αντιμετώπιση υπήρξε και από τους οργανωμένους φορείς καλλιτεχνών, δημιουργών και άλλων συντελεστών στο χώρο του πολιτισμού. Αυτές τις μέρες έχει ξεκινήσει και ένας δεύτερος γύρος συναντήσεων με τις πολιτικές δυνάμεις ενόψει της ψήφισης στη Βουλή», σημείωσε.
Σε παρατήρηση ότι ακούστηκαν όμως κάποια σχόλια και κάποιοι κάνουν λόγο για ζήτημα συνταγματικότητας, ο κ. Προδρόμου απάντησε ότι μια τέτοια συζήτηση είχε γίνει και παλαιότερα, λειτουργώντας ανασταλτικά.
«Τέτοιο ζήτημα όμως δεν υπάρχει. Δεν πρόκειται να δημιουργηθεί κάποιο Υφυπουργείο που θα υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας. Θα είναι μια δομή ανεξάρτητη από το υπουργείο μας. Όπως και για τα άλλα υφυπουργεία, θα έχουμε ένα Υφυπουργό «παρά τω προέδρω». Άρα, όπως δεν υπάρχει συνταγματικό ζήτημα για τα άλλα, έτσι δεν υπάρχει ούτε γι’ αυτό. Εξάλλου το ερώτημα αυτό έχει ήδη απαντηθεί και μέσα από τη νομοτεχνική επεξεργασία που έγινε στη Νομική Υπηρεσία και η απάντηση ήταν ότι δεν υπάρχει συνταγματικό θέμα, αλλά είναι απόφαση πολιτικής», σημείωσε.
Σε ερώτηση ότι κάποιοι προχώρησαν και συνέδεσαν το θέμα με λύση του Κυπριακού, ο Υπουργός Παιδείας είπε ότι ναι, ακούστηκαν και τέτοια σχόλια.
«Υπάρχει άραγε κάποιο θέμα σχετικά με τις αρχαιότητες -αυτό αναφέρουν συγκεκριμένα- και τυχόν συμφωνία για λύση του Κυπριακού, αν και όταν έρθει; Κανένα θέμα. Όπως π.χ. η ναυτιλία έτσι και η πολιτιστική κληρονομιά και οι αρχαιότητες θα είναι ομοσπονδιακή αρμοδιότητα. Του κεντρικού κράτους. Από τώρα όμως, με τον υφυπουργό Πολιτισμού παρά τω προέδρω, κεντρικό κράτος είναι. Πιο κεντρικό δεν γίνεται. Σε τυχόν συμφωνία για λύση, αυτή η αρμοδιότητα όπως και όποιες άλλες μπορεί αμέσως να μεταφερθεί στο κεντρικό, το ομοσπονδιακό κράτος, με ανάλογες ρυθμίσεις. Επομένως δεν υπάρχει κανένα ζήτημα», πρόσθεσε.
Ερωτηθείς ότι υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις από κάποια τμήματα για να ενταχθούν σε αυτό, ο κ. Προδρόμου είπε ότι αντιλαμβάνεται κανείς ότι μπροστά σε κάθε αλλαγή υπάρχουν αντιστάσεις.
Όπως ανέφερε, είναι αναμενόμενο να υπάρχουν συντηρητικά αντανακλαστικά.
«Άκουσα κάποια πράγματα και από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Να σας πω όμως κάτι πολύ σημαντικό. Σε μια προσπάθεια να κάνουμε πολιτική για το θέατρο, το χορό, τη μουσική, είναι δυνατό τα θέατρα εκείνα όπου πρωτοπαίχτηκαν στην Κύπρο Ευριπίδης, Σοφοκλής, Αριστοφάνης και Αισχύλος, δηλαδή τα αρχαία θέατρα της Σαλαμίνας, των Σόλων, το Κούριο, να τα κρατήσουμε χωριστά από το θέατρο; Σε μια χώρα που σεμνύνεται να ταυτίζεται με πολιτισμό που κρατάει χιλιάδες χρόνια πριν, είναι δυνατό να δηλώνουμε ότι τα αρχαία μνημεία είναι θέμα μεταφορών και συγκοινωνιών και όχι πολιτισμού; Δεν υπάρχει χώρα με υπουργείο πολιτισμού που να μην έχει αρμοδιότητα για την πολιτιστική κληρονομιά, τα μνημεία, τις αρχαιότητες», συμπλήρωσε.
Έπειτα, συνέχισε ο Υπουργός Παιδείας, «νομίζω πως είναι κατανοητό ότι μέσα στην πολιτεία τέτοιες αποφάσεις δεν τις παίρνουν τα κυβερνητικά τμήματα, αλλά αυτές προκύπτουν μετά από προτάσεις πολιτικής της Κυβέρνησης και ψήφο της Βουλής».
«Εξάλλου, μέσα από τη νομοθετική πρόταση όλη η υφιστάμενη νομοθεσία σχετικά με το Τμήμα Αρχαιοτήτων παραμένει αναλλοίωτη», σημείωσε.
Απαντώντας σε ερώτηση ότι προκύπτουν και κάποια θέματα σχετικά με τον ΘΟΚ, ο κ. Προδρόμου είπε ότι τα πράγματα είναι καθαρά και σε αυτό το επίπεδο.
«Όπως ήταν, ο ΘΟΚ παραμένει ένας ημικρατικός οργανισμός. Έργο του θα είναι το θέατρο, όπως οι εθνικές σκηνές σε όλες τις άλλες χώρες. Η παρέμβαση του κράτους για την ενίσχυση των ιδιωτικών θεατρικών σχημάτων και τη θεατρική ανάπτυξη, η οποία μέχρι τώρα περνούσε μέσα από το ΘΟΚ, ανατίθεται στο εξής στο αρμόδιο υφυπουργείο. Επομένως, τόσο το σχέδιο επιχορηγήσεων «Θυμέλη» -για τη μέχρι τώρα πρόοδο του οποίου πιστώνεται ο ΘΟΚ- όσο και άλλες πολιτικές για την προώθηση του θεάτρου γενικά, θα είναι αρμοδιότητα του Υφυπουργείου», πρόσθεσε.
Διότι, συνέχισε ο κ. Προδρόμου, κατά γενική ομολογία, η κατάσταση εκείνη όπου ένα θέατρο (έστω και κρατικό) είχε αρμοδιότητα και εξουσία να αποφασίζει για το πώς και πόσο επιχορηγούνται τα άλλα θέατρα, δεν ήταν θεσμικά ορθή.
«Ενώπιον της Βουλής υπάρχουν αυτή τη στιγμή, μαζί με το κεντρικό νομοσχέδιο, άλλα τρία. Ένα σχετικά με τις μικρές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στον ΘΟΚ, ένα για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη και ένα για τη μετονομασία του ΥΠΠΑΝ», συμπλήρωσε.
Ερωτηθείς για τις επαφές του με τα πολιτικά κόμματα, ο Υπουργός Παιδείας είπε ότι έχουν προγραμματιστεί και ξεκίνησε ήδη συναντήσεις για ενημέρωση και τελική ανταλλαγή απόψεων με όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα.
Ερωτηθείς τι περιμένει ότι θα αλλάξει με τη δημιουργία του Υφυπουργείου Πολιτισμού, ο κ. Προδρόμου είπε ότι η πολιτική για τον πολιτισμό θα έχει μια ενιαία στέγη και μια πιο συγκροτημένη προσέγγιση και φωνή.
Όπως ανέφερε, σταδιακά θα δημιουργηθεί μια ειδική δομή, ένα επιτελείο.
«Όπως και να το κάνουμε, ένα Υφυπουργείο που θα οργανωθεί για να έχει συστηματική παρέμβαση και αντιμετώπιση των ζητημάτων που αφορούν τον πολιτισμό, προσδοκούμε ότι θα έχει καλύτερα αποτελέσματα. Θα μπορεί και η εκάστοτε κυβέρνηση να διατυπώνει και να προωθεί με διαφάνεια μια πολιτική για τον πολιτισμό. Νομίζω ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό θα ωφεληθεί και ο κόσμος που δραστηριοποιείται στον πολιτισμό. Δημιουργοί και συντελεστές πολιτιστικής δραστηριότητας, επαγγελματίες, αλλά και οργανισμοί ή και οικονομικές μονάδες με αντικείμενο την πολιτιστική δραστηριότητα», συμπλήρωσε.
Ανέφερε, επίσης, ότι υπάρχουν πεδία δράσης όπως ο κινηματογράφος, οι νεωτερικές παραστατικές τέχνες, τα ψηφιακά και οπτικοακουστικά, η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και αρκετά άλλα ακόμα, για τα οποία το ενδιαφέρον της πολιτείας δεν είναι αυτό που θα έπρεπε.
«Αλλά και για τη διαχείριση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και τις πιο κλασικές τέχνες -αν μου επιτρέπεται ο όρος- θα μπορεί να σχεδιαστούν πιο συστηματικές παρεμβάσεις και δράσεις», σημείωσε.
Σε ερώτηση ότι είχε κάνει λόγο και για νομοθεσία για την αναγνώριση του στάτους των καλλιτεχνών όμως, ο Υπουργός Παιδείας είπε ότι «ναι, και έχουμε προχωρήσει».
Όπως ανέφερε, μετά από αρκετές διαβουλεύσεις που έγιναν το προηγούμενο διάστημα μεταξύ των σχετικών συλλογικών φορέων και του Υπουργείου, «καταλήξαμε σε μια πρόταση πολιτικής».
«Είμαστε τώρα στο τελικό στάδιο, με την πολύτιμη συνδρομή της Επιτρόπου Νομοθεσίας, Λουίζας Ζαννέτου. Έχει ετοιμαστεί μια νομοθετική πρόταση που θα αναγνωρίζει την επαγγελματική ιδιότητα καλλιτεχνών και άλλων εργαζόμενων στο χώρο του πολιτισμού και θα προβλέπει δομές για τους ανάλογους συλλογικούς φορείς των διαφόρων τεχνών και κλάδων. Και σε αυτή την περίπτωση πρόκειται για ένα πρώτο βήμα», πρόσθεσε.
Όπως είπε, στη συνέχεια θα πρέπει να γίνουν ενδεχομένως και άλλα πράγματα, αλλά θα είναι πολύ σημαντικό για πρώτη φορά να αναγνωρισθούν από την πολιτεία οι δημιουργοί στο χώρο του πολιτισμού.
«Από την ώρα που θα τύχει θεσμικά αναγνώρισης η ιδιότητα του επαγγελματία στο χώρο του πολιτισμού και της δημιουργίας, θα μπορεί στη συνέχεια να προωθηθούν και σχετικές πολιτικές. Τώρα θα γίνει ένας ακόμα γύρος διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους φορείς στη βάση της πρότασης που διαμορφώθηκε με τη βοήθεια της κα. Ζαννέτου και στη συνέχεια θα οριστικοποιηθεί το σχετικό νομοσχέδιο. Θα ήμουν ευτυχής αν και αυτό το θεμελιώδες νομοθέτημα εγκριθεί μαζί με τη δημιουργία του Υφυπουργείου Πολιτισμού», κατέληξε.
