Στις 30 Ιουνίου αναμένεται εκτός απροόπτου να οδηγηθούν στην Ολομέλεια της Βουλής για ψήφιση, τα τρία νομοσχέδια μεταρρύθμισης των ανώτατων βαθμίδων της δικαιοσύνης.
Θα προηγηθεί ακόμα μια συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών στις 15 Ιουνίου όπου θα τεθούν υπό συζήτηση τροπολογίες των κομμάτων, σε σημεία τριβής επί των νομοσχεδίων που φρέναραν και την άμεση προώθηση της μεταρρύθμισης των ανώτατων βαθμίδων των δικαστηρίων.
Τα μέλη της Επιτροπής κατέληξαν στη σχετική συμφωνία με την υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως Στέφη Δράκου, ώστε να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος και να εξετασθούν εισηγήσεις και προβληματισμοί των κοινοβουλευτικών κομμάτων επί του περιεχομένου των τριών νομοσχεδίων, ώστε να βρεθούν κοινές συνισταμένες και να τύχουν της πλειοψηφίας της Ολομέλειας του σώματος.
Σημειώνεται ότι τα υπό αναφορά νομοσχέδια αποτελούν μέρος ευρύτερων νομοθετικών ρυθμίσεων, με τις οποίες επιδιώκεται η δικαστική μεταρρύθμιση, η συζήτηση των οποίων άρχισε την προηγούμενη βουλευτική περίοδο.
Σκοπός του πρώτου νομοσχεδίου είναι η τροποποίηση του περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμου και του δεύτερου νομοσχεδίου η τροποποίηση του περί Δικαστηρίων Νόμου, ενώ αμφότερα αποσκοπούν στη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό των δομών και της λειτουργίας των δικαστηρίων με την επαναλειτουργία των δύο δικαστηρίων που προβλέπονται στο Σύνταγμα της Δημοκρατίας, δηλαδή του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστηρίου, αλλά και την απονομή στα δύο αυτά δικαστήρια πρόσθετης δικαιοδοσίας τρίτου βαθμού, καθώς και η ίδρυση και λειτουργία Εφετείου με δευτεροβάθμια δικαιοδοσία για την εκδίκαση των εφέσεων.
Σκοπός του τρίτου νομοσχεδίου είναι η τροποποίηση του Συντάγματος, ώστε να καταστεί δυνατή η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός των δομών και της λειτουργίας των δικαστηρίων, όπως προτείνεται στα δύο προαναφερόμενα νομοσχέδια
Σύμφωνα με τοποθέτηση της υπουργού ενώπιον της Επιτροπής, η δέσμη των μεταρρυθμιστικών νομοσχεδίων, ετοιμάστηκε κατόπιν αξιολόγησης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης και βασίστηκαν τόσο στην έκθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για τις λειτουργικές ανάγκες των δικαστηρίων, όσο και στην έκθεση των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων, αναφορικά με τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος.
Με πέντε δικαστές το καθένα τα νέα ανώτατα δικαστήρια
Αξίζει να αναφερθεί ότι η σύνθεση των δύο ανώτατων δικαιοδοτικών οργάνων του Συντάγματος, του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστηρίου που θα επαναλειτουργήσουν θα είναι πενταμελής.
Τα μέλη των εν λόγω δικαστηρίων θα διορίζονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος προηγουμένως θα πρέπει να συμβουλεύεται το Γνωμοδοτικό Δικαστικό Συμβούλιο ως προς την καταλληλότητα των υποψηφίων για διορισμό προσώπων.
Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο θα έχει δικαιοδοσία να εκδικάζει εφέσεις κατά αποφάσεων του Διοικητικού Δικαστηρίου σε θέματα δημοσίου δικαίου, μείζονος δημοσίου συμφέροντος και γενικής δημόσιας σημασίας.
Επίσης θα αποφασίζει επί αίτησης του Γενικού Εισαγγελέα ή οποιουδήποτε των διαδίκων, μετά από διαδικασία αναθεωρητικής έφεσης, για νομικά θέματα που προκύπτουν από την απόφαση και σχετίζονται με αλλαγή πάγιας νομολογίας ή με την ανάγκη ορθής εφαρμογής ή ερμηνείας ουσιαστικής διάταξης νόμου.
Ακόμα θα μπορεί να αποφασίζει επί συγκρουόμενων ή αντιφατικών αποφάσεων του Εφετείου εκδιδομένων στο πλαίσιο της αναθεωρητικής του δικαιοδοσίας για σκοπούς συνοχής του δικαίου.
Πιάνουν δουλειά τον Οκτώβριο
Από την πλευρά του το Ανώτατο Δικαστήριο θα έχει δικαιοδοσία να εκδικάζει εφέσεις κατά αποφάσεων δικαστηρίου που ασκεί πολιτική ή ποινική δικαιοδοσία, περιλαμβανομένων των δικαστηρίων ειδικής δικαιοδοσίας, επί θεμάτων μείζονος δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας.
Επίσης θα αποφασίζει επί αίτησης του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ή οποιουδήποτε των διαδίκων, μετά από διαδικασία πολιτικής ή ποινικής έφεσης, για νομικά θέματα που προκύπτουν από την απόφαση.
Αναμένεται ακόμη να αποφασίζει επί συγκρουόμενων ή αντιφατικών αποφάσεων του Εφετείου στην πολιτική του δικαιοδοσία για σκοπούς συνοχής του δικαίου, και να αποφασίζει την επανεκδίκαση από το Εφετείο ποινικής υπόθεσης επί της οποίας εκδόθηκε καταδικαστική απόφαση, ενόψει νέων στοιχείων ή γεγονότων που ενδεχόμενα να ανατρέπουν εν όλω ή εν μέρει την απόφαση.
Σημειώνεται ότι, κατά τη συζήτηση ενώπιον της επιτροπής, ως ημερομηνία έναρξης της λειτουργίας των εν λόγω δικαστηρίων καθορίστηκε η 1η Οκτωβρίου 2022.
Θα εκδικάσουν καθυστερημένες υποθέσεις
Με βάση πληροφόρηση της Επιτροπής εξάλλου από την κ. Δράκου, οι εκκρεμούσες υποθέσεις που θα παραπεμφθούν στα υπό ίδρυση δικαστήρια έχουν ως ακολούθως:
Στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο θα παραπεμφθούν 377 αναθεωρητικές εφέσεις, που αφορούν στο διοικητικό δίκαιο, εκ των οποίων οι 292 είναι εφέσεις που καταχωρίσθηκαν πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2018 και 85 από αυτές είναι εφέσεις κατά απόφασης ενός δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Στο Ανώτατο Δικαστήριο θα παραπεμφθούν 1,557 υποθέσεις, εκ των οποίων οι 1,523 είναι πολιτικές εφέσεις που καταχωρίσθηκαν πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2017 και οι 34 είναι πολιτικές εφέσεις που αφορούν σε προνομιακά εντάλματα.
Στο Εφετείο θα παραπεμφθούν 3,149 υποθέσεις, εκ των οποίων 2,158 είναι πολιτικές εφέσεις που καταχωρίσθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 2018, 233 είναι ποινικές εφέσεις, 688 είναι αναθεωρητικές εφέσεις που καταχωρίσθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 2019 (582 κατά απόφασης δικαστή του Διοικητικού Δικαστηρίου και 106 κατά απόφασης δικαστή του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας) και 70 πολιτικές αιτήσεις που αφορούν σε πρωτοβάθμια δικαιοδοσία έκδοσης προνομιακών ενταλμάτων.
Σε ό,τι αφορά τον προβλεπόμενο χρόνο εκδίκασης των αναφερόμενων πιο πάνω υποθέσεων, η υπουργός ανέφερε στην επιτροπή ότι το Ανώτατο Δικαστήριο δεν καθορίζει συγκεκριμένο προβλεπόμενο χρόνο εκδίκασης, αλλά επισημαίνει ότι το υφιστάμενο Ανώτατο Δικαστήριο διεκπεραιώνει περίπου 500 πολιτικές εφέσεις και περίπου 140 υποθέσεις αναθεωρητικής δικαιοδοσίας ετησίως και αναμένεται ότι ο ίδιος αριθμός ετησίως δυνατόν να διεκπεραιώνεται από το νέο Ανώτατο Δικαστήριο και το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, αντίστοιχα.
