Η Ελεγκτική Υπηρεσία δεν διαθέτει καμία εξουσία επιβολής άποψης, μόνη της δύναμη είναι η φωνή της, δήλωσε ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας Οδυσσέας Μιχαηλίδης, σε διάλεξη που έδωσε σε Κύπριους φοιτητές που πραγματοποιούν πρακτική άσκηση στη Βουλή των Αντιπροσώπων με θέμα «Η αποστολή και ο ρόλος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας».
Κατά τη διάρκεια διάλεξης που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στο κτίριο της Βουλής των Αντιπροσώπων, ο κ. Μιχαηλίδης παρουσίασε στους φοιτητές το πλαίσιο και τη φιλοσοφία λειτουργίας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, οι οποίες, όπως είπε, βασίζονται τόσο σε αρχές και αξίες που πηγάζουν ακόμα και στην περίοδο της αρχαιότητας, πολύ περισσότερο δε σε σύγχρονα πρότυπα και συμβάσεις που εφαρμόζονται διεθνώς και καθορίζουν τη δράση των ελεγκτικών υπηρεσιών παγκοσμίως.
Όπως ανέφερε, σε σχετικές αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών τονίστηκε o σημαντικός ρόλος των Ελεγκτικών Υπηρεσιών στην προώθηση της αποδοτικότητας, της λογοδοσίας, της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας στη δράση της δημόσιας διοίκησης, ενώ αναγνωρίστηκε εκ νέου ότι οι Ελεγκτικές Υπηρεσίες μπορούν να επιτελούν τα καθήκοντά τους αντικειμενικά και αποτελεσματικά μόνο εάν είναι ανεξάρτητες από την ελεγχόμενη οντότητα και προστατεύονται από εξωτερική επιρροή.
Σε ό,τι αφορά τη σχέση των Ελεγκτικών Υπηρεσιών με τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές Ελέγχου, ο Γενικός Ελεγκτής παρέπεμψε στη Διακήρυξη της Λίμα, η οποία προβλέπει ότι η ανεξαρτησία του ανώτατου ελεγκτικού ιδρύματος μιας χώρας πρέπει να εγγυάται μία πολύ υψηλού βαθμού πρωτοβουλία και αυτονομία, ακόμη και στις χώρες όπου το ίδρυμα αποτελεί όργανο του κοινοβουλίου και ενεργεί κατόπιν οδηγιών του, ότι το ελεγκτικό ίδρυμα θα πρέπει να αναφέρει τα ευρήματά του στο κοινοβούλιο και πως οι εκθέσεις του θα πρέπει να δημοσιεύονται ώστε να διασφαλίζεται η ευρεία διάδοσή τους και να ενισχύεται η ευκαιρία για εφαρμογή των συστάσεων του ιδρύματος.
Αναφορικά με την αποτροπή και τον εντοπισμό φαινομένων διαφθοράς, ο κ. Μιχαηλίδης είπε πως δεν αποτελεί ευθύνη, ούτε και βρίσκεται στο επίκεντρο των ελέγχων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, καθώς δεν διεξάγει ελέγχους με στόχο την αποκάλυψη περιπτώσεων διαφθοράς.
Ωστόσο, προσέθεσε πως ένα κατάλληλο σύστημα εσωτερικών δικλείδων εσωτερικού ελέγχου και εξωτερικού ελέγχου ενισχύει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία και ως θεμελιώδης θεσμός για την προώθηση της διαφάνειας στη δημόσια διοίκηση και τη διακυβέρνηση, οι Ελεγκτικές Υπηρεσίες διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη μάχη κατά της διαφθοράς, έστω κι αν η αποτροπή και αποκάλυψη της διαφθοράς δεν είναι ευθύνη τους.
Συμπλήρωσε πως αν ελεγκτής της υπηρεσίας εντοπίσει διαφθορά ή άλλης μορφής απάτη, ή έχει εξασφαλίσει πληροφορίες που δείχνουν ότι ενδεχομένως να υπάρχει περίπτωση διαφθοράς, οφείλει να ενημερώσει αμέσως τον προϊστάμενό του, κάνοντας παράλληλα αναφορά σε «μηδενική ανοχή στη διαφθορά».
Στην ερώτηση για το «Ποιος ελέγχει τον ελεγκτή», ο κ. Μιχαηλίδης είπε πως πέρα από τα διεθνή πρότυπα του INTOSAI και τις κατά καιρούς αξιολογήσεις από ομότιμες υπηρεσίες άλλων κρατών, ο Γενικός Ελεγκτής, ως ανεξάρτητος αξιωματούχος, υπόκειται σε πλήρη κοινοβουλευτικό έλεγχο, με τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές να έχουν εξουσία να ζητούν από αυτόν πληροφορίες προς υποβοήθηση στην εκτέλεση του έργου τους και προς τις οποίες ο Γενικός Ελεγκτής οφείλει να προσαγάγει οποιαδήποτε στοιχεία του ζητηθούν.
Είπε επίσης πως από το 2016 οι οικονομικές καταστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ελέγχονται από ιδιώτη ελεγκτή που διορίζεται με βάση τον περί Ελεγκτών Νόμο, πρακτική που, όπως σημείωσε, δεν υπαγορεύεται από κάποια νομοθεσία, αλλά γίνεται αυτοβούλως από την Ελεγκτική Υπηρεσία στο πλαίσιο της διαφάνειας.
Αναφορικά με τα είδη ελέγχων που διενεργεί η Ελεγκτική Υπηρεσία, ο κ. Μιχαηλίδης είπε πως αυτοί σήμερα περιλαμβάνουν οικονομικούς, διαχειριστικούς, τεχνικούς και περιβαλλοντικούς ελέγχους, καθώς και ελέγχους συμμόρφωσης, ενώ όπου ενδείκνυται, οι έλεγχοι διενεργούνται εκ των προτέρων για μεγιστοποίηση του οφέλους των δημόσιων δαπανών.
Ως προς τη σημασία του ελέγχου, τόνισε ότι η ύπαρξη θεσμοθετημένου οργάνου δημοσιονομικού ελέγχου αποτελεί βασικό στοιχείο του δημοκρατικού πολιτεύματος και έκφραση της ανάγκης για διαφάνεια και λογοδοσία αυτών που διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα, σημειώνοντας παράλληλα ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία δεν αποτελεί μία εκ των τριών εξουσιών (Εκτελεστική, Νομοθετική, Δικαστική), αλλά αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα ελέγχου της Εκτελεστικής Εξουσίας, όπως και ο Κοινοβουλευτικός Έλεγχος.
Συμπλήρωσε ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία δεν έχει τρόπο να παρέμβει στην Εκτελεστική Εξουσία και πως καμία απόφαση της Κυβέρνησης δεν μπορεί να εμποδιστεί ή να καθυστερήσει λόγω της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, καθώς δεν απαιτείται πουθενά η υπογραφή του Γενικού Ελεγκτή για να προωθηθεί απόφαση της Κυβέρνησης.
«Μόνη εξουσία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας η διενέργεια του ελέγχου και η δημοσιοποίηση των εκθέσεών της. Δεν διαθέτει καμία εξουσία επιβολής άποψης, μόνη της δύναμη είναι η φωνή της», κατέληξε ο κ. Μιχαηλίδης.
Στις ερωτήσεις που ακολούθησαν από πλευράς των φοιτητών, ο Γενικός Ελεγκτής εξήγησε τη σχέση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, λέγοντας πως πρόκειται «για σχέση μεταξύ ομοτίμων», καθώς το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει αρμοδιότητα ελέγχου μόνο για έργα και δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν με καθαρά ευρωπαϊκούς πόρους.
Διευκρίνισε επίσης σε ό,τι αφορά τη διαδικασία στελέχωσης της υπηρεσίας πως πλέον οι λειτουργοί που προσλαμβάνονται για το κομμάτι του οικονομικού ελέγχου οφείλουν να είναι μέλη αναγνωρισμένου ελεγκτικού σώματος, ενώ συζητήθηκαν και περιπτώσεις διαφθοράς που είδαν το φως της δημοσιότητας στο παρελθόν, αλλά και κακές πρακτικές που εξακολουθούν να ταλανίζουν τη δημόσια υπηρεσία.
