Στην επιδίωξη της Λευκωσίας για επανάληψη του διαλόγου στο Κυπριακό από εκεί που σταμάτησε στο Κρανς Μοντάνα, αλλά και στο να έχει η ΕΕ σταθερό ρόλο, σε ένα συγκερασμό τεχνοκρατικής και πολιτικής παρουσίας, μη υποκαθιστώντας τον ρόλο του ΟΗΕ, αναφέρθηκε την Τρίτη ο Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος.
Μιλώντας στη Βουλή, ο Υπουργός μίλησε και για τη στήριξη της Ελλάδας προς την τουρκική υποψηφιότητα για τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), σημειώνοντας ότι η Κύπρος είχε ενημερωθεί πριν γίνουν επίσημες ανακοινώσεις ενώ επανέλαβε ότι η Λευκωσία δεν μπορεί να στηρίξει την τουρκική υποψηφιότητα.
Ο κ. Κόμπος είχε την Τρίτη την πρώτη του συνάντηση με τα μέλη της Επιτροπής Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής και κλήθηκε να απαντήσει σε σειρά ερωτήσεων που υπέβαλαν για δύο ώρες βουλευτές για το Κυπριακό και την πρόταση για ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ, την απόφαση της Ελλάδας να στηρίξει την τουρκική υποψηφιότητα για τον ΙΜΟ, το Ουκρανικό και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τις κυρώσεις κατά της Άγκυρας και άλλα διεθνή και περιφερειακά ζητήματα, την εξαγγελία για ανώτατο συμβούλιο Κύπρου- Ελλάδας, τις τριμερείς συνεργασίες και άλλα.
Ο Υπουργός απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις των Βουλευτών, σε κάποιες δεσμεύτηκε να απαντήσει γραπτώς και διαβεβαίωσε ότι στόχος είναι η συνέχιση της συνεργασίας, του συντονισμού και της αλληλοενημέρωσης, αναγνωρίζοντας και το ρόλο της κοινοβουλευτικής διπλωματίας. Είπε επίσης ότι ο κοινοβουλευτικός έλεγχος είναι θεμιτός γιατί βοηθά το ΥΠΕΞ να βελτιώνεται.
Ουκρανία και κυρώσεις κατά Ρωσίας
Ο ΥΠΕΞ ανέφερε ότι στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αλλά και στις δικές του επαφές επιβεβαιώθηκε η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας για την παράνομη εισβολή της Ρωσίας και η ανάγκη για ενότητα της ΕΕ ως προς τη στάση της για την παρανομία. Ανέφερε ότι εμείς είμαστε πλήρως εναρμονισμένοι με τις αποφάσεις και δράσεις της ΕΕ, περιλαμβανομένων των κυρώσεων και δεν υπάρχει συζήτηση για μορφή εξαίρεσης ή απόκλισης από αυτά που η ΕΕ έχει αποφασίσει.
Σημείωσε το βαρύτατο οικονομικό αλλά και πολιτικό κόστος για την Κυπριακή Δημοκρατία εξαιτίας των κυρώσεων κατά της Μόσχας, ωστόσο τόνισε ότι «δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική η στάση μας».
Ο κ. Κόμπος τόνισε τη σημασία να μην επικεντρωνόμαστε μόνο σε κυρώσεις αλλά και σε επίλυση της διαφοράς και σε πλάνο προώθησης για ειρηνική διευθέτηση, προσθέτοντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία στηρίζει το σχέδιο Ζελένσκι «ως ορθή βάση για να προχωρήσει η συζήτηση». Θέτει επίσης η Λευκωσία και θέμα υπόσκαψης των κυρώσεων από τρίτες χώρες, είπε.
«Είναι ξεκάθαρο και δεν χωρεί αμφιβολία ότι δεν επιδιώκουμε εξαίρεση από το καθεστώς των κυρώσεων γιατί αυτό άπτεται της αξιοπιστίας μας», είπε ο ΥΠΕΞ.
Ευρωστρατός και στρατηγική αυτονομία της ΕΕ
Για το θέμα του ευρωστρατού ο ΥΠΕΞ είπε ότι η Λευκωσία καλωσορίζει την ανάγκη ενίσχυσης της δυνατότητάς της ΕΕ να ανταποκριθεί σε κρίσεις στρατηγικής φύσεως και αυτό είναι επάναγκες αλλά δεν πρέπει να παρερμηνεύεται ο ευρωστρατός ως κάτι το ανταγωνιστικό με το ΝΑΤΟ.
Ανέφερε ότι στηρίζουμε τις προσπάθειες της ΕΕ για αυτονομία αλλά την ίδια ώρα θα πρέπει να διατηρηθεί η σοβαρή σχέση με υφιστάμενες δομές, στη βάση συγκεκριμένων αρχών αμοιβαιότητας και αυτονομίας λήψης αποφάσεων καθώς και της αρχής της συμπερίληψης. Ο κ. Κόμπος είπε ότι εμείς δεν αποδεχόμαστε αποκλεισμό μας από τέτοιου είδους σχήματα λόγω της στάσης της Τουρκίας.
Κυπριακό, επανάληψη διαλόγου, πρωτοβουλία για ενεργότερη εμπλοκή ΕΕ
Ο κ. Κόμπος επαναβεβαίωσε τη βούληση της πλευράς μας για επανάληψη των συνομιλιών από εκεί που σταμάτησαν στο Κρανς Μοντανά, τονίζοντας ότι με δεδομένο ότι μας ενδιαφέρει η επανένωση του τόπου μας θα έπρεπε να αναλαμβάναμε πρωτοβουλία και αυτό έγινε. Η πλευρά μας, τόνισε, προσπαθεί με πρωτοβουλίες να βοηθήσει στην επανεκκίνηση του διαλόγου και αυτό είναι κάτι που άπτεται και πάλι της αξιοπιστίας μας.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία στους συνομιλητές μας ότι επιδιώκουμε το συντομότερο την επανάληψη του διαλόγου από εκεί που σταμάτησε στο Κρανς Μοντάνα, ότι έχουμε θέσεις και προσκαλούμε την άλλη πλευρά να καθίσει δίπλα μας για ουσιαστικές συζητήσεις», ανέφερε.
Τόνισε ότι έγινε σαφές από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στις επαφές του ότι δεν υποκαθίσταται ο ρόλος του ΟΗΕ και ότι αντιλαμβανόμαστε ότι ο οργανισμός αυτή τη στιγμή και για μια χρονική περίοδο έχει σοβαρές δυσκολίες για επανεκκίνηση, «άρα πιστεύουμε ότι η ΕΕ έχει τη δυνατότητα και τα εργαλεία, και δρώντας ως καταλύτης να υποβοηθήσει στην επανάληψη», ανέφερε.
Ανέφερε ότι η ΕΕ ενδεχομένως να μπορεί να χρησιμοποιήσει και τα ελληνοτουρκικά ως κίνητρο για να μεταβληθεί η θέση και στάση της Άγκυρας, προσθέτοντας ότι αυτό συνδυάζεται με τη θετική συγκυρία της νηνεμίας στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας αλλά και της αναβάθμισης της Τουρκίας λόγω Ουκρανικού.
Ο κ. Κόμπος μίλησε για συνδυασμό παραγόντων για να έχουμε γονιμότερο και ευνοϊκότερο κλίμα, αναφέρθηκε σε συγκρατημένη αισιοδοξία, λέγοντας ότι είναι σαφές πως δεν έχουμε άλλη εναλλακτική.
Αναφέρθηκε σε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πρόταση της Λευκωσίας και θετική προσέγγιση και είπε ότι αυτή τη στιγμή αναμένουμε το επόμενο στάδιο και τα περαιτέρω βήματα, σημειώνοντας ότι σταθμός είναι οι τουρκικές εκλογές και το αποτέλεσμά τους, κάτι που δεν πρέπει να αγνοείται.
Για το θέμα των κυρώσεων κατά της Άγκυρας με αφορμή και συνέντευξη του Βρετανού Ύπατου Αρμοστή ο ΥΠΕΞ είπε ότι εμείς προτείνουμε κάτι με λογική και επιχειρήματα και εκφράζουμε τη βούλησή μας να πάμε ένα βήμα παρακάτω.
Ανέφερε ότι οι κυρώσεις είναι εργαλείο που είναι στο τραπέζι σε περίπτωση κινήσεων προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή σε επέκταση έργων στα Βαρώσια ή για νέες γεωτρήσεις στην ΑΟΖ. Πρόσθεσε ότι για τέτοιες κινήσεις υπάρχουν σοβαρές πληροφορίες και ετοιμότητα και προετοιμασία από τη δική μας πλευρά.
Εξήγησε ότι οι κυρώσεις είναι εργαλείο στο βαθμό που έχουν επίδραση προς την τουρκική πολιτική και δεν μπορεί να λέμε ότι είναι στο τραπέζι ως επιλογή συμβολικού χαρακτήρα. «Εμείς τώρα επικεντρωνόμαστε στην πρότασή μας που έχει θετικό πρόσημο και κάνουμε αυτά τα βήματα για επιστροφή στο διάλογο», ανέφερε.
Ο ΥΠΕΞ σημείωσε ότι δεν εμπλεκόμαστε σε καταστάσεις για σκοπούς «blame game» αλλά θέλουμε βοήθεια της ΕΕ και του ΟΗΕ για επανεκκίνηση και ουσιαστικές συνομιλίες με προοπτική.
Απέρριψε επικρίσεις ότι υπήρξε αποκλιμάκωση των προσδοκιών για διορισμό απεσταλμένου από την ΕΕ λέγοντας ότι είναι θέμα πρακτικότητας της πρότασης «και αυτή στιγμή δεν μπορούμε να πούμε κάτι περισσότερο».
Ανέφερε ότι εμείς θέλουμε μια τέτοια πολιτική παρουσία της ΕΕ που να έχει τέτοια μορφή ώστε να έχει και ουσιώδη επίδραση για επανάληψη των συνομιλιών και να έχει και συνέχεια, όχι μόνο ως καταλύτης.
Ο κ. Κόμπος είπε ότι έχοντας και εμπειρία σε συνομιλίες για το Κυπριακό, η ΕΕ ήταν εκεί παρούσα σε τεχνοκρατικό επίπεδο αλλά σε πολιτικό «ερχόταν στο τέρμα του δρόμου όταν γίνονταν διασκέψεις». Μίλησε για κενό και για την επιδίωξή μας να έχει σταθερό ρόλο σε ένα συγκερασμό τεχνοκρατικής και πολιτικής παρουσίας.
Ο Υπουργός αναφέρθηκε στις προσπάθειες αναβάθμισης του ψευδοκράτους με συντονισμένο τρόπο, λέγοντας ότι ο στόχος αυτός δεν είναι κατ’ ανάγκη υλοποιήσιμος, αλλά επικοινωνιακή εκμετάλλευση. Ανέφερε επίσης ότι το γεγονός πως η Κυβέρνηση δεν βγαίνει και δεν διατυμπανίζει ότι λαμβάνει μέτρα, δεν σημαίνει ότι τα μέτρα αυτά δεν υπάρχουν και πρόσθεσε πως είμαστε σε επαφές με χώρες που εμπλέκονται, και με την ΕΕ και όταν υπάρχει ανάγκη γίνονται και αυστηρά διαβήματα.
Σε επίμονες ερωτήσεις για την επανάληψη του διαλόγου για το Κυπριακό ο ΥΠΕΞ είπε ότι ξεκινάμε από εκεί που σταματήσαμε και άρα αυτό περιλαμβάνει το πλαίσιο του ΟΗΕ για ΔΔΟ και πολιτική ισότητα και για την συμμετοχή των Τ/κ. Είπε επίσης ότι βεβαίως και δεσμεύουν την Κυβέρνηση οι αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου και δεν συζητά καμία εναλλακτική μορφή βάσης της λύσης.
Τριμερείς, αναβάθμιση σχέσεων με ΗΠΑ, ανώτατο συμβούλιο με Ελλάδα, ΙΜΟ
Ο ΥΠΕΞ ανακοίνωσε ότι στις 31 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί στη Λευκωσία τριμερής με Ισραήλ και Ελλάδα με θέματα στην ατζέντα τα ενεργειακά, τη Λιβύη, το Παλαιστινιακό, την Τουρκία και το Ουκρανικό.
Για την συνεργασία με την Ελλάδα και την εξαγγελία λειτουργίας ανωτάτου συμβουλίου μετά την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας στην Αθήνα, ο ΥΠΕΞ είπε ότι οι σχέσεις είναι άριστες και με δεδομένο αυτό, μπορούν να βελτιωθούν σε επίπεδο μηχανισμών και με την ύπαρξη μιας θεσμοθετημένης μορφής διαβούλευσης σε υπουργικό επίπεδο.
«Το να μην το έχουμε αυτό (αυτή τη μορφή συνεργασίας) με Ελλάδα δεν είναι θεμιτό», ανέφερε, τονίζοντας ότι όλα αυτά συνδυάζονται με ουσία και δεν γίνονται για την εικόνα και τους συμβολισμούς.
Αναφέρθηκε στην εξαιρετική σχέση με ΗΠΑ και την άνθισή της τα τελευταία χρόνια με επιστέγασμα και την μερική άρση του εμπάργκο στην πώληση όπλων. Επίσης αναφέρθηκε στην υπογραφή αύριο συμφωνίας με την πολιτεία του Νew Jersey για θέματα άμυνας και ασφάλειας, λέγοντας ότι η συγκεκριμένη πολιτεία είναι η πολιτεία του Γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ.
Ο κ. Κόμπος μίλησε και για την επιτυχή λειτουργία του κέντρου Cyclops το οποίο μέχρι στιγμής έχει εκπαιδεύσει πέραν των 800 ατόμων.
Για την στήριξη της Ελλάδας προς την τουρκική υποψηφιότητα για τον ΙΜΟ ο κ. Κόμπος είπε ότι η Κύπρος είχε ενημερωθεί πριν γίνουν επίσημες ανακοινώσεις και ότι βεβαίως δεν μπορεί να στηρίξει την τουρκική υποψηφιότητα. Ανέφερε ότι η δική μας πλευράς αξιολογεί τις επιλογές της και σε αυτή τη φάση δηλώνει την θέση της περί μη δυνατότητας στήριξης της τουρκικής υποψηφιότητας.
Για το θέμα της κατάργησης της βίζας προς ΗΠΑ για Κύπριους πολίτες ο ΥΠΕΞ είπε ότι είναι δύσκολο και περίπλοκο θέμα και ότι τυγχάνει χειρισμού με συναρμόδια Υπουργεία και ότι υπάρχει μια συγκρατημένη αισιοδοξία ως προς την κατάληξη του.
Προϋπολογισμός ΥΠΕΞ, στελέχωση, αδυναμίες
Ο ΥΠΕΞ είπε ότι ο προϋπολογισμός του Υπουργείου είναι μικρός και από αυτόν το 70% είναι προϋπολογισμένες δαπάνες. Το ΥΠΕΞ έχει 173 διπλωμάτες, εκ των οποίων οι 14 είναι αποσπασμένοι και 206 οργανικές θέσεις.
Έχει 54 διπλωματικές αποστολές εκ των οποίων οι 34 με ένα μόνο διπλωμάτη ενώ η Μόνιμή μας αντιπροσωπεία στην ΕΕ αριθμεί 14 άτομα εκ των οποίων μεγάλος αριθμός είναι συμβασιούχοι.
Ανέφερε ότι υπάρχουν απαιτήσεις αλλά είναι πρακτικά αδύνατο να συνεχίσουμε να είμαστε στον ίδιο βαθμό αποτελεσματικοί και άρα «λειτουργούμε αμυντικά πλέον». Ο ΥΠΕΞ είπε ότι έρχεται και η Προεδρία της ΕΕ και ακόμη δεν έχουν επιλυθεί βασικά ζητήματα όπως το στεγαστικό για το Υφυπουργείο που θα αναλάβει την όλη προετοιμασία.
Απευθυνόμενος στους βουλευτές τους κάλεσε να τα θυμούνται αυτά όταν θα συζητούν τον προϋπολογισμό, ευχόμενος να έχουμε μια πιο ευτυχή κατάληξη.
Τοποθετήσεις Βουλευτών – Ερωτήματα
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Χάρης Γεωργιάδης ανέφερε ότι η Βουλή είναι σύμμαχος και συμμέτοχος στις προσπάθειες του ΥΠΕΞ για προώθηση των συμφερόντων της χώρας μας και η συστηματική επαφή είναι αναγκαία.
Αναφέρθηκε στα θέματα Ουκρανίας και κυρώσεων της ΕΕ, στον ευρωστρατό, στην επανάληψη του διαλόγου για το Κυπριακό και τον απεσταλμένο της ΕΕ και για την προοπτική επαναπροσέγγισης της Τουρκίας με τη Δύση μετά τις εκλογές.
Ο κ. Γεωργιάδης ζήτησε διευκρινίσεις για το θέμα της άρσης στο εμπάργκο όπλων από ΗΠΑ και τα επόμενα βήματα καθώς και διευκρινίσεις για το ανώτατο συμβούλιο συνεργασίας με την Ελλάδα γιατί, όπως είπε, άκουσε διαφορετικές προσεγγίσεις για το ζήτημα αυτό.
Ο Αβέρωφ Νεοφύτου είπε ότι ο ΔΗΣΥ είναι υπέρ της αναβάθμισης των σχέσεων με την Ελλάδα ειδικά αλλά ανέμενε η διακήρυξη να συνοδεύεται και από πράξεις την ίδια ώρα που ακούσαμε για την ελληνική υποστήριξη στην τουρκική υποψηφιότητα για τον ΙΜΟ.
Ζήτησε να μάθει αν υιοθετείται από την Κυβέρνηση η πολιτική ισότητα, πέραν του γενικόλογου των ψηφισμάτων των ΗΕ ενώ για τον ρόλο της ΕΕ ανέφερε πως τεχνοκράτης υπήρχε από το 2009 και επαναδιορίστηκε το 2015 ενώ στις διασκέψεις σε Γενεύη και Κρανς Μοντανά η ΕΕ ήταν παρούσα δια του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και της Φεντερίκα Μογκερίνι.
Ο Νίκος Τορναρίτης ζήτησε και αυτός διευκρινίσεις για τον ΙΜΟ και ζήτησε να μάθει που ακριβώς βρίσκεται το ζήτημα της άρσης θεωρήσεων με ΗΠΑ.
Ο Μάριος Μαυρίδης εξέφρασε την άποψη ότι για να πετύχει η προσπάθεια με την ΕΕ και την επανάληψη των συνομιλιών, έπρεπε να είχε γίνει στο παρασκήνιο γιατί τυχόν αποτυχία θα απαξιώσει περισσότερο τους θεσμούς. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι “κάνουμε πανηγύρια μόνοι μας” ενώ η άλλη πλευρά είναι αμετακίνητη.
Ο Γιώργος Λουκαϊδης του ΑΚΕΛ ζήτησε να μάθει σε ποιο βαθμό εξακολουθούν να είναι πυξίδα μας οι αποφάσεις του εθνικού συμβουλίου και αν η συνέχιση του διαλόγου από εκεί που σταμάτησε στο Κρανς Μοντανά σημαίνει πλήρη σεβασμό στο κεκτημένο των συνομιλιών και όλες τις συγκλίσεις περιλαμβανομένης της πολιτικής ισότητας και αποτελεσματικής συμμετοχής και μιας θετικής ψήφου στο Υπουργικό.
Διαφορετικά, είπε, δίνουμε προσχήματα στην Τουρκία να αμφισβητεί το κεκτημένο των συνομιλιών. Ζήτησε να μάθει τι κάνει η Κυβέρνηση για την Αμμόχωστο και αν υπάρχουν αποτρεπτικοί σχεδιασμοί.
Η Μαρίνα Νικολάου ανέφερε ότι η ΕΕ δεν μπορεί να υποκαθιστά τον ΟΗΕ ενώ για το ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή αναφέρθηκε στην προσέγγισή της με Αίγυπτο και Ισραήλ. Ανέφερε επίσης ότι το Παλαιστινιακό πρέπει να τεθεί από την Κύπρο στην επικείμενη τριμερή με Ισραήλ και Ελλάδα.
Η Χριστιάνα Ερωτοκρίτου του ΔΗΚΟ αναφέρθηκε στις προσπάθειες επιθετικής προαγωγής των κατεχομένων και ότι η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να αναδεικνύει την δική της υπόσταση σε ΕΕ και άλλα φόρα. Ανέφερε επίσης ότι το κόμμα της είναι ικανοποιημένο από την πρόταση για περαιτέρω εμπλοκή της ΕΕ όχι προς υποκατάσταση των ΗΕ αλλά με υποβοηθητικό ρόλο.
Εξέφρασε επίσης την άποψη ότι η Τουρκία αγοράζει χρόνο και ότι δεν έχει υπάρξει καμία μεταστροφή και ότι για το κόμμα της σημασία έχει η έναρξη των συνομιλιών με ορίζοντα όμως επιτυχούς κατάληξης.
Ο Χρύσης Παντελίδης αναφέρθηκε και αυτός στην εμπλοκή της ΕΕ και στο ρόλο και αποστολή της διπλωματικής υπηρεσίας του ΥΠΕΞ.
Ο Χρίστος Χρίστου του ΕΛΑΜ είπε ότι δεν νοείται λύση ευρωπαϊκών προδιαγραφών χωρίς σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι το κόμμα του επιμένει στο εργαλείο των κυρώσεων γιατί καμία περίοδος ησυχίας μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας δεν υπάρχει.
Είπε εξάλλου ότι οι κινήσεις της Ελλάδας για τον ΙΜΟ στέλνουν λάθος μηνύματα.
Ο βουλευτής Λευκωσίας Κωστής Ευσταθίου είπε ότι θα υποβάλει γραπτώς τα ερωτήματά του προς τον ΥΠΕΞ και ότι ο τομέας της εξωτερικής πολιτικής είναι ο μόνος που μας βοηθά «να τα βάλουμε με την Τουρκία». Συμφώνησε επίσης στη διαφοροποίηση της Λευκωσίας για τον ΙΜΟ.
Η Αλεξάνδρα Ατταλίδου των Οικολόγων -Συνεργασία Πολιτών είπε ότι η αξιοπιστία μας στην ΕΕ κρίνεται από το τι βάζουμε στο τραπέζι. Ανέφερε επίσης ότι έχει μεγάλη σημασία το ΥΠΕΞ να μην κομματικοποιηθεί και όλοι οι διπλωμάτες να εργάζονται για εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Κύπρου και του λαού της.
Ο Μιχάλης Γιακουμή της ΔΗΠΑ αναφέρθηκε στο Ουκρανικό και τη στάση της Κύπρου και στην ανάγκη για προώθηση του θέματος των προσφύγων και αγνοουμένων μας.
