Παράνομη ιχθυοκαλλιέργεια, παράνομες επεμβάσεις σε κρατική γη και στον ποταμό Κούρη και παράνομη λειτουργία επιχείρησης εστίασης και χώρων διαμονής επισκεπτών στις κοινότητες Συλίκου και Τριμίκλινης, εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία.
Σε ειδική Έκθεση, που ετοιμάστηκε από την Ελεγκτική Υπηρεσία και έχει αναρτηθεί την Τετάρτη στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας, αναφέρεται ότι εξ αφορμής καταγγελιών που αφορούσαν, μεταξύ άλλων, στην εκτροπή νερού από τον ποταμό Κούρη και μεταφορά του σε παράνομες εγκαταστάσεις ιχθυοτροφείου στην Κοινότητα Τριμίκλινης, καθώς και οικειοποίηση κρατικής γης για ιδιωτικά συμφέροντα, από τους διαχειριστές του πιο πάνω ιχθυοτροφείου, αποφάσισε να διερευνήσει το θέμα.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία εξέτασε, επίσης, τη διαδικασία αδειοδότησης άλλου ιχθυοτροφείου, ιδίων συμφερόντων, στην Κοινότητα Συλίκου, θέμα το οποίο αναφέρει σε Εκθέσεις της από το 2015 και σημειώνει πως πρόκειται για μία ενιαία ανάπτυξη, η οποία δραστηριοποιείται σε γειτνιάζοντα τεμάχια που εμπίπτουν στις Κοινότητες Τριμίκλινης και Συλίκου.
Όπως αναφέρει στις 18 Οκτωβρίου, 2023 η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος ζήτησε από την Υπηρεσία όπως, αφού διερευνήσει το θέμα, της υποβάλει σχετική Έκθεση. Επιπλέον, η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει πως οι υπό αναφορά καταγγελίες περιλάμβαναν και ισχυρισμούς για δραστηριότητες ξεπλύματος παράνομου χρήματος, «θέμα το οποίο διαβιβάσαμε στη Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης (ΜΟΚΑΣ), ώστε ασκώντας τις εκ του Νόμου Ν.188(Ι)/2007 αρμοδιότητές της, να διερευνήσει τους ισχυρισμούς αυτούς, με την ΜΟΚΑΣ να την πληροφορεί ότι το θέμα τυγχάνει αξιολόγησης/ανάλυσης».
Εξάλλου, σημειώνει ότι από τον έλεγχό της επιβεβαίωσαν την παράνομη εκτροπή νερού από τον ποταμό Κούρη, την ανέγερση και λειτουργία παράνομων εγκαταστάσεων ιχθυοκαλλιέργειας, κέντρου αναψυχής και χώρων διαμονής επισκεπτών, καθώς και το γεγονός ότι μέρος της ανάπτυξης επεμβαίνει παράνομα σε κρατική γη.
Διαπίστωσε, επίσης, τη χορήγηση Άδειας Ίδρυσης και Λειτουργίας Ιχθυοτροφείου στην Κοινότητα Συλίκου, κατά τρόπο παράνομο και εξασφάλιση ευρωπαϊκών επιδοτήσεων με τρόπο που ενέχει πιθανότητα διάπραξης απάτης. Συνεπώς, σημειώνεται, «η παρούσα Έκθεση θα διαβιβαστεί και στην Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τη δική της αξιολόγηση».
Τα ευρήματά της η Ελεγκτική Υπηρεσία προτίθεται να τα αποστείλει επίσης «στην Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς ώστε να εξετάσει κατά πόσο υπήρξε κατάχρηση εξουσίας ή άλλα αδικήματα διαφθοράς από οποιοδήποτε πρόσωπο».
Ευρήματα
Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο αφορούν σε υδατοδεξαμενή άρδευσης, η οποία επιδοτήθηκε, κατά το 2012, από τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών (ΚΟΑΠ), με ποσό ύψους €420.000, κατασκευάστηκε σε ιδιωτικό τεμάχιο στην Κοινότητα Συλίκου, κατά παράβαση των όρων της εγκεκριμένης Άδειας Οικοδομής του 2009, με αποτέλεσμα να μην αποτελούσε αδειοδοτημένη ανάπτυξη ούτε κατά τον χρόνο επιδότησής της από τον ΚΟΑΠ, ούτε και κατά την πενταετή περίοδο της συμβατικής δέσμευσης του αιτητή.
Επίσης, κατά τους επιτόπιους ελέγχους του ΚΟΑΠ και του Τμήματος Γεωργίας (ΤΓ), ως Αναδόχου του ΚΟΑΠ, ο αιτητής (εφεξής Πρόσωπο «Α») φαίνεται να είχε αποκρύψει την Άδεια Ίδρυσης και Λειτουργίας Ιχθυοτροφείου που είχε εξασφαλίσει από το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών (ΤΑΘΕ), που καταδεικνύει τη χρήση της υδατοδεξαμενής για ιχθυοκαλλιέργεια, αντί για άρδευση. Συνεπώς, το Πρόσωπο «Α» εξασφάλισε ευρωπαϊκές επιδοτήσεις με τρόπο που ενέχει πιθανότητα διάπραξης απάτης.
H Πολεοδομική Αρχή, κατά το 2017, εξέδωσε Γνωστοποίηση Αρνήσεως Χορηγήσεως Πολεοδομικής Άδειας για την πιο πάνω υδατοδεξαμενή άρδευσης, για την αλλαγή χρήσης της, σε άρδευση και ιχθυοκαλλιέργεια, για λόγους που αφορούσαν, μεταξύ άλλων στη μη υποβολή Προκαταρκτικής Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΠΕΕΠ) και στο ότι η αλλαγή αντιτίθεται στις πρόνοιες της Δήλωσης Πολιτικής για την Ύπαιθρο του 2014, σχετικές με την προστασίας της φύσης, του τοπίου και των δασών, στο ότι η υδατοδεξαμενή απείχε μόλις 0 – 4,0μ από το αργάκι στο δυτικό σύνορο του τεμαχίου, αντί τουλάχιστον 4,50μ, από αυτό, και στο ότι με βάση το σχέδιο αποτύπωσης, η υδατοδεξαμενή διέφερε από αυτή που εγκρίθηκε βάσει της Άδειας Οικοδομής, με αποτέλεσμα να αποτελεί ανάπτυξη η οποία δεν καλύπτεται με άδεια.
Σημειώνεται ότι παρά τα πιο πάνω και χωρίς να προκύπτουν νέα στοιχεία που να αιτιολογούν διαφοροποίηση από την πιο πάνω θέση, η Πολεοδομική Αρχή χορήγησε, κατά το 2020, Πολεοδομική Άδεια για υδατοδεξαμενή άρδευσης και ιχθυοκαλλιέργειας, για την ίδια ανάπτυξη, ασκώντας Ειδική Διακριτική Ευχέρεια, «χωρίς να τεκμηριώσει την απόφασή της, σε αντίθεση με τις διατάξεις του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου και χωρίς το έργο να υποβληθεί σε διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον, σε αντίθεση με τη σχετική νομοθεσία».
Η ΕΥ σημειώνει ότι η Άδεια Ίδρυσης και Λειτουργίας Ιχθυοτροφείου αρ. Γ.12, την οποία το ΤΑΘΕ εξέδωσε και τροποποίησε παράνομα, καθώς και οι απόψεις του ίδιου του ΤΑΘΕ, αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα κατά τη λήψη της απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής να χορηγήσει Πολεοδομική Άδεια. Άρα, προσθέτει, η Πολεοδομική Αρχή βασίστηκε, για τη λήψη της απόφασής της, σε παράνομες ενέργειες του ΤΑΘΕ.
Σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών, κατά την αρχική έκδοση, το 2011, της Άδειας Ίδρυσης και Λειτουργίας Ιχθυοτροφείου και τη μετέπειτα τροποποίηση και ανανέωσή της, στην Κοινότητα Συλίκου, ενήργησε εκτός θεσμικού πλαισίου, αφού η ανάπτυξη δεν υποστηριζόταν από Πολεοδομική Άδεια και Άδεια Οικοδομής, σε αντίθεση με τις διατάξεις των περί Υδατοκαλλιέργειας (Γενικών) Κανονισμών (ΚΔΠ 533/2002).
Επίσης, η υδατοδεξαμενή άρδευσης και ιχθυοκαλλιέργειας λειτουργεί χωρίς να έχει εξασφαλιστεί Άδεια Απόρριψης Αποβλήτων από το Τμήμα Περιβάλλοντος (ΤΠ), κατά παράβαση των άρθρων 8 και 9 του περί Ελέγχου της Ρύπανσης των Νερών Νόμου (Ν.106(Ι)2002).
Το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών, αναφέρεται στην έκθεση, γνώριζε τουλάχιστον από τον Απρίλιο 2019 ότι ο κάτοχος της πιο πάνω Άδειας δραστηριοποιούνταν παράνομα στον τομέα της ιχθυοκαλλιέργειας, στην Κοινότητα Τριμίκλινης, χωρίς ωστόσο να λάβει οποιαδήποτε μέτρα εναντίον του, ενώ παράνομα τροποποίησε και ανανέωσε την Άδεια αυτή.
Οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες (ΚΥ) χορήγησαν στην Εταιρεία «Α» (στην οποία το Πρόσωπο «Α», που διαχειρίζεται το παράνομο ιχθυοτροφείο, είναι ένας εκ των δύο μετόχων) κτηνιατρική έγκριση για τη λειτουργία εργαστηρίου αλιευτικών προϊόντων και στο Πρόσωπο «Α» κτηνιατρική άδεια λειτουργίας παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, στη βάση της Άδειας Ίδρυσης και Λειτουργίας Ιχθυοτροφείου, την οποία το ΤΑΘΕ εξέδωσε παράνομα.
Η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσία συνεχίζει αναφέροντας ότι ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΓΑΑΠ), κατά το 2017, ενέκρινε, στο πλαίσιο εξέτασης ιεραρχικής προσφυγής, την παραχώρηση άδειας υδροληψίας, για σκοπούς υδροδότησης των παράνομων εγκαταστάσεων του ιχθυοτροφείου στην Κοινότητα Τριμίκλινης, χωρίς, ωστόσο, να τεκμηριώσει τους λόγους της απόφασής του, κατά παράβαση των διατάξεων του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου (Ν. 158(Ι)/1999).
Στη συνέχεια, προστίθεται, στη βάση της πιο πάνω έγκρισης, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) ενέκρινε, παράνομα, την ανάπτυξη πρόχειρης κατασκευής έργου εκτροπής από τον ποταμό, την τοποθέτηση πλαστικού αγωγού για τη μεταφορά του νερού, καθώς και τη μετέπειτα έκδοση Άδειας Συγκράτησης Έργου και Άδεια Υδροληψίας, παρά τη σχετική καταγγελία για επεμβάσεις εκ μέρους της εν λόγω επιχείρησης.
Στο μεταξύ, το πρόσωπο «Β» (συγγενής πρώτου βαθμού του προσώπου «Α») χρησιμοποιεί τεμάχια κρατικής γης στην Κοινότητα Τριμίκλινης, για σκοπό άλλον από αυτό για τον οποίο του εκμισθώθηκαν, τα οποία αποτελούν μαζί με μέρος του ποταμού Κούρη, και άλλα ακίνητα που ανήκουν στα πρόσωπα «Α» και «Β», μέρος τής υπό αναφορά παράνομης ανάπτυξης/ επιχείρησης, όπου εκτρέφονται ψάρια σε ειδικές δεξαμενές και όπου έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν τεχνητή λίμνη, εστιατόριο, ξύλινα σπίτια για διαμονή και δωμάτια σάουνας.
Για κανένα από τα έργα της ανάπτυξης αυτής δεν εξασφαλίστηκε οποιαδήποτε άδεια από τις αρμόδιες Αρχές, με αποτέλεσμα να προκληθεί μεγάλης κλίμακας επέμβαση εντός της ζώνης προστασίας του ποταμού Κούρη, μειώνοντας σημαντικά την παροχετευτικότητά του.
Επίσης, σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, το Υφυπουργείο Τουρισμού δεν έχει προβεί σε καμία ενέργεια για τερματισμό της λειτουργίας του παράνομου κέντρου αναψυχής κατηγορίας εστιατορίου και των χώρων διαμονής επισκεπτών που λειτουργούν στον χώρο ανάπτυξης του παράνομου ιχθυοτροφείου στην Κοινότητα Τριμίκλινης, με όλους τους συνεπαγόμενους κινδύνους στην υγεία τόσο του προσωπικού, όσο και των επισκεπτών των χώρων αυτών.
Διαπιστώθηκαν πιθανές ευθύνες του επιβλέποντος μηχανικού και εργολήπτη στις αναπτύξεις στις Κοινότητες Συλίκου και Τριμίκλινης, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου (Κεφ.96), περί Οδών και Οικοδομών Κανονισμών και των περί Δεοντολογίας των Μελών του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου Κανονισμών (ΚΔΠ 255/2012).
Ο υδατοφράκτης Τριμίκλινης, ο οποίος ανήκει στο Αρδευτικό Τμήμα Τριμίκλινης και όχι στο ΤΑΥ, το οποίο είναι το πλέον αρμόδιο Τμήμα για την προστασία, αειφόρο ανάπτυξη και την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων της Κύπρου, δεν φαίνεται να διαθέτει ικανοποιητικές ποσότητες νερού για τυχόν ανάγκες πυρόσβεσης.
Εισηγήσεις
Στην ειδική Έκθεσή της, η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγείται στους Υπουργούς Γεωργίας και Εσωτερικών και στον Υφυπουργό Τουρισμού ότι οι ενέργειες οικείων Τμημάτων/Διευθύνσεων ενδέχεται να συνιστούν αδίκημα και θα πρέπει, κατά την άποψή μας, να διερευνηθούν πειθαρχικά από αυτούς, ως οι αρμόδιες Αρχές,
Επίσης, εισηγείται στο Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών και τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες να εξετάσουν το ενδεχόμενο άρσης της Άδειας Ίδρυσης και Λειτουργίας Ιχθυοτροφείου και των σχετικών άδειων εγκατάστασης εργαστηρίου αλιευτικών προϊόντων και επιχείρησης παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, αντίστοιχα.
Επιπλέον, εισηγείται στο Τμήμα Περιβάλλοντος να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για εφαρμογή της περί ελέγχου της ρύπανσης των νερών νομοθεσίας, στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας (ΤΚΧ) να ολοκληρώσει, το συντομότερο δυνατό, την εξέταση των επεμβάσεων εντός της κρατικής γης και του ποταμού Κούρη και να ληφθούν μέτρα για άρση της παρανομίας.
Συστήνει στο Υφυπουργείο Τουρισμού να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για άρση της παράνομης λειτουργίας/δραστηριότητας που εμπίπτει κάτω από τη δική του αρμοδιότητα και στην Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού να προβεί σε καταγγελία στο Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ) κατά του επιβλέποντος μηχανικού των υπό αναφορά έργων που αφορούν, τόσο στην κατασκευή της υδατοδεξαμενής στην Κοινότητα Συλίκου, όσο και στην ανάπτυξη στην Κοινότητα Τριμίκλινης, καθώς επίσης και του εργολήπτη του έργου αυτού στο Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Οικοδομικών και Τεχνικών Έργων.
Σημειώνεται ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία, αφού αξιολόγησε τις απόψεις των αρμόδιων επί των πιο πάνω ευρημάτων Αρχών, προτίθεται να διαβιβάσει την υπόθεση στην Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, ώστε να εξετάσει κατά πόσο υπήρξε κατάχρηση εξουσίας ή άλλα αδικήματα διαφθοράς από οποιοδήποτε πρόσωπο.
Εξάλλου, προσθέτει ότι με δημόσιες δηλώσεις της η Αρχή εξέφρασε ήδη την πρόθεση αυτεπάγγελτης διερεύνησης του θέματος.
Τονίζει, τέλος, ότι οι αναφορές στην παρούσα Έκθεση και η πρόθεση της να κοινοποιήσει το θέμα στην Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, ουδόλως σημαίνει ή θα πρέπει να εκληφθεί ότι διατυπώνει με κατηγορία εναντίον οποιουδήποτε προσώπου για τη διάπραξη ποινικών ή άλλων αδικημάτων.
