Τον αυξανόμενο σκεπτικισμό που υπάρχει σχετικά με τις προοπτικές επιστροφής στις συνομιλίες και τις διαφορετικές απόψεις των ηγετών των δύο κοινοτήτων για το μοντέλο της λύσης, σημειώνει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, στην έκθεση των καλών του υπηρεσιών στο Κυπριακό.
Η έκθεση – ανεπίσημο αντίγραφο της οποίας δόθηκε αργά το απόγευμα της Παρασκευής στα μέλη του Σ.Α. – καλύπτει τις εξελίξεις που έλαβαν χώρα στο διάστημα 19 Ιουνίου – 18 Δεκεμβρίου.
«Τη στιγμή της σύνταξης αυτής της έκθεσης, ο σκεπτικισμός σχετικά με τις προοπτικές επιστροφής στις ειρηνευτικές συνομιλίες έχει αυξηθεί και στις δύο κοινότητες, με αναλυτές να επισημαίνουν τακτικά τις αποκλίνουσες θέσεις που δηλώθηκαν δημοσίως από τον κ. Αναστασιάδη και τον κ. Τατάρ, συμπεριλαμβανομένου του κεντρικού ζητήματος του μοντέλου για διευθέτηση που πρέπει να επιδιωχθεί», αναφέρει στις παρατηρήσεις του ο Αντόνιο Γκουτέρες.
Παράλληλα σημειώνει ότι είναι ξεκάθαρο ότι ο χρόνος εργάζεται σε βάρος μιας αμοιβαία αποδεκτής πολιτικής διευθέτησης στην Κύπρο.
«Το status quo, που συνεχίζεται για τόσες δεκαετίες, δεν είναι στατικό. Αλλαγές συμβαίνουν επιτόπια που μπορούν να καταστούν μη αναστρέψιμες, εάν οι δύο κοινότητες δεν επαναδεσμευτούν να επιλύσουν τις διαφορές τους ειρηνικά, ενεργητικά και με αποφασιστικότητα. Η πρωταρχική ευθύνη για το μέλλον της διαδικασίας παραμένει στα μέρη, ειδικά στους δύο ηγέτες, και συνεχίζω να είμαι έτοιμος να τους υποστηρίζω καθώς σχεδιάζουν το δρόμο προς τα εμπρός», προσθέτει.
Αναφορικά με τις διαπραγματευτικές προσπάθειες, ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι μετά τις διαβουλεύσεις που πραγματοποίησε η σύμβουλός του Τζέιν Χολ Λουτ τους τελευταίους μήνες, τόσο οι πλευρές όσο και οι εγγυήτριες δυνάμεις εξέφρασαν την προθυμία τους να παρευρεθούν σε μια άτυπη συνάντηση πέντε-συν-ένα υπό την αιγίδα του.
«Ο σκοπός αυτής της συνάντησης θα είναι να καθοριστεί εάν υπάρχει κοινό έδαφος για τα μέρη να διαπραγματευτούν μια βιώσιμη, διαρκή λύση του κυπριακού προβλήματος εντός ενός προβλέψιμου ορίζοντα. Σκοπεύω να προσκαλέσω τις πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις σε αυτήν την άτυπη συνάντηση το συντομότερο δυνατό το 2021. Όπως έχω πει πολλές φορές, αυτή η φορά πρέπει να είναι διαφορετική, και αυτή η άτυπη συνάντηση 5+1 θα συμβάλει στην αποσαφήνιση της πραγματικής έκτασης της ομοιότητας των οραμάτων και να περιγράψει τα απαραίτητα βήματα για την πορεία προς τα εμπρός».
O κ. Γκουτέρες σημειώνει στην έκθεση των καλών του υπηρεσιών ότι η αναβολή των εκλογών για την τουρκοκυπριακή ηγεσία από τον Απρίλιο, στον Οκτώβριο του 2020 και η προεκλογική εκστρατεία επέτειναν σημαντικά την περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας.
Τόνισε επίσης «τον έντονο διαχωρισμό μεταξύ των πολιτικών παραγόντων στην τουρκοκυπριακή κοινότητα για το μέλλον της ειρηνευτικής διαδικασίας. Αυτές οι διαφορές αυξάνονταν σταθερά μετά το κλείσιμο της Διάσκεψης για την Κύπρο τον Ιούλιο του 2017. Το πολιτικό τοπίο παρέμεινε δυναμικό σε όλο το νησί, με σημαντική απροβλεψιμότητα εξ αιτίας των περιφερειακών εντάσεων και των συνεχιζόμενων βημάτων που έγιναν στα Βαρώσια».
Σχετικά με τις τουρκικές ενέργειες στα Βαρώσια, ο κ. Γκουτέρες γράφει στην έκθεση των καλών του υπηρεσιών ότι η θέση παραμένει αμετάβλητη και καθοδηγείται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
«Επαναλαμβάνω την έκκλησή μου και του Συμβουλίου Ασφαλείας για την αποφυγή τυχόν μονομερών ενεργειών που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις στο νησί και να υπονομεύσουν την επιστροφή στον διάλογο και τη μελλοντική επιτυχία των συνομιλιών. Είναι εξαιρετικά σημαντικό όλα τα μέρη να ξεκινήσουν διάλογο προκειμένου να επιλύσουν τις διαφορές τους και να επαναλάβουν μια βιώσιμη και συνολική διαδικασία διαπραγμάτευσης. Παραμένω δεσμευμένος να στηρίξω τους δύο ηγέτες στην αναζωογόνηση του διαλόγου τους και στην επίδειξη της δέσμευσής τους σε μια διαρκή, συνολική και δίκαιη διευθέτηση».
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αναφέρει πως το περασμένο έτος παρακολούθησε στενά και με βαθιά ανησυχία τις αυξανόμενες εντάσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων των εντάσεων για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων και την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων. Και παρότι οι εκφράσεις αλληλεγγύης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, καθώς και της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά τον σεισμό στις 30ης Οκτωβρίου αποτέλεσαν μια ευπρόσδεκτη χειρονομία, αλλά το συναίσθημα δεν διήρκεσε μέσα στο ολοένα και πιο αρνητικό κλίμα, τα αποτελέσματα του οποίου γίνονται αισθητά πολύ πιο πέρα από την Κύπρο και την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
«Ζητώ να καταβληθούν σοβαρές προσπάθειες από όλα τα μέρη για την εξάλειψη των εντάσεων και τα παροτρύνω να αποφύγουν την κλιμάκωση και να συνεχίσουν να εμπλέκονται σε διάλογο για να διερευνήσουν τις δυνατότητες επίλυσης των διαφορών τους και να επενδύσουν στην περιφερειακή συνεργασία. Επιπλέον, συνεχίζω να τονίζω ότι οι φυσικοί πόροι που βρίσκονται εντός και γύρω από την Κύπρο πρέπει να ωφελούν και τις δύο κοινότητες και να αποτελούν ισχυρό κίνητρο για την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής διευθέτησης στην Κύπρο χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση».
Σημειώνοντας ότι μία συνολική διευθέτηση του Κυπριακού αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για επίλυση ζητημάτων όπου υπάρχει διαμάχη μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο νησί, ο κ. Γκουτέρες τονίζει ότι η διευθέτηση έχει τη δυνατότητα να ξεκλειδώσει συνεργατικές και αμοιβαία επωφελείς λύσεις τόσο για την Κύπρο όσο και για την ευρύτερη περιοχή.
«Τα συγκεκριμένα βήματα για την ειρήνη στο νησί θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην ανακούφιση των εντάσεων και στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, και οι δύο εγγυήτριες δυνάμεις στο πλαίσιο της Κύπρου. Τα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των εγγυητριών δυνάμεων, πρέπει να επανεμπλακούν σε διάλογο με την αίσθηση του επείγοντος προκειμένου να επαναφέρουν σε τροχιά την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο, εντός σαφούς χρονικού ορίζοντα και να επαναπροσανατολίσουν τον περιφερειακό διάλογο ευρύτερα».
Σε σχέση με τα ΜΟΕ, αναφέρει ότι σε αντίθεση με τις εξελίξεις που είχαν περιγραφεί στην προηγούμενη έκθεσή του για τις καλές υπηρεσίες, αυτή τη φορά σημειώθηκε πολύ περιορισμένη πρόοδος στην εφαρμογή μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
«Ενώ αρκετές τεχνικές επιτροπές συνέχισαν τις δραστηριότητές τους με στόχο την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων, όπως περιγράφηκε παραπάνω, δεν σημειώθηκε πρόοδος στο επίπεδο των δύο ηγετών σε ορισμένα μακροχρόνια, πιθανά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που κατέθεσαν και οι δύο πλευρές και καμία συμφωνία για καινούρια. Μετά την ανάδειξη ηγεσίας στο βορρά, ο ΟΗΕ ενθάρρυνε και τις δύο πλευρές να ανανεώσουν τις προσπάθειές τους να συμφωνήσουν σε μέτρα που θα φέρουν τις κοινότητες πιο κοντά» λέει.
O κ. Γκουτέρες συνεχίζει να θεωρεί τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης σημαντικά για την Κύπρο και ενθαρρύνει τις πλευρές να υποβάλουν προτάσεις και ιδέες, ή να αναθεωρήσουν προηγούμενες προτάσεις, ώστε να μπορέσουν να συνεχιστούν οι συζητήσεις και η πρόοδος.
«Καθώς οι πλευρές διερευνούν ευκαιρίες για οικοδόμηση εμπιστοσύνης και συνεργασίας, τις παροτρύνω να επιδιώξουν ουσιαστική πρόοδο προκειμένου να προσφέρουν απτά οφέλη στις κοινότητές τους και να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή των Κυπρίων σε όλο το νησί. Τα Ηνωμένα Έθνη παραμένουν πλήρως δεσμευμένα να διευκολύνουν και να υποστηρίζουν το έργο για αμοιβαία αποδεκτά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης».
Ο ΓΓ υπενθύμισε πως στην αρχή της πανδημίας ζήτησε να υπάρξει παγκόσμια κατάπαυση του πυρός καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει έναν κοινό εχθρό, τον COVID-19, ενώ στην ομιλία του προς τη Γενική Συνέλευση, τόνισε ότι τώρα είναι η ώρα για μια συλλογική νέα ώθηση για ειρήνη και συμφιλίωση.
«Έκανα έκκληση για μια εντεινόμενη διεθνή προσπάθεια και επαναλαμβάνω αυτήν την έκκληση προς τις δύο κυπριακές κοινότητες σήμερα … Στο πνεύμα της έκκλησής μου για παγκόσμια κατάπαυση του πυρός, συνεχίζω να παροτρύνω τα μέρη να συνεργαστούν για να αντιμετωπίσουν την απειλή του COVID-19, ειδικά να ξεκινήσουν διάλογο προκειμένου να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους και να αποφύγουν μονομερείς ενέργειες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εντάσεις ή να υπονομεύσουν την επιστροφή στις διαπραγματεύσεις» λέει.
Σημειώνει πως παρά τις προκλήσεις του και το κάλεσμα του Συμβουλίου Ασφαλείας οι πλευρές να συνεργαστούν αποτελεσματικά, ιδιαίτερα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, εξακολούθησε να υπάρχει περιορισμένος συντονισμός σχετικά με την ανταπόκριση στον COVID-19 μέσω των τεχνικών επιτροπών και έλλειψη δικοινοτικών ή κοινών προσεγγίσεων για τη συνολική διαχείριση του αντίκτυπου.
Είπε πως αυτά τα όργανα παρέμειναν αχρησιμοποίητα σε μια εποχή που η συνεργασία θα μπορούσε να βελτιώσει την καθημερινή ζωή των Κυπρίων και στις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής, δεδομένης της δυσμενούς δημόσιας υγείας και των οικονομικών επιπτώσεων στο νησί.
«Προκειμένου να υποστηριχθούν επαρκώς οι επιτροπές, πρέπει να διεξαχθούν συστηματικότερες συζητήσεις μεταξύ των γραφείων των δύο ηγετών ή των άμεσων εκπροσώπων τους, για την παροχή της απαραίτητης πολιτικής υποστήριξης και της συνολικής καθοδήγησης που απαιτείται για να τις απελευθερώσει από εμπόδια που υπάρχουν στο έργο τους» προσθέτει.
Ο κ. Γκουτέρες κάλεσε τους δύο ηγέτες να εμπλέξουν τις τεχνικές επιτροπές πιο έντονα και να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις επιπτώσεις του COVID-19 προς όφελος των δύο κοινοτήτων. Επιπλέον, ζήτησε να προωθηθούν οι συστάσεις της άσκησης απολογισμού που το γραφείο των καλών υπηρεσιών μοιράστηκε με τις δύο πλευρές.
O Γενικός Γραμματέας χαιρετίζει την ανανεωμένη έκφραση υποστήριξης από την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και τη δέσμευσή της για μια συνολική διευθέτηση στην Κύπρο στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνη με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Σημειώνει επίσης το συμπέρασμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης Οκτωβρίου 2020, που δηλώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην στήριξη των συνομιλιών, μεταξύ άλλων διορίζοντας, μετά την επανάληψη των διαπραγματεύσεων, έναν εκπρόσωπο στο γραφείο της αποστολής των καλών του υπηρεσιών στην Κύπρο.
Να σημειωθεί ότι σε ολόκληρη την έκθεση οι μόνες αναφορές σε ομοσπονδία υπάρχουν στις συνημμένες ενημερωτικές αναφορές των δύο ηγετών (με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να την θεωρεί βάση της λύσης και τον κ. Τατάρ να θεωρεί ότι ως επιλογή έχει εξαντληθεί) και στην 10η παράγραφο όπου παραθέτει τη δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας, μετά τη συνάντησή του με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη στις 3 Νοεμβρίου, υπό την αιγίδα της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ.
Στην ανακοίνωση του ΟΗΕ αναφέρεται ότι οι δύο ηγέτες εξέφρασαν την αποφασιστικότητά τους να ανταποκριθούν θετικά στη δηλωμένη δέσμευση του ΓΓ να διερευνήσει τη δυνατότητα σύγκλησης μιας άτυπης συνάντησης πέντε-συν-ένα, σε ένα ευνοϊκό κλίμα, στο κατάλληλο στάδιο. Καταγράφει την δήλωση του Προέδρου Αναστασιάδη, ο οποίος είπε πως μετέφερε την αποφασιστικότητά του να συμμετάσχει σε μια άτυπη συνάντηση 5+1 «βάσει των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας». Ο κ. Τατάρ, αναφέρει ο ΓΓ, σημείωσε ότι πιστεύει ακράδαντα πως ήρθε η ώρα να διερευνηθούν νέες προσεγγίσεις όπως η χρήση της έννοιας της «κυριαρχικής ισότητας» και ότι η άτυπη συνάντηση πέντε-συν-ένα θα ήταν μια σημαντική ευκαιρία για την τουρκοκυπριακή πλευρά να φέρει στο στο «τραπέζι» νέες ιδέες.
Πηγή: ΚΥΠΕ
