Σήμερα έχουμε απέναντί μας έναν αντίπαλο, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με την Τουρκία των προηγούμενων ετών, δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, κατά την παρουσίαση την Παρασκευή του προϋπολογισμού του Υπουργείου στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής, επισημαίνοντας ταυτόχρονα πως βρισκόμαστε υπό υπαρξιακή απειλή και από την Κυπριακή Δημοκρατία υπάρχει καθημερινή προσπάθεια αντιμετώπισης της κατάστασης.
Σημείωσε πως αυτή τη στιγμή η Τουρκία είναι ο νούμερο ένα εξαγωγέας παγκόσμια και ο ένατος εξαγωγέας οπλικών συστημάτων ευρύτερα στον κόσμο. Ανέφερε πως στη βιομηχανία των drones, οι τουρκικές εταιρείες κατέχουν 60% της παγκόσμιας αγοράς σε συγκεκριμένες κατηγορίες drones, ενώ μίλησε και για την ανάπτυξη και χρήση εργαλείων ήπιας διπλωματίας από την Τουρκία μέσω θρησκευτικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Ο Υπουργός Εξωτερικών επεσήμανε πως «βρισκόμαστε υπό υπαρξιακή απειλή, υπάρχει η κατοχική δύναμη, υπάρχει η καθημερινή αμφισβήτηση της υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας» και πως «απέναντι έχουμε έναν αντίπαλο, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με την Τουρκία των προηγούμενων ετών».
Είπε πως από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας υπάρχει μια προσπάθεια αντιμετώπισης της κατάστασης σε καθημερινή βάση και πως η προσέγγιση μας «έχει να κάνει με την προσπάθεια μεγέθυνσης της διπλωματικής μας παρουσίας και του διπλωματικού μας αποτυπώματος».
Πρόσθεσε πως αυτό το οποίο προσπαθούμε να κάνουμε είναι «να αναδείξουμε τη δική μας προστιθέμενη αξία».
Σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό, επεσήμανε πως το γεγονός πως υπάρχει τώρα ένας νέος Τ/κ ηγέτης σηματοδοτεί μια αλλαγή δεδομένων εκ των πραγμάτων, επαναλαμβάνοντας πως στόχος της πλευράς μας είναι η επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων και πως η Κυβέρνηση εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση.
Εξάλλου σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρία, και ερωτηθείς αν υπήρξε αναβίωση του έργου EastMed με τη χθεσινή συνάντηση του σχήματος 3+1 (Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ +ΗΠΑ) σε επίπεδο Υπουργών Ενέργειας, στην Αθήνα, ο κ. Κόμπος είπε πως η χθεσινή συνάντηση έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί αποτελεί αναβίωση του σχήματος με ό,τι αυτό συνεπάγεται από άποψη συμβολισμού και ουσίας και σημείωσε πως πρόκειται για μια «πολύ σημαντική εξέλιξη».
Ανέφερε πως στην κοινή δήλωση που εκδόθηκε αργότερα υπάρχουν αναφορές που μπορεί να ερμηνευθούν ως προς την κατεύθυνση που μπορεί να πάρει η συνεργασία με έργα τα οποία να έχουν σαφές και συγκεκριμένο περιεχόμενο.
Επεσήμανε πως προγραμματίστηκε η επόμενη συνάντηση και άρα δίδεται μια συνέχεια, ενώ υπογράμμισε πως δική μας πρόθεση σε συνεργασία με τις άλλες χώρες που συμμετέχουν είναι να αναβαθμιστεί σε πολιτικό επίπεδο από άποψης του σχήματος 3+1 και σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών. «Άρα είναι μια εξέλιξη η οποία έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σημασία», επεσήμανε.
Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών για το 2026 ανέρχεται σε €131.734.795. Όπως ανέφερε ο κ. Κόμπος συγκριτικά με τους προϋπολογισμούς των προηγούμενων ετών από το 2023 υπάρχει αύξηση του προϋπολογισμού του Υπουργείου κατά 28%.
Οι δεσμευτικές δαπάνες ανέρχονται στο 85,3% ή €112,4 εκ. του συνόλου του προϋπολογισμού. οι μη δεσμευτικές δαπάνες ανέρχονται μόλις στο 14,7% ή €19,3 εκ., από τις οποίες 6,6% ή €8,7 εκ αφορούν λειτουργικά έξοδα της Διοίκησης (Κέντρου) και των Διπλωματικών Αποστολών.
Στην τοποθέτηση του εντός της Επιτροπής, και αναφερόμενος στους στόχους της εξωτερικής πολιτικής, ο κ. Κόμπος σημείωσε την προστασία με κάθε κόστος της Κυπριακής Δημοκρατίας, επισημαίνοντας τις συνεχείς από τουρκικής πλευράς προσπάθειες αναβάθμισης της παράνομης κατοχικής οντότητας στον Οργανισμό για την Ισλαμική Συνεργασία, στον Οργανισμό Τουρκογενών Κρατών, στο Συμβούλιο της Ευρώπης αλλά και σε διμερές επίπεδο.
Σε σχέση με τη δημιουργία συνθηκών επωφελών για την επανένωση της Κύπρου είπε πως «υπάρχει κινητικότητα η οποία δημιουργήθηκε κατόπιν δικών μας πρωτοβουλιών και θέλουμε να την ενισχύσουμε και να εντατικοποιηθεί ώστε να πάμε σε ουσιαστική διαπραγμάτευση».
Αναφέρθηκε ακόμη σε προσήλωση στον δυτικό προσανατολισμό της χώρας και εδραίωση της σχέσης με τις ΗΠΑ, σε σταθερή εμβάθυνση την εξαίρετων σχέσεων με κράτη της περιοχής μας, σε στρατηγική αναβάθμιση των σχέσεων με το ΗΒ και σε στρατηγική εμβάθυνση των σχέσεων με τη Γαλλία και σε πολύ σημαντική ενίσχυση της σχέσης με την Ινδία την οποία χαρακτήρισε ως μια εξαιρετικά σημαντική χώρα.
Είπε, εξάλλου, πως το φετινό έτος είχε οριστεί ως έτος Αφρικής, δεδομένων των δύσκολων συνθηκών εκεί συνεπεία της ενεργότατης παρουσίας και εξαιρετικά έντονης δραστηριότητας της Τουρκίας. Ανέφερε πως έχει δημιουργηθεί Τμήμα Αφρικής στο Υπουργείο και έχει περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο το άνοιγμα Πρεσβείας στην Αιθιοπία. Αναφέρθηκε εξάλλου σε δικές του επισκέψεις σε χώρες της Αφρικής ενώ επεσήμανε πως το αμέσως επόμενο διάστημα ηγέτες από αφρικανικές χώρες θα επισκεφτούν την Κύπρο.
Απαντώντας σε ερωτήσεις των Βουλευτών, ο Υπουργός Εξωτερικών πως κατόπιν της σύνταξης της έκθεσης Μπορέλ έχει δρομολογηθεί οδικός χάρτης εξέλιξης της σχέσης ΕΕ – Τουρκίας, ανεξαρτήτως της ενταξιακής πορείας.
Επεσήμανε εξάλλου πως ο βαθμός ευθυγράμμισης της Τουρκίας με την ΚΕΠΠΑ έχει πέσει σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά από το 5% στο 4%, το οποίος είναι ένα τραγικά χαμηλό ποσοστό για μια υποψήφια χώρα.
Ο κ. Κόμπος είπε ακόμη πως η Τουρκία επιχειρεί να ενταχθεί στις δομές άμυνας της ΕΕ και ειδικότερα στο SAFE και έχει ενεργό αίτημα για αυτό. Ωστόσο, όπως επεσήμανε, αν η Τουρκία επιθυμεί να πάρει απευθείας χρηματοδότηση πρέπει να περάσει μέσα από τις προϋποθέσεις, που υπάρχουν μια εκ των οποίων είναι η σύναψη διμερούς συμφωνίας, ενώ άλλη προϋπόθεση είναι πως ο αιτητής δεν μπορεί να απειλεί ζωτικά συμφέροντα κράτους μέλους.
«Η θέση η δική μας είναι σαφέστατη ως προς το ότι η Τουρκία δεν μπορεί να προχωρήσει», ανέφερε, σημειώνοντας πως η εφαρμογή του SAFE περνά μέσα από ομοφωνία και άρα το βέτο των κρατών μελών κάτι που είναι «πάρα πολύ σημαντικό», όπως είπε.
Διακυβερνητική Ελλάδας – Κύπρου στην Αθήνα την Τετάρτη
Όσον αφορά τις σχέσεις Λευκωσίας – Αθηνών είπε πως υπάρχει μια σχέση μεταξύ αδελφικών κρατών και πως η συνεννόηση και ο συντονισμός είναι σε όλα τα επίπεδα καθημερινός και την Τετάρτη θα πραγματοποιηθεί διακυβερνητική διάσκεψη στην Αθήνα,
Για το έργο GSI είπε πως για το θέμα αυτό δεν ωφελεί ο δημόσιος διάλογος. Πρόκειται για ένα θέμα που έχει παρελθόν το οποίο διερευνάται ποινικά, έχει παρόν ως προς το πως προχωρούμε παρακάτω και θέλουμε να έχει μέλλον όσον αφορά τη γεωπολιτική σημασία του έργου, υπογράμμισε. Ανέφερε πως υπάρχουν προβλήματα αλλά και οι δυο πλευρές θέλουν να προχωρήσει και να υλοποιηθεί το έργο
Όσον αφορά τον ρόλο της ΚΔ στη Γάζα ο κ. Κόμπος αναφέρθηκε στη σημασία της παρουσίας της Κύπρου στη διάσκεψη για τη Γάζα καθώς και στο non-paper που διαμόρφωσε η Κυπριακή Δημοκρατία με τα έξι σημεία από τα 20 του σχεδίου Τραμπ, στα οποία η Κύπρος θα μπορούσε να συνδράμει.
Συνεχίζεται ο διάλογος με ΗΠΑ για το πρόγραμμα Visa Waiver, ταχείς οι ρυθμοί για ένταξη στο Σέγκεν
Σε σχέση με τη ένταξη της Κύπρου στο πρόγραμμα Visa Waiver των ΗΠΑ, ο κ. Κόμπος είπε πως η τεχνική αξιολόγηση έχει ολοκληρωθεί από τα τέλη Μαϊου, και το πρόγραμμα είναι υπό γενική αξιολόγηση στον Λ. Οίκο σε ό,τι αφορά τη διασύνδεσή του με τη μεταναστευτική πολιτική των ΗΠΑ. Πρόσθεσε πως συνεχίζεται ο διάλογος με την αμερικανική Κυβέρνηση για το θέμα αυτό.
Σε σχέση με το θέμα της ένταξης της Κύπρου στη ζώνη Σένγκεν, ο κ. Κόμπος είπε πως η προσπάθεια για πλήρη ένταξη συνεχίζεται με ταχείς ρυθμούς και έχουμε καλύψει «τεράστιο μέρος του εδάφους». Ανέφερε πως «εμείς θέλουμε μέχρι τον Δεκέμβριο να έχουμε μια θετική τεχνική αξιολόγηση» κάτι που δεν είναι εύκολο και απλό όπως είπε.
Περιμένουμε την Ολγκίν και είμαστε έτοιμοι για ουσιαστικό διάλογο στο Κυπριακό
Είπε ακόμη σε σχέση με το Κυπριακό πως «ο νέος Τ/κ ηγέτης σηματοδοτεί μίαν αλλαγή δεδομένων εκ των πραγμάτων». Ανέφερε πως το ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι πώς διαμορφώνεται η τουρκική θέση και εάν υπάρχει οποιαδήποτε μετατόπισή της και πως ο νέος Τ/κ ηγέτης τοποθετείται.
Σημείωσε πως «το πλαίσιο που μας καθοδηγεί και μας δεσμεύει είναι κατ’ αποκλειστικότητα αυτό του ΣΑ» και επεσήμανε πως υπάρχει ένα πλουσιότατο κεκτημένο της διαπραγματευτής διαδικασίας που δεν μπορεί κάποιος να αφήσει στο περιθώριο σε καμία των περιπτώσεων
Υπογράμμισε ακόμη πως θέλουμε να εκμεταλλευτούμε στον μέγιστο δυνατό βαθμό όσον πιο σύντομα γίνεται τα νέα δεδομένα που προκύπτουν εκ των πραγμάτων με τον νέο Τ/κ ηγέτη. «Περιμένουμε την κ. Ολγκίν και είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε έναν ουσιαστικό διάλογο το συντομότερο δυνατόν», ανέφερε.
Ο κ. Κόμπος διαφώνησε ακόμη με τοποθέτηση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Γιώργο Λουκαϊδη, ότι υπήρξε εγκατάλειψη της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής.
Εξάλλου, απαντώντας σε ερώτηση της Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Μαρίνα Νικολάου, για τη στήριξη προς την Ουκρανία, ο κ. Κόμπος είπε πως είναι σημαντικό ζήτημα και ως θέμα αρχής. «Σε αντίθετη περίπτωση θα φαινόμασταν ασυνεπείς ως προς δικό μας βίωμα αλλά και πλήρως απομονωμένοι εντός της ΕΕ», επεσήμανε.
Ο κ. Κόμπος απάντησε πως το ζητούμενο είναι η επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων και εμείς εργαζόμαστε για αυτό. Ανέφερε πως παίρνουμε πρωτοβουλίες, είμαστε σε μια προδιαδικασία για επανέναρξη των συνομιλιών.
Για το θέμα των πέντε Ε/κ που κρατούνται στα κατεχόμενα είπε πως αυτό έχει τεθεί, μεταξύ άλλων, και σε οποιονδήποτε έχει σχέση με απευθείας επαφές με την Τουρκία και η προσπάθεια για απελευθέρωσή τους συνεχίζεται.
Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις με τη Συρία είπε πως ζητούμε σχέσεις καλής γειτονίας στη βάση του διεθνούς δικαίου. Ανέφερε, εξάλλου, πως έχει προκύψει δέσμευση του Προέδρου της Συρίας για έναρξη διαπραγματεύσεων για οριοθέτηση και είναι κάτι στο οποίο θα επιμένουμε.
Πλάνο για αξιοποίηση ήπιας διπλωματίας
Στις δηλώσεις του μετά το πέρας της συνεδρίας, ο κ. Κόμπος ανέφερε πως έχουν αξιοποιήσει και έχουν δημιουργήσει πλάνο περαιτέρω αξιοποίησης όλων των εργαλείων ήπιας διπλωματίας που μπορεί να προκύψουν μέσω του Cyprus Aid για την παροχή αναπτυξιακής ανθρωπιστικής βοήθειας που θα βοηθήσει την πρόσβασή μας σε χώρες με τις οποίες θέλουμε να καλλιεργήσουμε σχέσεις, μέσω της παροχής υποτροφιών, μέσω της παροχής χρηματοδότησης για ανθρωπιστικά προγράμματα και για αναπτυξιακά προγράμματα.
Είπε ακόμη πως συζήτησε με τα μέλη της Επιτροπής την ευρύτερη κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής «η οποία εδράζεται σε ένα πολύ βασικό παράγοντα, ότι είμαστε ένα κράτος όπου το 1/3 της επικράτειας βρίσκεται υπό κατοχή και άρα υπάρχει υπαρξιακός κίνδυνος με μια Τουρκία της οποίας ο ρόλος αναβαθμίζεται συνεχώς».
Πρόσθεσε πως, ως εκ τούτου, η προσπάθεια είναι η διεύρυνση του διπλωματικού μας αποτυπώματος ώστε να υπάρχουν εκείνες οι σχέσεις που να μπορούν να δημιουργούν ανάχωμα στις προσπάθειες της Τουρκίας για αναβάθμιση του παράνομου κατοχικού μορφώματος και για διείσδυση σε πεδία συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ.
Ανέφερε πως ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής πολιτικής παραμένει η επίλυση του Κυπριακού και έκανε λόγο για «εντατική προσπάθεια με ανάληψη πρωτοβουλιών οι οποίες θα οδηγήσουν πίσω στο τραπέζι της ουσιαστικής διαπραγμάτευσης».
Ο κ. Κόμπος είπε ακόμη πως στις προτεραιότητες για το επόμενο έτος είναι η επιτυχής διεκπεραίωση της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ και ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτή την περίοδο ώστε να δημιουργηθεί χρήσιμο διπλωματικό κεφάλαιο που να μπορούμε να αξιοποιήσουμε από την επομένη ολοκλήρωση της Προεδρίας.
Επεσήμανε ακόμη την προσπάθεια εμβάθυνσης των σχέσεων με τις χώρες της περιοχής όπως μέσω του ανθρωπιστικού πεδίου και έφερε ως παράδειγμα τον ανθρωπιστικό διάδρομο προς τη Γάζα. Αναφέρθηκε ακόμη στο θέμα της συμβολής της Κύπρου στην υλοποίηση του σχεδίου του Προέδρου Τραμπ για το θέμα της Γάζας. Εξάλλου σημείωσε τα ζητήματα διασυνδεσιμότητας όπως μέσω του διαδρόμου IMEC.
Ικανοποίηση για προσανατολισμό εξωτερικής πολιτικής, λέει ο Χ. Γεωργιάδης
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Χάρης Γεωργιάδης, μιλώντας κατά τη συνεδρία της Επιτροπής εξέφρασε ικανοποίηση γιατί, όπως είπε, ο προσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της Κυβέρνησης είναι σε μεγάλο βαθμό ευθυγραμμισμένος με τη διαχρονική πολιτική του ΔΗΣΥ και με την εξωτερική πολιτική προηγούμενης Κυβέρνησης.
Ακόμη εξέφρασε ικανοποίηση για τη στάση της Κύπρου στο ζήτημα Ουκρανίας καθώς και για τη στάση της στον πόλεμο του Ισραήλ με Χαμάς, Χεζμπολάχ και Ιράν και στις προσπάθειες της ΕΕ για αξιόπιστες δομές άμυνας και ασφάλειας.
Σημείωσε παράλληλα πως είναι ανοικτό το ζήτημα της αναβάθμισης τελωνειακής της ένωσης της Τουρκίας και της συμμετοχής της στις ευρωπαϊκές δομές άμυνας και ασφάλειας, ενώ επεσήμανε το γεγονός πως η Τουρκία κλείνει συμφωνίες για αγορά αεροσκαφών Eurofighter από ευρωπαϊκά κράτη.
Εξάλλου αναφέρθηκε στις σχέσεις Κύπρου – Ελλάδας κάνοντας λόγο για σε «αχρείαστες και απαράδεκτες κυρίως σε σχέση με το έργο GSI».
Μονοδιάστατη δυτικού προσανατολισμού η εξωτερική πολιτική, λέει ο Γ. Λουκαΐδης
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Λουκαϊδης, αναφέρθηκε εντός της Επιτροπής στην πολύ σημαντική δουλειά που κάνουν τα στελέχη του Υπουργείου, ενώ σε σχέση με το Κυπριακό σημείωσε την ανάγκη να πείθουμε διεθνώς και να διατηρούμε πρωτοβουλία των κινήσεων για συνολική λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρία, ο κ. Λουκαϊδης επεσήμανε, ανάμεσα σε άλλα, τη σημαντική δουλειά που κάνει η διπλωματική υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα ανέφερε πως άσκησαν κριτική επειδή «ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και η Κυβέρνησή του έχουν εγκαταλείψει αυτά που έλεγαν προεκλογικά για τη συνέχιση μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής» και έκανε λόγο για αντικατάστασή της από μια «μονοδιάστατη δυτικού προσανατολισμού εξωτερική πολιτική».
Θέλουμε επανέναρξη διαπραγματεύσεων για να γίνουν βελτιώσεις, λέει η Χρ. Ερωτοκρίτου
Η Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου, ανάμεσα σε άλλα, είπε κατά τη συνεδρία πως το ΔΗΚΟ επιθυμεί επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, για να «βελτιώσουμε ή να αλλάξουμε και να κάνουμε πρόοδο. Δεν επιθυμούμε να δεχτούμε οτιδήποτε υπάρχει χωρίς να διαπραγματευτούμε», ανέφερε.
Σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρία, η κ. Ερωτοκρίτου, είπε πως παρά τις σημαντικές αυξήσεις σε διάφορα ποσά ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών παραμένει στο χαμηλό 1% του συνολικού προϋπολογισμού του κράτους.
Εξέφρασε παράλληλα ικανοποίηση που η διπλωματική υπηρεσία καταφέρνει με περιορισμένους πόρους να πετυχαίνει το τελευταίο χρονικό διάστημα ένα μεγαλύτερο διπλωματικό αποτύπωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο.
Απαιτείται αύξηση του προϋπολογισμού του ΥΠΕΞ, είπε ο Μ. Σιζόπουλος
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Μαρίνος Σιζόπουλος, μεταξύ άλλων, είπε πως είναι λυπηρό το Υπουργείο Εξωτερικών να έχει τον πιο χαμηλό προϋπολογισμό από όλα τα Υπουργεία.
Εξάλλου σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρία σημείωσε πως σε μια περίοδο πολλαπλών προκλήσεων για την Κυπριακή Δημοκρατία επιβάλλονται πολλαπλές και αυξημένες δραστηριότητες του Υπουργείου Εξωτερικών, και ως εκ τούτου απαιτείται ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του προϋπολογισμού του για να μπορέσει αυτό να ανταποκριθεί με επάρκεια στις ανάγκες και υποχρεώσεις του.
Η ανεξάρτητη Βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, διερωτήθηκε εντός της συνεδρίας, γιατί δεν ζητήθηκε αύξηση προϋπολογισμού για να υπάρχει αποτελεσματική εκπροσώπηση της ΚΔ σε ξένες χώρες.
