Τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για το 2026, με έμφαση στη διαχείριση του υδατικού, παρουσίασε τη Δευτέρα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών η αρμόδια Υπουργός, Μαρία Παναγιώτου, σημειώνοντας ότι το 38% του προϋπολογισμού διατίθεται για έργα για κάλυψη των υδατικών αναγκών, με πρόγραμμα 28 δράσεων.
Η Υπουργός σημείωσε ότι οι δαπάνες του προϋπολογισμού για το 2026 ανέρχονται συνολικά σε 552,5 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 514,5 εκατομμύρια προέρχονται από εθνικούς πόρους και τα υπόλοιπα από ευρωπαϊκούς. Οι αναπτυξιακές δαπάνες διαμορφώνονται στα €110,1 εκατομμύρια, σε σύγκριση με €134,2 εκατομμύρια για το έτος 2025, γεγονός που, όπως είπε η κ. Παναγιώτου, οφείλεται στο ότι είναι σε εξέλιξη η ωρίμανση απαραίτητων έργων, όπως είναι η διαχείριση στερεών αποβλήτων.
Σημείωσε, ακόμα, ότι τα έσοδα για το έτος 2026 προϋπολογίζονται σε €239,3 εκατομμύρια, σε σύγκριση με €224,3 εκατομμύρια το 2025 (αύξηση 7%) χάριν στην αύξηση των εσόδων από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου.
Στον πυρήνα του σχεδιασμού για το 2026, όπως υπογράμμισε η Υπουργός, τίθεται η αγορά νερού από μονάδες αφαλάτωσης σε μόνιμη βάση, σε αντίθεση με προηγούμενα χρόνια κατά τα οποία οι μονάδες αφαλάτωσης λειτουργούσαν εποχικά για κάλυψη ελλείψεων, όπως είπε. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι θα διατεθεί ποσό ύψους 140 περίπου εκατομμυρίων ευρώ, που αποτελεί το μεγαλύτερο ποσό που θα έχει εγκριθεί ποτέ για αγορά ύδατος από αφαλατώσεις.
Η Υπουργός εξήγησε ότι το 2026, πέραν από την αγορά ύδατος από τις πέντε μόνιμες μονάδες αφαλάτωσης σε Πάφο, Επισκοπή, Βασιλικό, Λάρνακα και Δεκέλεια, αυξάνονται, κατά τουλάχιστον 32%, οι ποσότητες νερού με τουλάχιστον εφτά έργα κινητών μονάδων αφαλάτωσης σε Μονή, Κισσόνεργα, Γαρύλλη, Λιμάνι Λεμεσού, Επισκοπή, Βασιλικό και Επαρχία Αμμοχώστου.
Απαντώντας σε ερωτήσεις που υπέβαλαν όλοι ανεξαιρέτως οι Βουλευτές κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής αναφορικά με τη διαχείριση του υδατικού, σημείωσε ότι αυτός είναι ένας σχεδιασμός που θα επιτρέψει να διοχετεύονται αποκλειστικά για την κάλυψη των αναγκών των αγροτών τα αποθέματα που υπάρχουν στα φράγματα.
Η κ. Παναγιώτου είπε ότι για τα έργα που αφορούν στην υδατική πολιτική διατίθεται κονδύλι που ξεπερνά τα 195 εκατομμύρια ευρώ, καθώς, όπως σημείωσε, η Κύπρος διανύει ίσως τη χειρότερη παρατεταμένη ανομβρία που είχε ποτέ, ενώ το 2025 καταγράφεται ως η 8η χειρότερη χρονιά από το 1901. Σημείωσε, δε, ότι το 2026 υλοποιούνται τουλάχιστον 35 υδατικά έργα για άρδευση ή ύδρευση εκ των τα 15 θεωρούνται μεγάλα υδατικά έργα.
Μεταξύ των έργων που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, σύμφωνα με την Υπουργό, είναι και η μελέτη για εντοπισμό των απωλειών νερού στο δίκτυο, η χρηματοδότηση έργων του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων σε κοινότητες, καθώς και το σχέδιο χορηγιών για εγκατάσταση μικρών μονάδων αφαλάτωσης σε ξενοδοχειακές μονάδες. Σε εξέλιξη είναι και οι μελέτες για νέες μόνιμες μονάδες αφαλάτωσης στην ανατολική Λεμεσό και στην ελεύθερη Αμμόχωστο, αλλά και για αρδευτικά έργα στη Δυτική Λευκωσία.
Σε παρέμβασή του στη συνεδρίαση, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Χαράλαμπος Πάζαρος, επεσήμανε ότι καθυστέρησε η λήψη μέτρων, καθώς από το 2022 φαινόταν ότι θα ήταν άνυδροι οι χειμώνες, όπως είπε. «Λόγω της μειωμένης παραγωγής οι τιμές των ντόπιων γεωργικών προϊόντων θα εκτοξευτούν, συνεπώς την καθυστέρηση στην λήψη μέτρων θα την πληρώσουν οι πολίτες και οι παραγωγοί μας», ανέφερε σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση. Επανέλαβε, δε, εισήγηση του ΔΗΣΥ «για ολιστική λύση, για την ανάγκη να καταρτιστεί ένα πλάνο ολοκληρωμένο για αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων που μαστίζουν τον πρωτογενή τομέα».
Στο πλαίσιο της συζήτησης κατά τη συνεδρίαση, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιαννάκης Γαβριήλ, επεσήμανε, ότι πολλές κοινότητες δεν έχουν πρόσβαση σε νερό από αφαλατώσεις, πράγμα που επιβεβαίωσε η Υπουργός, απαντώντας ότι ανέκαθεν κάποιες κοινότητες καλύπτονταν από γεωτρήσεις. «Εξετάζεται ποιες κοινότητες μπορούν να μπουν στο σύστημα των αφαλατώσεων, ενώ έχουν υλοποιηθεί 13 έργα γεωτρήσεων και υπάρχει σχεδιασμός για ακόμα 11 έργα», πρόσθεσε η Υπουργός.
Πάντως, σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση, ο κ. Γαβριήλ είπε ότι το Υπουργείο ενημερώνει τους αγρότες να μην προχωρήσουν σε φυτεύσεις φέτος, λέγοντας ότι αυτό «συνιστά παραδοχή αποτυχίας». Είπε ότι το υδατικό έμεινε «στον πάτο των προτεραιοτήτων» και ότι γι’ αυτό σήμερα κάποιοι αγρότες δεν έχουν καθόλου νερό, και ότι η πληρότητα των φραγμάτων βρίσκεται στο ιστορικό χαμηλό του 10%. «Είναι ενδεικτικό ότι από κατάλογο 60 υδατικών έργων που προγραμματίστηκαν πριν 10 χρόνια, υλοποιήθηκαν μέχρι σήμερα μόλις τα 14», πρόσθεσε ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, καταλογίζοντας στους κυβερνώντες “απραξία”.
Δήλωσε, εξάλλου, ότι ο προϋπολογισμός «ακολουθεί την πεπατημένη των τελευταίων χρόνων» και ότι είναι «βαθιά διαχειριστικός» και δεν απαντά στα προβλήματα του αγροτικού κόσμου, ενώ επεσήμανε ότι έγιναν περικοπές αναπτυξιακών δαπανών και παρουσιάστηκαν χαμηλά ποσοστά υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού.
Τη δυσαρέσκειά του εξέφρασε και ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Ορφανίδης, επισημαίνοντας ότι, παρά τις προσπάθειες, υπάρχουν σοβαρά κενά. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο γεγονός ότι βρίσκεται ακόμα σε στάδιο μελέτης ο αγωγός Χοιροκοιτίας-Τερσεφάνου, γεγονός που θα καθυστερήσει την παροχή κατά 3-4 χρόνια, όπως είπε. Υπογράμμισε, δε, ότι ενώ υπήρχαν ήδη από το 2006 προειδοποιήσεις για το υδατικό, βρισκόμαστε ακόμα στο στάδιο εκπόνησης μελετών.
Στις ελλείψεις σε άρδευση και ύδρευση αναφέρθηκε και ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της ΔΗΠΑ, Αλέκος Τρυφωνίδης, επισημαίνοντας την πολυετή εκκρεμότητα για το δίκτυο στο φράγμα Σολέας. Σημείωσε, εξάλλου, ότι το φράγμα Σολέας έχει νερό, όμως λόγω παλιών οφειλών δεν μπορεί να διατεθεί το νερό στους αγρότες για άρδευση. Στο πλαίσιο αυτό, διατύπωσε την εισήγηση για ιδιοκτήτες χωραφιών που έχουν μετρητή και είναι έτοιμοι να εξοφλήσουν το χρέος τους να ανοιχτεί το νερό προς άρδευση. Ζήτησε, επίσης, επίσπευση των διαδικασιών για αλλαγή του δικτύου στο φράγμα Ξυλιάτου, από το οποίο υπάρχουν απώλειες 40%, όπως είπε. Επεσήμανε, τέλος, ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα για την ύδρευση Βυζακιάς, Ποταμίου, Νηκηταρίου, Κουτραφά και Αγίου Γεωργίου, όπου χρειάζεται να μεταφέρεται νερό ακόμα και με βυτία.
Νέοι ανάδοχοι ΟΕΔΑ και σταδιακή εφαρμογή «Πληρώνω όσο Πετώ» το 2026
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η Υπουργός στα έργα του 2026 που αφορούν στη διαχείριση αποβλήτων, παρουσιάζοντας, μεταξύ άλλων, την επέκταση του δικτύου πράσινων σημείων, τη δημιουργία 20 μικρών πράσινων σημείων σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, την εγκατάσταση 23 καταστημάτων επαναχρησιμοποίησης προϊόντων στα πράσινα σημεία, τη σταδιακή εφαρμογή του ‘πληρώνω όσο πετώ’ και την αναβάθμιση των δύο μονάδων Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ). Επίσης, είπε ότι αναμένεται να υπογραφεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2026 η μελέτης βιωσιμότητας για τη διαχείριση αποβλήτων μέσα από ένα ολοκληρωμένο δίκτυο υποδομών.
Η μελέτη αυτή, είπε η κ. Παναγιώτου, θα ορίσει τη μορφή της πλήρους αναβάθμισης των υφιστάμενων ΟΕΔΑ. Σημείωσε, εξάλλου, ότι εντός του 2026 θα υπάρξουν και νέοι ανάδοχοι για το ενδιάμεσο στάδιο αναβάθμισης των υφιστάμενων υποδομών των ΟΕΔΑ. Απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Ανδρέα Πασιουρτίδη, για τη μονάδα στην Κόσιη, η Υπουργός είπε ότι ο ορίζοντας για την πλήρη ολοκλήρωση των έργων είναι το 2029.
Αναφορικά με την εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω Όσο Πετώ» (ΠΟΠ), είπε ότι θα αρχίσει πρώτα για μεγάλους παραγωγούς και επιχειρήσεις και σταδιακά θα επεκταθεί στα νοικοκυριά. Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Πρόδρομος Αλαμπρίτης, επεσήμανε ότι «είναι αναγκαίο, το συντομότερο δυνατόν, να προχωρήσουμε από τη θεωρία στην πράξη, εφαρμόζοντας καθολικά σε όλη την Κύπρο το σύστημα πληρωμής ‘πληρώνω όσο πετώ’ και αναβαθμίζοντας τις υποδομές στους ΟΕΔΑ».
Επιφυλάξεις για τον σχεδιασμό της διαχείρισης στερεών αποβλήτων από οικοδομές, οργανικών αποβλήτων, αλλά και λυμάτων, εξέφρασε με παρέμβασή του ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, σημειώνοντας ενδεικτικά ότι στη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στο Βατί προέκυψαν βλάβες, με αποτέλεσμα τα λύματα να καταλήγουν στον υδατοφράκτη Πολεμιδιών. Επεσήμανε, ακόμα, ότι υπάρχουν προβλήματα στο θέμα της ανακύκλωσης και ότι απαιτούνται παρεμβάσεις από πλευράς του Υπουργείου.
Ενστάσεις και ανησυχίες Βουλευτών για μεταφορά μέσων πυρόσβεσης στο Υπ. Εσωτερικών
Ενστάσεις και ανησυχίες εξέφρασαν Βουλευτές του ΔΗΣΥ, του ΑΚΕΛ και του ΔΗΚΟ για τη μεταφορά υπηρεσιών πυρόσβεσης από το Τμήμα Δασών στο Υπουργείο Εσωτερικών, με στόχο τη δημιουργία κεντρικού μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων.
«Στον ΔΗΣΥ μας απασχολεί έντονα και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου», ανέφερε ο Βουλευτής, Χαράλαμπος Πάζαρος, προσθέτοντας ότι «θα πρέπει ν’ επανεξεταστεί η απόφαση που λήφθηκε, αφού κινδυνεύει να γκρεμιστεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών». Τη διαφωνία του με την εξέλιξη αυτή εξέφρασε και ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Ορφανίδης, ενώ οι Βουλευτές του ΑΚΕΛ ρώτησαν κατά πόσον υπήρξε κάποια μελέτη που να δικαιολογεί την απόφαση αυτή.
Η Υπουργός ανέφερε, στο πλαίσιο της συζήτησης στην Επιτροπή, ότι είναι ορθή η απόφαση για μετακίνηση της μονάδας πυρόσβεσης, με σκοπό την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας και διαβεβαίωσε ότι υπάρχει ομάδα που ήδη εργάζεται για την ομαλή μετάβαση της υπηρεσίας αυτής στο Υπουργείο Εσωτερικών. Απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Βαλεντίνου Φακοντή, διαβεβαίωσε ότι αξιοποιούνται σύγχρονα μέσα στο Τμήμα Δασών για την αναβάθμιση του συστήματος διαχείρισης δασικών πυρκαγιών, με αξιοποίηση νέων τεχνολογιών.
Η Υπουργός αναφέρθηκε και στην υλοποίηση έργων για το Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα, κατόπιν επαναξιολόγησής τους. «Στόχος μας παραμένει η ορθολογική και βιώσιμη ανάπτυξη του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, με τρόπο που να συνδυάζει την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, με την ανάδειξη της περιοχής και την ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων», είπε. Ορίζοντας για την ολοκλήρωση του έργου, ανέφερε, είναι το τέλος του 2027. Προσφέρθηκε, δε, να παρουσιάσει αναλυτικά τον σχεδιασμό για τα έργα που θα προχωρήσουν το 2026 στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα, σε συνεδρίαση της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής.
Σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρίαση της Επιτροπής, η Υπουργός αναφέρθηκε επίσης στην ολοκλήρωση εκκρεμοτήτων με διατάγματα Natura 2000, στη συνέχιση των μέτρων για το θέμα των κατολισθήσεων σε Πισσούρι και άλλες περιοχές, στην εκπόνηση χαρτών κατάκλισης για ένταξη στο «Tsunami Ready», στην έναρξη μικροζωνικής μελέτης στην Πόλη Χρυσοχούς, στην ενίσχυση ελέγχων σε μεταλλεία, λατομεία, αποθήκες εκρηκτικών και στην αυστηροποίηση ποινών για παράνομη χρήση πυροτεχνημάτων, στο σχέδιο 5,2 εκατομμυρίων ευρώ για αξιοποίηση εγκαταλελειμμένης γεωργικής γης, στην εκπαίδευση επαγγελματιών αγροτών με κονδύλι €700.000, στο σχέδιο €1,5 εκατομμυρίου για αύξηση παραγωγικότητας και μείωση εποχικότητας αιγοπροβάτων κ.α.
Σε δηλώσεις του ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ, Σωτήρης Ιωάννου, έκανε λόγο για προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι αγρότες, λόγω γραφειοκρατίας, αυξημένου κόστους, περιοριστικών κριτηρίων και αθέμιτου ανταγωνισμού με προϊόντα που, όπως είπε, φτάνουν από την Τουρκία μέσω της πράσινης γραμμής, κατά παράβαση του ευρωπαϊκού κανονισμού. Η Υπουργός διαβεβαίωσε ότι γίνονται οι απαραίτητοι έλεγχοι για εντοπισμό του αθέμιτου ανταγωνισμού και ο κ. Ιωάννου ζήτησε να κατατεθούν γραπτώς στοιχεία για τους ελέγχους που διενεργήθηκαν το 2024-2025.
Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ
Τέλος, η Υπουργός είπε ότι το Υπουργείο ετοιμάζεται για την Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ , σημειώνοντας ότι κατά την περίοδο του πρώτου εξαμήνου θα συνεδριάσει 10 φορές το αρμόδιο Συμβούλιο και σημείωσε ότι είναι στη διάθεση της Βουλής για ενημέρωση έπειτα από κάθε συνεδρίαση.
«Η Προεδρία θα δώσει προτεραιότητα στην ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, της υγείας των ζώων και την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης. Εεπικεντρώνεται στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του νερού, την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, την κλιματική ουδετερότητα και την απλούστευση των περιβαλλοντικών διαδικασιών. Δίνεται έμφαση στη βιώσιμη γεωργία, στη μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές, στην προστασία της βιοποικιλότητας και στην προώθηση της Ενιαίας Υγείας», κατέληξε η κ. Παναγιώτου.
