Να «βάλει τα πράγματα στη θέση τους» για το Κραν Μοντανά επιχειρεί με άρθρο του στο Philenews.com ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς.
Υποστηρίζει ότι τα πρακτικά/σημειώσεις του ΟΗΕ για το κρίσιμο δείπνο της τελευταίας νύχτας βασίζονται στις σημειώσεις του τότε ειδικού απεσταλμένου Έσπεν Μπαρθ Άιντε και ότι παραλείπουν ή αλλοιώνουν καθοριστικά περιστατικά και διατυπώσεις.
Ο κ. Κοτζιάς ισχυρίζεται ότι ο Άιντε στις σημειώσεις του ενσωματώνει προσωπικές κρίσεις και, όπως αναφέρει, αποδίδει στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θέσεις που δεν διατυπώθηκαν με αυτόν τον τρόπο. Παράλληλα, κάνει λόγο για προσπάθεια του Νορβηγού διπλωμάτη να εμφανιστεί εκ των υστέρων ως «ουδέτερος», ενώ τον συνδέει με «ειδικές σχέσεις» με την Τουρκία.
«Αποκρύπτεται ο καυγάς Τσαβούσογλου – Γκουτέρες»
Κεντρικό σημείο του άρθρου αποτελεί η αναφορά του πρώην ΥΠΕΞ ότι στα “πρακτικά” δεν καταγράφεται – όπως υποστηρίζει – η «εντονότατη αντιπαράθεση» μεταξύ του τότε Τούρκου ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του ΓΓ του ΟΗΕ.
Σύμφωνα με τον κ. Κοτζιά, ο Γκουτέρες επικαλέστηκε στη διάρκεια του δείπνου σύμφωνη στάση που φέρεται να είχε εκφράσει ο Τσαβούσογλου σε διμερείς επαφές, για κατάργηση των εγγυήσεων και διαδικασία αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ο Τούρκος ΥΠΕΞ, έχοντας λάβει νέες οδηγίες από την Άγκυρα, ανέτρεψε τη θέση του και αμφισβήτησε όσα είχε ειπωθεί πως συμφωνήθηκαν, οδηγώντας – κατά τον πρώην ΥΠΕΞ – στο να «κηρυχθεί» η λήξη της διαπραγμάτευσης.
«Στόχος να απαλλαγεί η Τουρκία από ευθύνες»
Ο Νίκος Κοτζιάς υποστηρίζει ακόμη ότι η εικόνα που δίνουν οι σημειώσεις/πρακτικά “απαλλάσσει” την Τουρκία από την ευθύνη για το ναυάγιο, αν και, όπως σημειώνει, δεν μπορεί να κρυφτεί πλήρως ότι η Άγκυρα επεδίωκε να διατηρήσει τα δικαιώματα επέμβασης και την παραμονή στρατού στην Κύπρο.
Στο ίδιο πλαίσιο, ισχυρίζεται ότι επιχειρείται να υποβαθμιστεί η «κεντρική ιδέα» που, όπως γράφει, προώθησε ο Γκουτέρες: η Κύπρος να καταστεί «ένα κανονικό/φυσιολογικό κράτος» (“a normal state”), χωρίς καθεστώς εγγυήσεων τρίτων και χωρίς κατοχικά στρατεύματα.
«Κόκκινη γραμμή: εγγυήσεις και στρατός»
Ο πρώην ΥΠΕΞ αναφέρει ότι ακόμη και από τις σημειώσεις Άιντε προκύπτει πως για την Τουρκία η διατήρηση των εγγυήσεων και η παραμονή στρατού αποτελούσαν «αμετακίνητη κόκκινη γραμμή». Μάλιστα, συνδέει τη στάση αυτή με εσωτερικές πιέσεις στην Τουρκία και επικρίνει, όπως γράφει, επιθέσεις που δέχθηκε στην Κύπρο, υποστηρίζοντας ότι εν τέλει εξυπηρετούν την τουρκική επιχειρηματολογία.
Η διαφωνία για την «Επιτροπή Παρακολούθησης»
Ιδιαίτερο βάρος δίνει και στο θέμα ενός μηχανισμού/επιτροπής παρακολούθησης της αποχώρησης των στρατευμάτων. Ο Νίκος Κοτζιάς υποστηρίζει ότι είναι ανακριβές πως η ελληνική πλευρά ήταν απέναντι στη συγκρότηση τέτοιου σχήματος, τονίζοντας ότι είχαν κατατεθεί γραπτές προτάσεις από Ελλάδα και Κύπρο.
Κατά τον ίδιο, η πραγματική διαφωνία αφορούσε:
- το αντικείμενο της επιτροπής (έλεγχος αποχώρησης και οπλισμών),
- τη σύνθεση (αν θα συμμετείχαν ως πλήρη μέλη οι εγγυήτριες δυνάμεις),
- και τη θεσμική διασύνδεση (αν η επιτροπή θα λειτουργούσε με κατάργηση της Συνθήκης Εγγύησης ή συμπληρωματικά προς αυτήν).
«Μετακινεί τον χρόνο» για την πρόσκληση των εγγυητριών
Ο κ. Κοτζιάς υποστηρίζει επίσης ότι ο Άιντε εμφανίζει εκ των υστέρων ως πρόταση του ΓΓ του ΟΗΕ μια πρόσκληση προς τους πρωθυπουργούς των εγγυητριών δυνάμεων να μεταβούν στο Κραν Μοντανά, ενώ – όπως γράφει – αυτή είχε τεθεί νωρίτερα, είχε απορριφθεί και δεν αποτέλεσε πρωτοβουλία του Γκουτέρες στο δείπνο.
Τι προτείνει για τα στρατεύματα και τις εγγυήσεις
Ο πρώην ΥΠΕΞ επαναλαμβάνει ότι η θέση της ελληνικής πλευράς ήταν η σταδιακή αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων με σαφή χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης, ώστε στο τέλος της διαδικασίας «να μην υπάρχει ούτε ένας στρατιώτης» στην Κύπρο, σε συνδυασμό με κατάργηση της Συνθήκης Εγγύησης.
Ο Νίκος Κοτζιάς κλείνει προαναγγέλλοντας περισσότερες λεπτομέρειες σε υπό συγγραφή βιβλίο του για το Κυπριακό.
