Η Κύπρος έχει επιτύχει τους στόχους μείωσης αερίων του θερμοκηπίου που είχαν τεθεί για την περίοδο 2013-2020, στο πλαίσιο του επιμερισμού των προσπαθειών, αναφέρεται μεταξύ άλλων στην ειδική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που δημοσιοποιήθηκε την Δευτέρα.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αυξητική τάση στις εκπομπές, την ίδια στιγμή που σε επίπεδο ΕΕ παρουσιάζεται αξιόλογη πτώση, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την επίτευξη των μελλοντικών, αυστηρότερων, στόχων μείωσης.
Στην έκθεση που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της ΕΥ αναφέρεται ότι εν αντιθέσει με τη δραματική μείωση που επέφερε το ΣΕΔΕ (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής Αερίων Θερμοκηπίου) στις εκπομπές ΑτΘ (αερίων θερμοκηπίου) σε επίπεδο ΕΕ, οι συνολικές εκπομπές από σταθερές εγκαταστάσεις της Κύπρου, για την περίοδο 2013-2021, μειώθηκαν κατά μόνο 15% σε σύγκριση με τις εκπομπές του 2005.
Σε ό,τι αφορά στις εκπομπές που προέρχονται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, παρουσίασαν αύξηση περίπου 6%.
Η τάση αυτή γίνεται εντονότερη το 2021, το οποίο είναι το πρώτο της επόμενης περιόδου 2021-2030. Κατά τα έτη 2017, 2019, 2020 και 2021, οι εκπομπές ΑτΘ, σε σχέση με το έτος βάσης αναφοράς (2005), παρουσιάζουν υπέρβαση κατά 2,07%, 4,61%, 1,4% και 7,63%, αντίστοιχα, αναφέρει η ΕΥ.
Αυτό, σύμφωνα με την ΕΥ, υποδηλώνει ότι, σε εθνικό επίπεδο, το ΣΕΔΕ δεν έχει επιφέρει αντίστοιχα αποτελέσματα. Επίσης, η αρμόδια Αρχή δεν συμμορφώνεται με τις θεσμικές της υποχρεώσεις για σχετική ενημέρωση της Βουλής των Αντιπροσώπων και εξασφάλιση δημοσιότητας επί του θέματος, ενώ η διάθεση των εσόδων από τη δημοπράτηση είναι ανορθόδοξη και αντίθετη με το θεσμικό πλαίσιο.
Επιπρόσθετα αναφέρεται ότι οι δαπάνες/επενδύσεις που υλοποιούνται δεν αξιολογούνται ως προς τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές ή άλλες τους επιπτώσεις και τη συμβολή τους στους εθνικούς στόχους, ούτε έναντι δεικτών απόδοσης.
Τέλος, η συνεχιζόμενη εξάρτηση του ηλεκτροπαραγωγικού τομέα σε συμβατικά, ρυπογόνα καύσιμα, οδηγούν σε αυξημένη ανάγκη αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών ΑτΘ, με πολύ σημαντικό κόστος, που μετακυλύεται στους καταναλωτές.
Γενικές συστάσεις ΕΥ
Για την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών ΑτΘ, όπως προκύπτουν από τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η ΚΔ έναντι της ΕΕ, όλες οι συναρμόδιες κρατικές αρχές που έχουν εμπλοκή στην υλοποίηση του ΕΣΕΚ, πρέπει, σύμφωνα με την ΕΥ, να προχωρήσουν απρόσκοπτα στην υλοποίηση των κατάλληλων πολιτικών και μέτρων.
Για επίτευξη των μελλοντικών στόχων που αφορούν στην κατανομή των ετησίων δικαιωμάτων εκπομπής, η Κύπρος θα χρειαστεί να ανατρέψει την αρνητική τάση που προκύπτει από τη σταδιακή αύξηση των πραγματικών εκπομπών που καταγράφει κατά τα έτη 2017-2021, αναφέρεται συγκεκριμένα.
Για τον σκοπό αυτό η ΕΥ θεωρεί ότι πρέπει να θεσπιστεί ένας αξιόπιστος μηχανισμός παρακολούθησης της υλοποίησης των πολιτικών και μέτρων, να εξευρεθούν τρόποι προς ουσιαστική διάθεση των εσόδων δημοπράτησης καθώς και οι δαπάνες/επενδύσεις που υλοποιούνται με τα εν λόγω έσοδα να αξιολογούνται ως προς την ενεργειακή απόδοση ή και τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού συστήματος που επιτυγχάνουν.
Ιδιαίτερα όσον αφορά στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, θα πρέπει να αξιολογηθούν και να προωθηθούν, το συντομότερο, πηγές ενέργειας με χαμηλότερες ή μηδενικές εκπομπές, όπως το φυσικό αέριο και οι ΑΠΕ.
Σημειώνεται ότι η ανάγκη για περιορισμό των εκπομπών στο όριο των δικαιωμάτων γίνεται πιο επιτακτική, λαμβάνοντας υπόψη την υπό αναφορά έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τους στόχους της δέσμης «fit for 55», η οποία εναρμονίζει τις πολιτικές της ΕΕ με τη δέσμευση που έχει αναλάβει να μειώσει τις καθαρές της εκπομπές ΑτΘ κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα το 2050.
