Συγγενείς (πρώτου βαθμού) πολίτη, ο οποίος υπέβαλε αίτηση να του παραχωρηθεί οικόπεδο για φτωχές οικογένειες, κατείχαν ακίνητη ιδιοκτησία αξίας άνω του €1 εκατ. και όμως εγκρίθηκε, παρόλον ότι ήταν ξεκάθαρο πως αν η περιουσία αυτή μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ανέγερση κατοικίας, η αίτηση έπρεπε να απορριφθεί.
Σε άλλη περίπτωση, συγγενής αιτητή (επίσης πρώτου βαθμού) κατείχε μισό μερίδιο γης, έκτασης 6.355 τ.μ. Οι πιο πάνω αποτελούν μόνο δύο από τις περιπτώσεις οι οποίες καταγράφονται σε έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η οποία εξέτασε το σχέδιο διάθεσης οικοπέδων σε οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.
Στην έκθεση καταγράφονται και οι ακόλουθες περιπτώσεις δικαιούχων οι οποίοι κατείχαν περιουσία πέραν των €500.000.
Άγιοι Τριμιθιάς περιουσία €698.213, Ανάγυα, €805,530, Μάμμαρι €724.561, Μάμμαρι €536.565, Σούνι Ζανατζιά €578.600, Πραστειό Αυδήμου €533.900, Μοσφιλωτή €518.050, Μοσφιλωτή €744.800,, Αυγόρου €756.802, Έμπα €595.450 και επίσης Έμπα €1.051.560.
Ο έλεγχος διενεργήθηκε για 12 κοινότητες προερχόμενες από όλες τις επαρχίες της Κύπρου. Περιλάμβανε 13 γνωστοποιήσεις σχεδίων και 138 φάκελους αιτήσεων που υποβλήθηκαν την περίοδο 2020-2022.
Τα οικόπεδα διατέθηκαν σε ειδικές τιμές και διευκολύνσεις και όταν διενεργήθηκε ο έλεγχος, στις Επαρχιακές Διοικήσεις εκκρεμούσαν οφειλές πέραν των €10 εκατ. και συγκεκριμένα €10.462.484, από προηγούμενα σχέδια.
Ο Γενικός Ελεγκτής διαβλέπει κίνδυνο απαίτησης σημαντικού ποσού από την Κυπριακή Δημοκρατία, ως εγγυητής των δανείων που συνήφθησαν μεταξύ δικαιούχων και τραπεζικών οργανισμών για την ανέγερση των κατοικιών, τα οποία δεν εξυπηρετούνται.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση σε έξι περιπτώσεις αιτήσεων, όπου εγκρίθηκε η αίτηση και παραχωρήθηκε οικόπεδο στους δικαιούχους, διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, ότι τα οικόπεδα που δόθηκαν ήταν ακατάλληλα για ανέγερση κατοικίας. (πολύ στενό, τριγωνικό σχήμα κ.λπ., βραχώδες έδαφος ή σε έδαφος με μεγάλες υψομετρικές διαφορές).
Σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρούνταν καθυστερήσεις στην εξέταση των αιτήσεων και σε δύο Κοινότητες, η διαδικασία αξιόλογης διήρκεσε περίπου 4 χρόνια.
Τέσσερις από τις 11 αιτήσεις που εξετάστηκαν και αφορούσαν την κοινότητα Αυγόρου, υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα αιτήσεις που αντιπροσωπεύουν το 36,4% του συνόλου και έγιναν αποδεκτές. Στην έκθεση αναφέρεται, πως το γεγονός της εκπρόθεσμης υποβολής προβληματίζει ως προς τους λόγους που έγιναν αποδεκτές οι συγκεκριμένες αιτήσεις.
Στη σύνοψη της Έκθεσης καταγράφονται και τα ακόλουθα:
♦ Απουσία αιτιολογικών εκθέσεων από Επαρχιακές Διοικήσεις (ΕΔ) αναφορικά με την ανάγκη για νέο διαχωρισμό. Σε αρκετές περιπτώσεις, εκ του αποτελέσματος, διαφάνηκε ότι δεν υπήρξε το αναμενόμενο ενδιαφέρον, με συνέπεια, μέχρι την ημερομηνία του ελέγχου, να υπάρχουν πολλά αδιάθετα οικόπεδα σε διάφορες κοινότητες.
♦ Απουσία του «προκαταρκτικού» καταλόγου κατά σειρά προτεραιότητας δικαιούχων στις πλείστες ΕΔ (62% των γνωστοποιήσεων διάθεσης) για επιβεβαίωση ότι η διάθεση διενεργήθηκε με την ανάλογη προτεραιότητα, όπως ορίζει το Σχεδίου Διάθεσης Οικοπέδων (ΣΔΟ).
♦ Δεν τηρήθηκε ο όρος του ΣΔΟ αναφορικά με το ανώτατο μέγεθος οικοπέδου, με αποτέλεσμα, σε μερικές περιπτώσεις, το εμβαδόν του οικοπέδου να είναι σχεδόν διπλάσιο του καθορισμένου. Κατ’ επέκταση, η τιμή παραχώρησης του οικοπέδου στις συγκεκριμένες περιπτώσεις αυξήθηκε σημαντικά.
♦ Σε πέραν του 60% των γνωστοποιήσεων, δεν τηρήθηκαν κατάλληλα πρακτικά σχετικά με τη διενέργεια κλήρωσης, η οποία απαιτείται για τη διάθεση των οικοπέδων.
♦ Τα πρακτικά των συνεδριάσεων των σχετικών επιτροπών παρουσίαζαν ελλείψεις, κατά παράβαση του Νόμου Ν.158(Ι)/1999.
♦ Ανυπαρξία χρονικών περιθωρίων εντός των οποίων πρέπει να ολοκληρώνεται η εξέταση της αίτησης, με αποτέλεσμα σε περιπτώσεις μεγάλης καθυστέρησης, η εξέταση να βασίζεται σε μη επικαιροποιημένα δεδομένα του αιτητή και πιθανόν να καταλήγει σε μη ορθή απόφαση. Σε δύο Κοινότητες, η διαδικασία αξιόλογης διήρκεσε περίπου 4 χρόνια.
Β. Δειγματοληπτικός έλεγχος αιτήσεων και παρακολούθηση υλοποίησής τους
♦ Ασάφεια στο εισόδημα που υπολογίζεται ως οικογενειακό εισόδημα, η οποία οδήγησε σε ανομοιομορφία κατά την εξέταση των αιτήσεων μεταξύ Επαρχιακών Διοικήσεων (ΕΔ). Το ΣΔΟ δεν περιλαμβάνει επαρκείς πρόνοιες για τον τρόπο καθορισμού εισοδήματος και των απαιτούμενων αποδεκτών παραστατικών για την επιβεβαίωση της ικανοποίησης των εισοδηματικών κριτηρίων.
♦ Απουσία σφραγίδας παραλαβής σε 15% του δείγματος των αιτήσεων, που να διασφάλιζε τόσο την εμπρόθεσμη, όσο και την ολοκληρωμένη παραλαβή τους.
♦ Εκπρόθεσμη παραλαβή αιτήσεων. Εντοπίστηκε περίπτωση Κοινότητας όπου 36% των αιτήσεων παραλήφθηκαν μετά την καταληκτική ημερομηνία υποβολής τους.
♦ Δεν εντοπίστηκε μηχανισμός παρακολούθησης της υλοποίησης των όρων της Συμφωνίας Ενοικιαγοράς (ΣΕ), όποτε οι ΕΔ δε δύνανται να έχουν άμεση ενημέρωση, ειδικά στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, για να εκκινήσουν διαδικασία ανάκτησης των οικοπέδων, ως οι σχετικές πρόνοιες.
♦ Σε αρκετές περιπτώσεις, ενώ είχε εκπνεύσει η αρχική περίοδος ανέγερσης της κατοικίας σύμφωνα με το ΣΕ, δεν εντοπίστηκε στους σχετικούς φακέλους αίτηση παράτασης της περιόδου ανέγερσης και αντίστοιχη έγκριση, κατά παράβαση του ΣΔΟ και των ΣΕ.
Εγκρίθηκαν περιπτώσεις όπου αιτητές δεν πληρούσαν όρο του ΣΔΟ που αφορούσε στη μη κατοχή ακίνητης ιδιοκτησίας από τους ιδίους και συγγενείς τους Α’ βαθμού, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ανέγερση κατοικίας. Ο Γενικός Ελεγκτής υποδεικνύει πως υπάρχει κίνδυνος απώλειας εσόδων της Κυπριακής Δημοκρατίας, λόγω μη αποπληρωμής του οικοπέδου από τους δικαιούχους.
