Αναφορές στο Κυπριακό ως προς τη δέσμευση της ΕΕ για μια συνολική διευθέτηση, καθώς και για την προσδοκία από την Τουρκία «να δεσμευτεί και να συμβάλει ενεργά», περιέχουν τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ, που εγκρίθηκαν από τους αρμόδιους Υπουργούς την Τρίτη, στο κεφάλαιο που αφορά τη διαδικασία διεύρυνσης.
Όπως σημειώνεται στα συμπεράσματα, σε ειδική παράγραφο για το Κυπριακό, η ΕΕ επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της για συνολική διευθέτηση εντός του συμφωνημένου πλαισίου, των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, τις αρχές της ΕΕ και το κεκτημένο.
«Εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας η Τουρκία να δεσμευτεί και συμβάλει ενεργά σε μια τέτοια ειρηνική διευθέτηση, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών της», προσθέτει το Συμβούλιο χαιρετίζοντας τα πρόσφατα βήματα του ΓΓ του ΟΗΕ και προσθέτοντας πως «η ΕΕ παραμένει έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, με όλα τα κατάλληλα μέσα στη διάθεσή της». Το Συμβούλιο καταδικάζει επίσης τις μονομερείς ενέργειες στα Βαρώσια, ζητά την άμεση ανάκλησή τους και ζητά τον σεβασμό των σχετικών ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ.
Στα συμπεράσματα υπάρχουν και συγκεκριμένες αναφορές όπως συνηθίζεται στις κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας όσον αφορά τις σχέσεις καλής γειτονίας, την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας για τη μετανάστευση, και την εφαρμογή της Τελωνειακής Ένωσης.
Γενικότερα, στα συμπεράσματα υπογραμμίζεται, με βάση προηγούμενα συμπεράσματα, το «στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο» και για «ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία», καθώς και πως η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τη χώρα σε σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος «κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο».
Ωστόσο, όπως τονίζεται στο τέλος των συμπερασμάτων, τα οποία επαναβεβαιώνουν τα περσινά συμπεράσματα, «οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας έχουν ουσιαστικά σταματήσει» και «δεν μπορούν να εξεταστούν περαιτέρω κεφάλαια για άνοιγμα ή κλείσιμο».
Στο πλαίσιο της προσπάθειας για ανάπτυξη «συνεργατικής και επωφελούς σχέσης», τα συμπεράσματα καταγράφουν τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι στιγμής, όπως με την πραγματοποίηση του πρώτου υψηλού διαλόγου για το εμπόριο, την συνέχιση του υψηλού διαλόγου για την οικονομία, και η πρόσκληση στην ΕΤΕπ να εξετάσει τις προϋποθέσεις για σταδιακή επαναπροσέγγιση σε τομείς προτεραιότητας, με έμφαση στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης καταγράφεται η συνέχιση των διαλόγων για την εξωτερική πολιτική και τα περιφερειακά θέματα καθώς και σε άλλους τομείς.
«Η εποικοδομητική δέσμευση της Τουρκίας θα συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση των διαφόρων τομέων συνεργασίας. Από την άποψη αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην επανάληψη και την πρόοδο των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού για την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ – Τουρκίας» τονίζεται, ενώ το Συμβούλιο σημειώνει τη βελτίωση στις σχέσεις με την Ελλάδα αλλά και την «αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο».
Όσον αφορά τις σχέσεις καλής γειτονίας και την ειρηνική επίλυση των διαφορών, το Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι η Τουρκία «πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της βάσει του διαπραγματευτικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους και χωρίς διακρίσεις εφαρμογής του πρόσθετου πρωτοκόλλου της συμφωνίας σύνδεσης έναντι όλων των κρατών μελών», ζητώντας την εξομάλυνση των σχέσεων με την Κυπριακή Δημοκρατία και τον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών μελών, μεταξύ άλλων σε σχέση και με το Δίκαιο της Θάλασσας.
Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει ακόμα τις σοβαρές ανησυχίες του για την κατάσταση όσον αφορά το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία στη χώρα, την έλλειψη ανεξαρτησίας στη δικαστική εξουσία και την άσκηση πιέσεων, τους περιορισμούς στην ελεύθερη έκφραση μεταξύ άλλων των ΜΜΕ, τις απολύσεις δημοκρατικά εκλεγμένων δημάρχων, καθώς και τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ιδιαίτερα για τα δικαιώματα των γυναικών, των ΛΟΑΤΚΙ και τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικότερα.
Σε σχέση με την οικονομία, το Συμβούλιο καλωσορίζει «τη στροφή προς πιο συμβατικές και αυστηρότερες οικονομικές πολιτικές από τα μέσα του 2023», ενώ για την Τελωνειακή Ένωση σημειώνεται η ανάγκη η χώρα να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της «διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη μέλη». Αναγνωρίζει ακόμα την πρόσφατη πρόοδο στην επίλυση των εμπορικών φραγμών και την άρση ορισμένων περιορισμών και καλεί την Τουρκία να συνεχίσει και να εντείνει τις εργασίες για την άρση των εναπομεινάντων εμπορικών ερεθισμών.
Για το μεταναστευτικό, υπογραμμίζεται πως η Κοινή Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας παραμένει το βασικό πλαίσιο συνεργασίας, το οποίο αποδίδει, ενώ επαναλαμβάνεται η σημασία «της πλήρους και χωρίς διακρίσεις εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, μεταξύ άλλων έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, για την επανάληψη των επιστροφών και την πρόληψη των παράτυπων αφίξεων χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση», καθώς και η εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής και η ευθυγράμμιση με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ.
Ακόμα, το Συμβούλιο αναγνωρίζει τα μέτρα που έλαβε η Τουρκία για να σταματήσει την καταστρατήγηση των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας μέσω του εδάφους της, «τα οποία πρέπει να εφαρμοστούν και να συμπληρωθούν με περαιτέρω προσπάθειες, όπου χρειάζεται», καλώντας σε συνεργασία μεταξύ άλλων για τα αγαθά διπλής χρήσης, καθώς και της ψευδούς διαμετακόμισης και της επανεξαγωγής αγαθών προς τη Ρωσία μέσω μεσαζόντων τρίτων χωρών.
Το Συμβούλιο καλεί τον Ειδικό Απεσταλμένο της ΕΕ για τις κυρώσεις να αξιολογήσει τα μέτρα που έλαβε η Τουρκία σε σχετική έκθεση. Παράλληλα, το Συμβούλιο αναγνωρίζει τον ρόλο που έπαιξε η Τουρκία στην πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά και στην ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Το Συμβούλιο εκφράζει επίσης τη λύπη του για το πολύ χαμηλό ποσοστό ευθυγράμμισης της Τουρκίας με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ και τη μη ευθυγράμμισή της με τα περιοριστικά μέτρα της ΕΕ κατά της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία. Δ
