Η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ) έχει δεσμευτεί να συνεχίσει το έργο της για να διακριβωθεί η τύχη όλων των προσώπων που καταγράφονται ως αγνοούμενα.
Σε διάσκεψη Τύπου τη Δευτέρα, τα τρία μέλη, ο Ελληνοκύπριος Λεωνίδας Παντελίδης, ο Τουρκοκύπριος Χακί Μουφτούζαντε και το Τρίτο Μέλος, ο Πιερ Τζεντίλ, παρουσίασαν τη στρατηγική για την περίοδο 2025-2030 και αναφέρθηκαν στο έργο που επιτεύχθηκε κατά την προηγούμενη στρατηγική.
Σύμφωνα με έκθεση που διανεμήθηκε, η ΔΕΑ προέβη σε εκταφή 1.704 λειψάνων μέχρι τις αρχές Μαΐου 2025. Συνολικά, από τους 2002 αγνοούμενους, των οποίων οι οικογένειες δεν είχαν νέα μετά τα γεγονότα του 1963/64 και του 1974, καθώς και κατά τη διάρκεια της ενδιάμεσης περιόδου, ταυτοποιήθηκαν 1.054 αγνοούμενοι.
Η ΔΕΑ εκφράζει την πεποίθηση ότι “μπορεί να λύσει έναν σημαντικό αριθμό περιπτώσεων και να δώσει απαντήσεις σε πολλές οικογένειες τα επόμενα χρόνια». Αναγνωρίζει ότι πρέπει να εργαστεί με πιο εντατικό ρυθμό, καθώς οι οικογένειες και οι μάρτυρες μεγαλώνουν και κάποιοι έχουν ήδη πεθάνει. Οι τακτικές διαβουλεύσεις με εταίρους, καθώς και εντός της ΔΕΑ, κατά την προετοιμασία αυτής της στρατηγικής, ανέδειξαν την ανάγκη να εξεταστεί η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα των δαπανών, προκειμένου να ενισχυθεί η ανάκτηση και η ταυτοποίηση. Αυτές οι δύο έννοιες, σημείωσαν, «αποτυπώνονται σε μεγάλο βαθμό σε αρκετούς συγκεκριμένους στόχους και δράσεις της εν λόγω στρατηγικής», ανέφερε η έκθεση.
Σε δηλώσεις του, ο κ. Τζεντίλ είπε ότι το όραμα για την επόμενη περίοδο μπορεί να συνοψιστεί «σε δύο προτάσεις: να βελτιωθεί η αποδοτικότητα καθώς και η σχέση αποτελεσματικότητας με το κόστος σε όλους τους τομείς εργασίας, να επιταχυνθεί το έργο, δίνοντας απαντήσεις όσο το δυνατό πιο σύντομα στις οικογένειες».
Ανάμεσα στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Επιτροπή είναι η έλλειψη ακρίβειας σχετικά με πιθανές τοποθεσίες ταφής, η μετακίνηση σορών, η διαχείριση κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια των ομάδων της ΔΕΑ, λείψανα που δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν και η διαρκής χρηματοδότηση, σημειώνοντας ότι τώρα η ΔΕΑ λειτουργεί με έλλειψη πόρων.
Μεταξύ των θεμάτων που η ΔΕΑ έχει αναγνωρίσει ως θετικά αποτελέσματα της προηγούμενης στρατηγικής είναι η δοκιμή νέων τεχνολογιών, η ανάπτυξη νέων διαδικασιών και η δημιουργία νέων συνεργασιών.
Σε ερώτηση αν η ΔΕΑ θα σταματήσει το έργο της σε κάποιο χρόνο, ο κ. Παντελίδης είπε, “η απάντηση είναι ότι δεν θα σταματήσουμε ποτέ μέχρι να διαπιστωθεί η τύχη του τελευταίου αγνοούμενου στο κατάλογό μας».
Είπε ότι αυτό αποτελεί θέμα αρχής, προσθέτοντας ότι αν μια μέρα αλλάξει η πολιτική κατάσταση και υπάρχει μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση, η ΔΕΑ ενδεχομένως να αλλάξει τη μορφή της. “Πιστεύω ότι πρέπει να παραμένει ανοιχτό το θέμα”, είπε.
Ο κ. Παντελίδης αναγνώρισε ότι «δεν θα μπορέσουμε να βρούμε όλους τους αγνοούμενους, διότι έχει περάσει πολύς χρόνος και έχουν σημειωθεί πολλές διαταραχές στους τάφους, τόσο εσκεμμένες όσο και μη. Υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη και οι τοποθεσίες των τάφων βρίσκονται σήμερα κάτω από κτίρια, σχολεία και νοσοκομεία, οπότε πολύ πιθανόν να μην έχουμε πρόσβαση σε αυτές».
Ο κ. Μουφτούζαντε είπε ότι η ΔΕΑ χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες και ότι «είμαστε αισιόδοξοι ότι θα καταφέρουμε να φτάσουμε σε δύσκολες περιοχές». Ανακοίνωσε ότι δύο καθηγητές φτάνουν την ερχόμενη βδομάδα στην Κύπρο και «θα δοκιμάσουν τις τεχνολογίες τους» και θα έχουν μια καλύτερη εικόνα μετά από αυτές τις δοκιμές, ενώ αναμένονται περισσότερες τεχνολογίες στο μέλλον, οπότε «έχουμε ελπίδα για το μέλλον».
Στις δηλώσεις του, το Τουρκοκύπριο μέλος περιέγραψε το έργο της Επιτροπής ως «πολύ δύσκολο, σύνθετο και θεωρούμε ότι κάνουμε κάτι το ιερό, καθώς αγγίζει τις καρδιές των οικογενειών», προσθέτοντας «είμαστε πλήρως ενήμεροι για το καθήκον μας και πρέπει να το εκπληρώσουμε».
Είπε ότι το θέμα των αγνοουμένων συχνά πολιτικοποιείται και ότι γι’ αυτό προσπαθούν να προστατεύσουν το έργο της επιτροπής, τονίζοντας ότι η επιτροπή περιορίζεται στους όρους αναφοράς της. Ο πρώτος κανόνας της είναι η παράδοση των λειψάνων στις οικογένειες των αγνοουμένων και να συμβάλει σε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
«Δεν πολιτικοποιούμε το θέμα, απλά εστιάζουμε σε αυτό που κάνουμε και αυτό συμβάλλει στα ΜΟΕ. Φυσικά, η επίλυση του κυπριακού προβλήματος είναι υπόθεση των πολιτικών… αν πολιτικοποιήσουμε αυτό το ζήτημα, θα μας εμποδίσει στην επίτευξη προόδου», πρόσθεσε και επέκρινε τους πολιτικούς που πολιτικοποιούν το θέμα.
Ο κ. Μουφτούζαντε είπε ότι η Επιτροπή αισθάνεται θετικά καθώς βρίσκεται στα πρόθυρα εντοπισμού περισσότερων οστών.
Σε ερώτηση αν υπάρχουν κρατούμενοι ακόμα ζωντανοί στην Τουρκία, ο κ. Μουφτούζαντε είπε ότι σύμφωνα με τον Ερυθρό Σταυρό, «όλοι οι αιχμάλωτοι που στάληκαν στην Τουρκία έχουν επιστρέψει», και ότι «δεν έχουμε κανένα λόγο να πιστεύουμε ότι υπάρχουν κρατούμενοι στην Τουρκία». Από την πλευρά του, ο κ. Τζεντίλ πρόσθεσε ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες ότι κάποιος είναι φυλακισμένος.
Ο κ. Παντελίδης ανέφερε ότι η επιτροπή εργάζεται με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνει. «Αν κάποιος μας προσεγγίσει με πληροφορίες ότι είδε κάποιον ζωντανό κάπου, σας διαβεβαιώ ότι θα ερευνήσουμε αυτή την πληροφορία. Δεν προδικάζουμε ότι όλοι είναι νεκροί. Αυτήν τη στιγμή, όμως δεν έχουμε αξιόπιστες πληροφορίες ότι κάποιοι είναι ζωντανοί. Το μόνο που έχουμε είναι πολλές πληροφορίες για ανθρώπους που έχουν δει συγκεκριμένες δραστηριότητες οι οποίες μας ενδιαφέρουν. Προσπαθούμε να επιβεβαιώσουμε τις πληροφορίες και μετά να πάμε να τους βρούμε. Δεν μας ενδιαφέρει το ποιος ευθύνεται ή όχι. Εμάς μας ενδιαφέρει μόνο το πού μπορεί να βρίσκονται οι άνθρωποι που είναι στη λίστα μας».
Το τι κάνουμε είναι εξαιρετικά δύσκολα, ωστόσο τα καταφέρνουμε γιατί έχουμε δημιουργήσει έναν συγκεκριμένο τρόπο αντιμετώπισης των θεμάτων. Αυτό, όπως ανέφερε ο κ. Παντελίδης, αποτελεί παράδειγμα ότι οι δύο κοινότητες μπορούν να εργαστούν μαζί.
Σε ερώτηση σχετικά με τα εμπόδια που θέτει ο τουρκικός στρατός στα κατεχόμενα, ο κ. Μουφτούζαντε είπε ότι η ΔΕΑ έχει συμφωνία με τις στρατιωτικές αρχές για ανασκαφές σε δέκα στρατιωτικές περιοχές κάθε χρόνο. «Όταν ολοκληρώνονται οι περιοχές μέσα σε ένα χρόνο, πηγαίνουμε στην επόμενη χρονιά».
Σε ερώτηση αν συνεχίζουν να λαμβάνουν κλήσεις στη γραμμή βοήθειας από άτομα με πληροφορίες, ο κ. Παντελίδης απάντησε ότι «συνεχίζεται η ροή πληροφοριών”.
