Ξεπέρασαν τις 25,000 οι αναχωρήσεις μεταναστών από το 2023, ενώ την ίδια περίοδο έχουν ελεγχθεί 40,000 αιτήσεις ασύλου, εκ των οποίων οι πλείστες έχουν απορριφθεί, με το Υφυπουργείο Μετανάστευσης να τονίζει πως ο λόγος που τέθηκαν σε προτεραιότητα οι αριθμοί στην αντιμετώπιση του προβλήματος ήταν για να μπορέσει η Κυβέρνηση να δώσει μετέπειτα έμφαση στην παροχή καλύτερων υπηρεσιών στα άτομα που ήδη διαμένουν στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η Επιτροπή Ελέγχου έθεσε επί τάπητος την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, αναφορικά με τη διαχείριση του μεταναστευτικού προβλήματος τις χρονιές 2021-2023 και κάποια στοιχεία από το 2024. Ο Γενικός Ελεγκτής, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, ξεκίνησε την τοποθέτησή του, δίνοντας εξήγηση τι είναι παράτυπος και τι παράνομος μετανάστης. Όπως υπέδειξε «παράτυπος είναι εκείνος που έρχεται όχι από νόμιμους οδούς αλλά υποβάλλει αίτημα για διεθνή προστασία. Οι παράνομοι είναι εκείνοι που ήρθαν νόμιμα και δεν έκαναν αίτηση ασύλου, είναι εκείνοι που δεν ήρθαν από νόμιμες οδούς και δεν κάνουν αίτηση για διεθνή προστασία και εκείνοι που κάνουν αίτημα για διεθνή προστασία, εξετάζεται, απορρίπτεται και δεν φεύγουν».
Αναφερόμενος στην έκθεση της Ελεγκτικής, ο κ. Παπακωνσταντίνου σημείωσε ότι εξετάστηκε η περίοδος 2021-2023 και σημείωσε πως εκείνη την περίοδο, η Κύπρος είχε δεχθεί 40,000 αιτήσεις ασύλου. Αναφερόμενος ανά έτος, ο κ. Παπακωνσταντίνου υπέδειξε πως:
-Το 2021 ήταν 10,728
-Το 2022 ήταν 19,308
-Το 2023 ήταν 10,580.
«Το 32% από Συρία, 13% από Νιγηρία, 13% Κογκό και μετά είναι Πακιστάν, Αφγανιστάν, Καμερούν. Αναλύσαμε από πού έρχονται αυτοί οι αιτητές ασύλου. Το 78% (34,000) από τα κατεχόμενα και 6,000 (22%) διά θαλάσσης. Το 2023 είχαμε αύξηση αφίξεων διά θαλάσσης. Πήγαν στις 4,257. Από την Κύπρο έφυγαν 15,335 άτομα την ίδια περίοδο και το 76% ήταν εθελούσιες επιστροφές και το 24% υποχρεωτικές. Το ενθαρρυντικό είναι ότι από το 2022 που ήταν η κορύφωση των εισροών, το 2023 μειώθηκαν και αυξάνονται οι αποχωρήσεις. Τα πρώτα στοιχεία του 2024 βλέπουμε ότι περίπου όσοι έρχονταν άλλοι τόσοι έφυγαν. Δούλεψε το σχέδιο εθελούσιας επιστροφής και οι άλλες προσπάθειες της Κυβέρνησης. Αναφερόμαστε σε αυτούς που εντοπίστηκαν και όχι στους παράνομους που κυκλοφορούν παράνομα».
Αναφορικά με το κόστος διαχείρισης του Μεταναστευτικού εκείνη την περίοδο, ο Γενικός Ελεγκτής υπέδειξε πως στοίχισε μισό δις ευρώ και από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εισπραχθεί ποσό ύψους €166,5 εκ.
Επεξηγώντας την κατανομή των ποσών, ο κ. Παπακωνσταντίνου σημείωσε πως:
-Για Κοινωνικές Παροχές οι δαπάνες ήταν 197 εκ.
– Για Παροχές Υγείας οι δαπάνες ήταν 44 εκ.
-Για Κέντρα/Δομές οι δαπάνες λειτουργίας ήταν 40 εκ.
-Οι δαπάνες ΥΠΕΣ, που περιλάμβαναν κίνητρα για εθελούσιες επιστροφές, ασυνόδευτους ανήλικους, εκπαίδευση, κατασκευαστικά κέντρα κλπ. οι δαπάνες ήταν 181 εκ.
-Λοιπές δαπάνες ανήλθαν στα 23 εκ.
Στη συνέχεια, ο Γενικός Ελεγκτής επεσήμανε πως διαπιστώθηκε ότι ενώ υπάρχουν μηχανογραφικά συστήματα, δεν χρησιμοποιούνται, αφού οι λειτουργοί επιλέγουν την έντυπη μορφή και είναι υψηλό το ποσοστό να γίνουν λάθη. Αναφορικά με το χρόνο εξέτασης των αιτήσεων, ο κ. Παπακωνσταντίνου σημείωσε ότι το 15% ολοκληρώθηκε εμπρόθεσμα και τόνισε πως μέχρι το 2024 εκκρεμούσαν 25,500 αιτήσεις, ενώ αυτή τη στιγμή ο αριθμός είναι μειωμένος στις 19,000.
«Εμείς είδαμε ότι είναι ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα. Δεν θέλαμε να δείξουμε κακή κατάσταση. Ό,τι στοιχεία μας έδωσαν την αναφέραμε. Από τα στοιχεία διαπιστώθηκε πως γίνεται υπερπροσπάθεια τα τελευταία χρόνια, όμως υπάρχουν και κενά».
Η τοποθέτηση του υφυπουργού Μετανάστευσης
Από πλευράς του, ο υφυπουργός Μετανάστευσης, Νικόλας Ιωαννίδης, στην τοποθέτησή του, επεσήμανε ότι «η προσέγγισή μας σε σχέση με την έκθεση είναι εποικοδομητικές. Σεβόμαστε τις εκθέσεις της Ελεγκτικής».
Αναφερόμενος στο θέμα των μηχανολογικών συστημάτων, ο υφυπουργός Μετανάστευσης αναγνώρισε το κενό που υπάρχει και εξήγησε πως πρόκειται για τα πληροφοριακά συστήματα που εμπεριέχουν τους φακέλους και αφορά όλα τα στοιχεία των ξένων που έρχονται στην Κυπριακή Δημοκρατία. Επεσήμανε πως γίνονται ενέργειες για να βελτιωθούν.
Στη συνέχεια, υπέδειξε πως με τις πολιτικές της Κυβέρνησης, κατάφεραν να αλλάξει το ισοζύγιο, καθώς όπως επεσήμανε, είναι ένα πολυδιάστατο ζήτημα το μεταναστευτικό και δεν είναι μόνο αριθμοί. «Λόγω των μέτρων της Κυβέρνησης μειώσαμε κατά 65% οι αφίξεις. Το 2024 είχαμε 6,100 αφίξεις και 6,700 αιτήσεις. Μπορεί να είχαμε περισσότερες αιτήσεις από αφίξεις, επειδή μπορεί να υπέβαλε αίτηση και κάποιος που βρισκόταν ήδη στην Κύπρο. Ο αριθμός των αιτήσεων του 2024 ήταν ο πιο χαμηλός από το 2017, που είχαμε 21,065».
Ο Νικόλας Ιωαννίδης, στη συνέχεια, επεσήμανε ότι «το 2024 είχαμε 11,000 αναχωρήσεις. Το πρώτο τετράμηνο του 2025 πάνω από 5,000 αναχωρήσεις από τη Δημοκρατία. Οι αφίξεις είναι πιο κάτω από 1,000. Αυξάνεται ο αριθμός. Από το 2023 είχαμε πάνω από 25,000 αναχωρήσεις. Είχαμε 25,000 εκκρεμούσες αιτήσεις και τώρα έχουμε 18,000 και αφορούν Σύρους».
Αναφερόμενος στο θέμα των 290,000 ανοιχτών υποθέσεων, που καταγράφεται στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και αναφέρεται σε άτομα από το εξωτερικό, που είναι καταγραμμένα ότι έχουν φτάσει στην Κυπριακή Δημοκρατία αλλά δεν υπάρχει καταγραφεί ότι έχουν φύγει, ο κ. Ιωαννίδης σημείωσε ότι «ο κόσμος νομίζει ότι έχουμε 290,000 παράνομους. Οι περισσότεροι ήρθαν ως τουρίστες και δεν είχαν υποβάλει αίτηση για άσυλο. Το 83% που είναι άτομα που ήρθαν ως τουρίστες. Δεν είναι αμελητέο ότι πολλοί έφυγαν από τα κατεχόμενα, είτε με άλλο διαβατήριο, είτε υπέβαλαν άλλη αίτηση για να παραμείνουν. Δεν έχουμε τόσους παράνομους. Ανάμεσα σε αυτούς έχουμε 75,000 υπηκόους της Βρετανίας που μπορούν να είναι στην Κύπρο. Είναι η συμφωνία του Brexit. Έχουμε 162,565 με νόμιμες άδειες παραμονής».
Στη συνέχεια, ο υφυπουργός Μετανάστευσης σημείωσε ότι για τους 13,000 που αναγράφεται στην έκθεση της Ελεγκτικής ότι δεν εντοπίστηκαν στοιχεία «είναι δύσκολο να αναγνωριστεί ο αριθμός των παρανομούντων. Υπάρχει μία τυπική απόκλιση».
Αναφερόμενος στις δαπάνες για διαχείριση του μεταναστευτικού, ο Νικόλας Ιωαννίδης επεσήμανε ότι «το 87% του Υφυπουργείου έχουν ανακτηθεί και πρόκειται να συνεχίσουμε. Το 85% τόσο των λειτουργικών εξόδων των κέντρων είναι συνχρηματοδοτούμενα και ανακτήσιμα. Έχουμε λάβει πίσω 177 εκ. και θα λάβουμε κι άλλα. Η δημιουργία κέντρων φιλοξενίας και το κέντρο πρώτης υποδοχής, είναι ανθρωπιστική και ευρωπαϊκή υποχρέωση».
Στη συνέχεια, ο κ. Ιωαννίδης σχολίασε τις αναφορές για καθυστέρηση στις εξετάσεις αιτήσεων ασύλου, διευκρινίζοντας πως είναι αλήθεια αποδίδοντάς το στην υποστελέχωση της Υπηρεσίας Ασύλου. «Από το 2023 μέχρι σήμερα εξέδωσε 40,000 αποφάσεις η Υπηρεσία Ασύλου. Η συντριπτική πλειοψηφία ήταν αρνητικές αποφάσεις».
Ο υφυπουργός Μετανάστευσης, επιπρόσθετα, ανέφερε ότι «υπάρχει ένα ζήτημα με τις αποχωρήσεις μετά τις αποφάσεις Δικαστηρίου. Είμαι σε συντονισμό με τον υπουργό Δικαιοσύνης για να δημιουργήσουμε μηχανισμό, ώστε όταν υπάρχει απόφαση από το Δικαστήριο, να γίνονται διαδικασίες για αποχώρηση».
Αναφορικά με τις καταδίκες της Κυπριακής Δημοκρατίας από το ΕΔΑΔ, ο υφυπουργός Μετανάστευσης σημείωσε ότι «οι περισσότερες αφορούν περιόδους πολύ πριν την περίοδο αναφοράς. Το τελευταίο περιστατικό ήταν το 2020. Έχουν παρθεί μέτρα για βελτίωση συνθηκών κράτησης και λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι αποφάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων. Η κατάσταση στο Πουρνάρα και στις Λίμνες έχει βελτιωθεί αρκετά. Έχουμε καθημερινά ευρωπαϊκούς οργανισμούς, είναι καλύτερες οι συνθήκες. Όσα αναφέρονται στην έκθεση έχουν αντιμετωπιστεί και αντιμετωπίζουμε. Δεν ισχυριζόμαστε ότι είναι όλα τέλεια, δεν είναι, αλλά γι’ αυτό έχει δημιουργηθεί Υφυπουργείο».
Οι απαντήσεις σε ερωτήσεις βουλευτών
Στη συνέχεια, ο υφυπουργός Μετανάστευσης απάντησε σε ερωτήσεις βουλευτών. Όπως ανέφερε «ήταν κρίσιμο να καταφέρουμε να ελέγξουμε τις ροές και τους ανθρώπους που ήταν εδώ. Επικεντρωθήκαμε στη μείωση των ροών και την αύξηση των αναχωρήσεων για να κάνουμε αυτό που προσπαθούμε τώρα, που είναι η στρατηγική ένταξης των νόμιμα διαμένοντων. Θέλουμε να αποφύγουμε την γκετοποίηση και την παρανομία. Εργαζόμαστε για να εξορθολογήσουμε και τις διαδικασίες της νόμιμης μετανάστευσης».
Ο κ. Ιωαννίδης υπέδειξε, παράλληλα πως επικρατεί αντίληψη ότι όπου εντοπίζεται μετανάστης, είναι υπεύθυνο το Υφυπουργείο και αυτό δημιουργεί προβλήματα. «Έρχονται εδώ, καταγράφονται, υπάρχει παρακολούθηση της πορείας τους στην Κύπρο, όμως δεν μπορεί να παρέχει όλες τις υπηρεσίες το Υφυπουργείο. Κάνει και η Αστυνομία συνεντεύξεις σε εκείνους που έρχονται. Δεν είναι όλοι οι αιτούντες άσυλο που παίρνουν επιδόματα. Μετά τους εννέα μήνες μπορούν να εργαστούν. Το θέμα πλέον αντιμετωπίζεται άμεσα και μόνο με τους Σύρους έχουμε ζητήματα».
Στη συνέχεια, ο κ. Ιωαννίδης εξήγησε πως «αν δεν υποβάλουν αίτηση για άσυλο είναι παράνομοι. Οι παρανομίες που γίνονται με τη νόμιμη μετανάστευση, είναι ένα θέμα που έχουμε εντοπίσει και συνεργαζόμαστε με το Υπουργείο Εργασίας. Έρχονται, παίρνουν τη βίζα και μετά αποχωρούν για την Ευρώπη ή είναι παράνομοι. Εμείς ελέγχουμε στα αεροδρόμια για να παρεμποδίσουμε αυτά τα δεδομένα».
Πάντως, κατά τη διάρκεια της συζήτησης, οι τοποθετήσεις των βουλευτών για τον τρόπο διαχείρισης κάποιων πτυχών, που αφορούσαν περισσότερο τις ενέργειες της Αστυνομίας, ήταν έντονες, με τη βουλεύτρια του Δημοκρατικού Συναγερμού, Ρίτα Θεοδώρου-Σούπερμαν, να αναφέρει πως το τελευταίο διάστημα δεν έγιναν ανακοινώσεις για συντονισμένες εκστρατείες για εντοπισμό παρανόμων και την ανεξάρτητη βουλεύτρια, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, να αναφέρει ότι «η ανεπάρκεια της Αστυνομίας έχει δημιουργήσει μία κατάσταση δύσκολη στην Κύπρο. Κάποιοι εργαλειοποίησαν το μεταναστευτικό και τώρα έχουμε αρνητικά αποτελέσματα. Έρχονται νόμιμα και μετά είναι παράνομοι». Σημειώνεται πως η κα. Ατταλίδου ζήτησε να ενημερωθεί για το γεγονός ότι υπάρχουν κολλέγια που φέρνουν εικονικούς φοιτητές, που καταλήγουν να είναι παράνομοι.
Ο υφυπουργός Μετανάστευσης, απαντώντας στις τοποθετήσεις, υπέδειξε πως κατά την άφιξη των αλλοδαπών στο κέντρο Πουρνάρα «γίνεται έλεγχος ευαλωτότητας. Το λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη και αυτό συνδέεται με τους ισχυρισμούς για επαναπροωθήσεις. Ο σκοπός που κάνουμε συνεντεύξεις είναι για να αντιμετωπίσουμε το θέμα με την εμπορία. Όταν είχαμε το ναυάγιο με τους νεκρούς και τους δύο διασωθέντες, δεν είδαμε κανένα να ασχοληθεί για το λόγο που ήταν στη βάρκα, αλλά είδαμε ότι εμείς προσπαθήσαμε να τους σώσουμε. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι υποχρεωμένη όταν υπάρχουν περιστατικά έρευνας και διάσωσης να βοηθήσει. Οι ενέργειες μας είναι με επαγγελματισμό».
Αναφορικά με το θέμα των φοιτητών, ο κ. Ιωαννίδης επεσήμανε ότι «έχουμε αγγίξει το θέμα. Υπάρχει διαδικασία για πιστοποίηση εγγράφων, με το Υπουργείο Παιδείας, αλλά θα πρέπει να υπάρχει πιστοποίηση και από το ΥΠΕΞ για να διαπιστωθεί αν η σφραγίδα είναι η σωστή. Γίνονται έλεγχοι. Για εκείνους που έρχονται από τα αεροδρόμια δεν μπορεί να απορριφθεί κάποιος που ζητά άσυλο».
Στη συνέχεια, ο υφυπουργός Μετανάστευσης αναφέρθηκε στο δικαίωμα που έχουν αιτούντες ασύλου να εργαστούν, σημειώνοντας πως «από τη στιγμή που είναι εδώ μπορούν να εργαστούν. Όταν απορριφθεί η αίτηση για άσυλο, δεν έχουμε αποδεχθεί κανένα να μείνει».
Κληθείς να σχολιάσει αναφορά για τη Νεκρή Ζώνη και τους μετανάστες που βρίσκονταν εκεί, ο κ. Ιωαννίδης σημείωσε ότι «αυτό που έγινε με τους ανθρώπους ήταν δύσκολη περίπτωση, όμως έπρεπε να στείλουμε μήνυμα και στους διακινητές και την Τουρκία. Έπρεπε να διαχειριστούμε το θέμα και να στείλουμε μήνυμα. Δεν παραβλέψαμε τις υποχρεώσεις μας, δεν ήταν απειλή αυτοί οι άνθρωποι, είχαν φαγητό. Μειώθηκαν οι αφίξεις από την Πράσινη Γραμμή».
