Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης κατέληξαν τελικά σε συμφωνία για τη θέση του Συμβουλίου για το πακέτο νομοθεσιών για το κλίμα «Fit for 55» οι Υπουργοί Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στο Λουξεμβούργο, ξεκίνησε την Τρίτη και εστίασε μεταξύ άλλων στη συμπερίληψη των αερομεταφορών στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Την Κύπρο εκπροσώπησαν ο Υπουργός Περιβάλλοντος Κώστας Καδής και ο Υπουργός Μεταφορών Γιάννης Καρούσος.
Τα κράτη μέλη υιοθέτησαν κοινές θέσεις όσον αφορά την αναθεώρηση του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ETS), την από κοινού προσπάθεια μείωσης των εκπομπών σε τομείς εκτός αυτών που εμπίπτουν στο ETS, τις εκπομπές και την απορρόφηση εκπομπών μέσω της χρήσης της γης, της αλλαγής της χρήσης της γης και της δασοπονίας (LULUCF), τη δημιουργία Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα και συμφωνία για νέα πρότυπα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για αυτοκίνητα.
Ειδικότερα όσον αφορά την Κύπρο, ιδιαίτερη σημασία έχει η συμπερίληψη στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS) ενός μηχανισμού στήριξης της χρήσης βιώσιμων καυσίμων στις αερομεταφορές (SAF allowance mechanism). Όπως εξήγησε σε ανάρτησή του στο Twitter ο κ. Καρούσος, ο μηχανισμός προβλέπει μεταξύ άλλων επιδότηση κατά 100% της διαφοράς συμβατικού και εναλλακτικού καυσίμου.
Οι νομοθετικές προτάσεις του «Fit for 55» αφορούν την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% μέχρι το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, με τελικό στόχο την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050.
Όπως ανέφερε μετά τη συνάντηση η Γαλλίδα Υπουργός Ενεργειακής Μετάβασης Άγκνες Πανιέ – Ρουνασέρ, μετά την απόφαση αυτή το Συμβούλιο θα διαπραγματευτεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την τελική μορφή των νομοσχεδίων.
«Η οικολογική και ενεργειακή μετάβαση θα χρειαστεί την συνεισφορά όλων των τομέων και όλων των κρατών μελών κατά τρόπο δίκαιο και χωρίς αποκλεισμούς» υπογράμμισε.
Συνοπτικά, όσον αφορά την αναθεώρηση του ETS, αποφασίστηκε να διατηρηθεί ο στόχος που πρότεινε η Κομισιόν για μείωση των εκπομπών κατά 61% στους τομείς που καλύπτει το σύστημα, εφάπαξ μείωση των δικαιωμάτων εκπομπών στο σύστημα και ταχύτερη μείωσή τους τα επόμενα χρόνια.
Επίσης, η πρόταση προβλέπει σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών στους τομείς που καλύπτονται από τον μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) με μεταβατική περίοδο μεταξύ του 2026 και του 2035.
Το Συμβούλιο συμφώνησε ακόμα με τη συμπερίληψη των εκπομπών από τη ναυτιλία στον ETS, κάτι που θα γίνει σταδιακά, ενώ προτείνεται ειδική ρύθμιση για περισσότερη ευελιξία σε κράτη μέλη που εξαρτώνται από τις θαλάσσιες μεταφορές όπως η Κύπρος.
Επίσης συμφωνήθηκε η σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών για τον τομέα των αερομεταφορών μέχρι το 2027, καθώς και η συμπερίληψη πλέον και των πτήσεων εντός της ΕΕ στο σύστημα εμπορίας εκπομπών. Όπως προστίθεται έχει συμφωνηθεί 20 εκατομμύρια ευρώ που αφορούν τα υπό κατάργηση δωρεάν δικαιώματα εκπομπών να αξιοποιηθούν για την προώθηση των βιώσιμων καυσίμων στον τομέα, ενώ προτείνονται περιορισμένες μεταβατικές εξαιρέσεις για γεωγραφικά απομονωμένες περιοχές.
Συμφωνήθηκε ακόμα η δημιουργία ενός Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα μέσω του οποίου θα παρέχεται στήριξη σε νοικοκυριά, μικρές επιχειρήσεις και χρήστες μεταφορών, για τη στήριξη της λειτουργίας του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών για τα κτήρια και τις οδικές μεταφορές που έχει επίσης συμφωνηθεί. Το ταμείο θα δημιουργηθεί σταδιακά μεταξύ 2027 και 2032.
Οι ανάγκες σε κάθε κράτος μέλος θα καταγράφονται μέσω ειδικού πλάνου για τις επιπτώσεις των μέτρων για το κλίμα σε ευάλωτους πολίτες, που θα ετοιμάζουν οι εθνικές αρχές. Το ταμείο, το οποίο θα στηρίζει δραστηριότητες όπως η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων, η ανανέωση συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού και η στήριξη μεταφορών με χαμηλές εκπομπές, θα λαμβάνει στήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Όσον αφορά τον κανονισμό για επιμερισμό των προσπαθειών, συμφωνήθηκε στόχος μείωσης εκπομπών για όλη την ΕΕ να ρυθμιστεί στο 40% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005, για τους τομείς που δεν εμπίπτουν στο ETS (δηλαδή εσωτερικές θαλάσσιες μεταφορές, γεωργία, απόβλητα και μικρές βιομηχανίες).
Σε σχέση με τη μείωση των εκπομπών μέσω της χρήσης της γης, της αλλαγής χρήσης και της δασοπονίας, συμφωνήθηκε πανευρωπαϊκός στόχος για το 2030 αυξημένος κατά 15% σε σχέση με σήμερα. Οι σημερινές ρυθμίσεις παραμένουν μέχρι το 2025, και μεταξύ 2026 – 2030 τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν δεσμευτικούς εθνικούς στόχους μέχρι το 2030.
Τέλος, σε σχέση με τα πρότυπα για αυτοκίνητα/ βαν, το Συμβούλιο συμφώνησε για αύξηση των στόχων για μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο 55% για τα αυτοκίνητα και στο 50% για τα μικρά φορτηγά μέχρι το 2030. Επίσης, θα υπάρχει στόχος μείωσης εκπομπών κατά 100% για όλα τα νέα οχήματα μέχρι το 2035.
