Σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 10/4/2023 στα κεντρικά γραφεία της Deloitte, στη Λευκωσία, παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα μελέτης που στόχο είχε την «Αποτύπωση της κοινωνικοοικονομικής επίπτωσης της αθηροσκλήρωσης στην Κύπρο».
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του Υπουργείου Υγείας, της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας, του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), καθώς και σημαντικός αριθμός ιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων και εκπρόσωποι των οργανωμένων ασθενών.
Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε διεθνές επίπεδο καταδεικνύουν ότι η αθηροσκλήρωση επηρεάζει ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού και συνδέεται με δυσμενείς συνέπειες τόσο για τους ίδιους τους ασθενείς όσο και τα συστήματα υγείας, με το 85% των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα παγκοσμίως να αποδίδονται στην Αθηροσκληρωτική Καρδιακή Νόσο (ΑΚΝ). Ως εκ τούτου, βασικός στόχος τη μελέτης, όπως αναφέρθηκε και κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, ήταν η αποτύπωση των επικαιροποιημένων δεδομένων της αθηροσκλήρωσης στην Κύπρο.
Η αθηροσκλήρωση χαρακτηρίζεται ως η χρόνια και σταδιακή συσσώρευση πλάκας μέσα στα αρτηριακά τοιχώματα, με την ισχαιμική καρδιοπάθεια, το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και την περιφερική αρτηριακή νόσο να αποτελούν τις κύριες κλινικές εκδηλώσεις της. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης περιλαμβάνουν το κάπνισμα, την παχυσαρκία και την καθιστική ζωή, καθώς και διατροφή πλούσια σε χοληστερόλη και σάκχαρα. Στη βάση μελετών διαφαίνεται ότι η αθροιστική έκθεση σε υψηλά επίπεδα LDL-C επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης.
Στο πλαίσιο της παρουσίασης παρατέθηκαν αποτελέσματα που αφορούν τον επιπολασμό της υπερχοληστερολαιμίας στον πληθυσμό της Κύπρου, η οποία θεωρείται ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για τη σταδιακή ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης, καθώς και στοιχεία που αφορούν τον επιπολασμό της αθηροσκλήρωσης στον πληθυσμό της Κύπρου. Επίσης, παρατέθηκαν επικαιροποιημένα δεδομένα αναφορικά με τη θνησιμότητα με τελικό αίτιο την αθηροσκλήρωση και τις κλινικές εκδηλώσεις της. Σημαντική αναφορά έγινε και στην αποτύπωση της άμεσης οικονομικής επιβάρυνσης των εν λόγω ασθενειών στο Γενικό Σύστημα Υγείας, καλύπτοντας μεταξύ άλλων το κόστος της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας περίθαλψης, τις εργαστηριακές εξετάσεις και της φαρμακευτικής περίθαλψης. Επιπρόσθετα, έγινε ενδελεχής ανάλυση του έμμεσου κόστους που προκύπτει από την αθηροσκλήρωση και τις κλινικές εκδηλώσεις της, όπως το κόστος απουσίας από την εργασία, οι απολεσθέντες φορολογίες και εισοδήματα του κράτους, κ.λπ.
Για την επιτυχή διεξαγωγή της μελέτης, η Deloitte βασίστηκε σε πρωτογενή στοιχεία από επίσημες πηγές, με τις κυριότερες να είναι το Υπουργείο Υγείας, τον ΟΑΥ, τη Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου, ιδιωτικά κλινικά εργαστήρια, τον ΟΚΥπΥ, καθώς και δεδομένα από αριθμό ασθενών με υπερχοληστερολαιμία ή/και αθηροσκλήρωση. Επιπρόσθετα, αξιοποιήθηκαν δευτερογενή δεδομένα από ευρωπαϊκές και διεθνείς υγειονομικές και οικονομικές πηγές.
Όπως προκύπτει από την ανάλυση των δεδομένων, 136.446 άτομα (15,6% του συνολικού πληθυσμού της Κύπρου) έπασχαν από υπερχοληστερολαιμία το 2021, με την πλειονότητά τους (50,9%) να κατηγοριοποιείται στις ενεργά παραγωγικές ηλικίες των 18-64 ετών. Μέσα από την αξιοποίηση ενός παραμετρικού μοντέλου και λαμβάνοντας υπόψη τις δημογραφικές τάσεις, διαφαίνεται ότι μέχρι το 2030 ο αριθμός των ατόμων που θα προσβληθούν από υπερχοληστερολαιμία θα σημειώσει αύξηση της τάξεως του 13,8%, φτάνοντας μέχρι τα 155.202. Όσον αφορά τον επιπολασμό της αθηροσκλήρωσης στην Κύπρο, αυτός ανέρχεται στο 3,7% του γενικού πληθυσμού, ποσοστό το οποίο εκτιμάται ότι μέχρι το 2023 θα αυξηθεί, επηρεάζοντας περίπου 52.515 άτομα σε σχέση με τον αριθμό των 33.152 ασθενών που εκτιμάται ότι υφίσταται σήμερα. Επιπρόσθετα, μέσα από την ανάλυση των θανάτων στην Κύπρο κατά το 2020, διαφαίνεται ότι το 14,8% έχει αποδοθεί στις κύριες κλινικές εκδηλώσεις της αθηροσκλήρωσης, η οποίες είναι η ισχαιμική καρδιοπάθεια και το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Περεταίρω ανάλυση του άμεσου και έμμεσου κόστους καταδεικνύει ότι για την πρωτοβάθμια περίθαλψη των εν λόγω ασθενών δαπανούνται €13-€15 εκατομμύρια. Επίσης, περίπου €16 εκατομμύρια δαπανούνται για τη φαρμακευτική περίθαλψη, ενώ εάν συνυπολογιστεί το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής για αντιμετώπιση των κλινικών εκδηλώσεων της αθηροσκλήρωσης, το εν λόγω ποσό δύναται να φτάσει μέχρι και τα €36 εκατομμύρια. Το συνολικό κόστος, επίσης, της δευτεροβάθμιας περίθαλψης εκτιμάται ότι ανέρχεται στα €29.9 εκατομμύρια. Αναφορικά με τα απολεσθέντα εισοδήματα του κράτους, ένεκα πρόωρου θανάτου, εκτιμάται ότι μέχρι το 2030, αυτά θα ανέρθουν στα €24 εκατομμύρια.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης τονίστηκε ότι, στη βάση παγκόσμιας βιβλιογραφίας και σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Καρδίας (WHF), υπολογίζεται ότι το 80% των καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων της καρδιακής νόσου και του εγκεφαλικού, θα μπορούν να προληφθούν, νοουμένου ότι υπάρξει έγκαιρη αναγνώριση και παρακολούθηση των εν λόγω ασθενειών. Ως εκ τούτου, στη βάση των αποτελεσμάτων της μελέτης διαφαίνεται ότι ο συνολικός αριθμός ασθενών με ΑΚΝ θα μπορούσε να είναι κατά 26.522 λιγότερος και η συνολική οικονομική επιβάρυνση θα μπορούσε να μειωθεί κατά €74.674.257.
Στο τέλος της παρουσίασης, αναφορά έγινε και στη σημαντικότητα της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού σχετικά τόσο με τους παράγοντες κινδύνου, την οικογενή χοληστερολαιμία (FH) και την αθηροσκλήρωση, όπως επίσης και για την υιοθέτηση προληπτικών στρατηγικών μέτρων και της έγκαιρης και βελτιωμένης διάγνωσης, εφόσον τα πιο πάνω δύναται να συμβάλουν στη μείωση των θανάτων που σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα. Τονίστηκε επίσης η ανάγκη για βελτίωση των παρεμβάσεων που αφορούν άτομα υψηλού κινδύνου με στόχο τη μείωση του επιπολασμού των παραγόντων κινδύνου, ενώ αναφορά έγινε και στη σημαντικότητα της εξέτασης του ενδεχομένου χορήγησης καινοτόμων φαρμάκων στα αρχικά στάδια της θεραπευτικής διαδικασίας με στόχο την καλύτερη διαχείριση των εν λόγω ασθενειών και την ενδεχόμενη πιθανή εκδήλωση άλλων συναφών ασθενειών. Καταληκτικά, τονίστηκε η ανάγκη για δημιουργία και τακτή ενημέρωση των εθνικών μητρώων ασθενών καθώς και τη σημαντικότητα της τεχνολογικής αναβάθμισης του συστήματος υγείας και της επιμόρφωσης των παρόχων για σωστή καταγραφή της κατάστασης των ασθενών. Σημειώθηκε ότι τα εν λόγω θα συμβάλουν στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη ανάλυση των δεδομένων των ασθενών, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση σημαντικών στρατηγικών υγείας.
