Τα πεπραγμένα της παρουσιάζει στην 17η Ετήσια Έκθεση και οι Λογαριασμοί της, που περιλαμβάνει και την Ετήσια Έκθεση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου, για το χρόνο που τελείωσε στις 31 Δεκεμβρίου 2020 η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.
Ποιες αναφορές γίνονται στην έκθεση
Η ενέργεια αποτελεί έναν πολύ κρίσιμο τομέα για κάθε Κράτος, αλληλένδετο με την οικονομία, που επηρεάζει την ευημερία ανθρώπων, επιχειρήσεων αλλά και του περιβάλλοντος. Το 2020 ήταν μια σημαντική χρονιά τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής όσο και Εθνικής πολιτικής, που επηρέασε, και αναμένεται να αναδιαμορφώσει, το ενεργειακό σκηνικό του τόπου μας αλλά και της Ευρώπης γενικότερα.
Η πανδημία του ιού COVID-19 είχε σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο που επηρέασαν αναμενόμενα και τον ενεργειακό τομέα, ο οποίος όμως έδειξε την ανθεκτικότητά του. Τα μέτρα για τον περιορισμό της πανδημίας του ιού COVID-19 έχουν οδηγήσει σε οικονομική συρρίκνωση και σημαντική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, αλλά το ενεργειακό σύστημα παρόλα αυτά, συνέχισε την απρόσκοπτη λειτουργία του.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα για το πώς τα μέτρα οικονομικής ανάκαμψης υποστηρίζουν την αειφόρο ενεργειακή ανάπτυξη. Κίνητρα που βασίζονται σε έργα καθαρής ενέργειας, μπορούν να εξυπηρετήσουν και τους δύο σκοπούς, δηλαδή, της οικονομικής ανάκαμψης και της ενεργειακής μετάβασης.
Αρχές του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για να κατοχυρωθεί με νόμο η πολιτική δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα ως το 2050. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει έναν νομικά δεσμευτικό στόχο μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ως το 2050.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου χρειάζεται η αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού η αύξηση της δυναμικότητας των ηλεκτρικών διασυνδέσεων μεταξύ των Κρατών Μελών.
Βασικός στόχος της ΡΑΕΚ είναι να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια ολοκληρωμένη δέσμη ρυθμιστικών μέτρων και δράσεων που θα προετοιμάσουν τη χώρα μας για να συμμετάσχει, με ομαλό, οργανωμένο και αποδοτικό τρόπο, στη διαδικασία ολοκλήρωσης της ενοποιημένης ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να διαφυλάσσει την αναγκαία ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, τόσο σε φυσικό επίπεδο, όσο και σε οικονομικό, και να εξασφαλίζει κόστος ενέργειας προσιτό για την εθνική οικονομία και τον καταναλωτή.
Προς την κατεύθυνση αυτή, η ΡΑΕΚ προχώρησε το 2020 στην έκδοση μιας σειράς κομβικών αποφάσεων, καθώς και στην ανάληψη και υλοποίηση συναφών πρωτοβουλιών και δράσεων, πάντα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που έχει προδιαγραφεί από την εθνική νομοθεσία και το κοινοτικό δίκαιο.
Κομβικές αυτές αποφάσεις και δράσεις της ΡΑΕΚ στον ενεργειακό τομέα της χώρας μας αφορούν:
• τον καθορισμού ύστατου προμηθευτή στην αγορά ηλεκτρισμού,
• τη θέσπισης βασικών αρχών για τη διαμόρφωση του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρισμού,
• τον λογιστικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων επιχειρήσεων φυσικού αερίου,
• τις ρυθμιστικές λογιστικές οδηγίες για την ετοιμασία χωριστών λογαριασμών επιχειρήσεων φυσικού αερίου και
• τον λειτουργικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ).
Ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού
Το μεταρρυθμιστικό πλαίσιο που αφορά την αγορά ηλεκτρισμού για την πλήρη εμπορική λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο, είναι διαμορφωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι συμβατό με το μοντέλο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο έχει υιοθετηθεί από τα πλείστα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει καθοριστεί με Ρυθμιστικές Αποφάσεις της ΡΑΕΚ σε προηγούμενα έτη.
Σημειώνεται ότι παρ’ όλες τις μέχρι σήμερα καθυστερήσεις που υπάρχουν για την εφαρμογή της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο, οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο τη δημιουργία δύο λογισμικών προγραμμάτων, προαπαιτούμενα για τη λειτουργία και παρακολούθηση της αγοράς ηλεκτρισμού, η ΡΑΕΚ προσβλέπει με βάση τα σημερινά δεδομένα στην εισαγωγή ενός υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού της Κύπρου περί τα τέλη του 2021 αρχές του 2022.
Για την κάλυψη του χρονικού διαστήματος μέχρι την πλήρη εμπορική λειτουργία του νέου μοντέλου αγοράς ηλεκτρισμού, είναι σε ισχύ από το 2017 σχετική Ρυθμιστική Απόφαση για εισαγωγή μεταβατικής ρύθμισης στην αγορά ηλεκτρισμού συμπεριλαμβανομένων λεπτομερών Κανονισμών. Η μεταβατική ρύθμιση στην αγορά ηλεκτρισμού αφορά «Διμερή Συμβόλαια μεταξύ Παραγωγών και Προμηθευτών» και όπως διαφαίνεται ήδη έχει δώσει την αναγκαία ώθηση, έτσι ώστε να αρχίσει η αδειοδότηση ανεξάρτητων προμηθευτών. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του 2020 αδειοδοτήθηκαν 3 ανεξάρτητοι προμηθευτές, ενώ συνολικά έχουν αδειοδοτηθεί 16 ανεξάρτητοι προμηθευτές για την περίοδο ισχύος της μεταβατικής ρύθμισης της αγοράς ηλεκτρισμού.
Στο πλαίσιο διαφύλαξης της αναγκαίας ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, η ΡΑΕΚ διαπιστώνοντας ότι για το διάστημα από 01 Ιουνίου 2020 μέχρι 15 Σεπτεμβρίου 2020 υπήρχε ενδεχόμενο να επέλθει κρίση ηλεκτρικής ενέργειας στην Κυπριακή Δημοκρατία, και αναγνωρίζοντας ότι ως αρμόδια αρχή πρέπει να λάβει μέτρα για την για την πρόληψη της κρίσης ηλεκτρικής ενέργειας έκδωσε έγκαιρη προειδοποίηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έλαβε με επιτυχία τα κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη της ενεργειακής κρίσης.
Φυσικό Αέριο
Πέραν από τον τομέα του ηλεκτρισμού η ΡΑΕΚ δίνει μεγάλη προτεραιότητα στη διαμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου της αγοράς φυσικού αερίου το οποίο θα αποτελεί τον εγγυητή της ορθής λειτουργίας της και της προστασίας των καταναλωτών, αλλά και της ομαλής μετάβασης σε μια υγιή αγορά. Προς το σκοπό αυτό η ΡΑΕΚ μέσω σχετικής Απόφασης ενημέρωσε την Υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας για τις απόψεις της σχετικά με τον ενδεδειγμένο κατά τη ΡΑΕΚ, τρόπο λειτουργίας της αγοράς του φυσικού αερίου και δραστηριοποίησης των συμμετεχόντων στην αγορά για το διάστημα ισχύος των παρεκκλίσεων όπου η αγορά του φυσικού αερίου στην Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι υπό καθεστώς κρατικού μονοπωλίου,
Επίσης, η ΡΑΕΚ παρακολουθεί την πρόοδο των ηλεκτρικών διασυνδέσεων EuroAsia Interconnector και EuroAfrica Interconnector, η υλοποίηση των οποίων θα προσφέρει στη χώρα μας τις κατάλληλες υποδομές, έτσι ώστε να αρθεί η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και συνάμα η Κύπρος να καταστεί κόμβος διακίνησης ηλεκτρισμού από και προς την Ευρώπη και από και προς το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
